Đề Thi Thử Trắc Nghiệm Online – Môn Vi Sinh Vật

Bước quan trọng nhất trong nhuộm Gram là cố định màu bằng dung dịch Lugol (iodine). Lugol tạo phức hợp màu tím tinh thể-iodine lớn trong tế bào. Ở vi khuẩn Gram dương, phức hợp này bị giữ lại trong lớp peptidoglycan dày. Ở vi khuẩn Gram âm, lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài lipid bị hòa tan bởi chất tẩy màu (alcohol), làm mất màu tím, sau đó bắt màu đỏ của thuốc nhuộm phản.

Vi khuẩn ưa nhiệt (thermophile) là nhóm vi sinh vật phát triển tốt nhất ở nhiệt độ cao, thường trong khoảng 50-80°C. Vi khuẩn ưa lạnh (psychrophile) phát triển tốt ở nhiệt độ thấp (dưới 20°C). Vi khuẩn ưa ấm (mesophile) phát triển tốt ở nhiệt độ trung bình (20-45°C). Vi khuẩn siêu ưa nhiệt (hyperthermophile) phát triển tốt ở nhiệt độ rất cao (trên 80°C). 70°C nằm trong khoảng nhiệt độ tối ưu của vi khuẩn ưa nhiệt.

Pili (fimbriae) là những cấu trúc dạng sợi nhỏ trên bề mặt vi khuẩn, có chức năng chính là giúp vi khuẩn bám dính vào bề mặt tế bào chủ hoặc các bề mặt khác. Vỏ капсула thường liên quan đến việc bảo vệ vi khuẩn khỏi thực bào và kháng thể. Lông roi (flagella) giúp vi khuẩn di chuyển. Nội độc tố (endotoxin) là thành phần của màng ngoài tế bào vi khuẩn Gram âm, gây ra phản ứng viêm và sốc nhiễm trùng, không trực tiếp tham gia vào quá trình bám dính ban đầu.

Môi trường chọn lọc (selective media) chứa các chất ức chế sự phát triển của một số nhóm vi khuẩn không mong muốn, tạo điều kiện cho nhóm vi khuẩn mục tiêu phát triển. Môi trường phân biệt (differential media) chứa các chất chỉ thị giúp phân biệt các nhóm vi khuẩn khác nhau dựa trên các phản ứng sinh hóa đặc trưng (ví dụ, lên men đường, sinh enzyme). Môi trường giàu dinh dưỡng (enriched media) chứa nhiều chất dinh dưỡng để hỗ trợ sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn, kể cả vi khuẩn khó mọc. Môi trường cơ bản (basic media) chỉ cung cấp các chất dinh dưỡng tối thiểu.

Khử trùng bằng nhiệt ẩm (autoclave) sử dụng hơi nước nóng ở áp suất cao (thường 121°C, 15 psi trong 15-20 phút) là phương pháp tiệt trùng hiệu quả nhất cho các vật liệu chịu nhiệt, bao gồm cả ống nghiệm và bình tam giác. Tia UV phù hợp khử trùng bề mặt nhưng không xuyên thấu. Lọc tiệt trùng dùng cho chất lỏng nhạy cảm nhiệt. Khí ethylene oxide dùng cho vật liệu không chịu nhiệt nhưng phức tạp và độc hại hơn nhiệt ẩm.

Giai đoạn sinh tổng hợp trong chu trình nhân lên của virus là giai đoạn virus sử dụng bộ máy tế bào của tế bào chủ để tổng hợp các thành phần cấu trúc virus, bao gồm protein capsid và acid nucleic (DNA hoặc RNA). Gắn kết (attachment) là giai đoạn virus bám vào tế bào chủ. Xâm nhập (penetration) là giai đoạn virus đưa vật liệu di truyền vào tế bào chủ. Giải phóng (release) là giai đoạn virus mới được tạo ra thoát khỏi tế bào chủ.

Tế bào lympho T gây độc tế bào (cytotoxic T lymphocytes - CTLs hoặc CD8+ T cells) là tế bào miễn dịch chính tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus. Chúng nhận diện các tế bào nhiễm virus thông qua kháng nguyên virus trình diện trên bề mặt tế bào, sau đó giải phóng các chất độc tế bào để tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh. Tế bào lympho B sản xuất kháng thể, chủ yếu trung hòa virus ngoại bào. Đại thực bào và bạch cầu đa nhân trung tính tham gia vào thực bào và viêm, nhưng vai trò chính trong tiêu diệt tế bào nhiễm virus là của CTLs.

Vi khuẩn *Mycobacterium tuberculosis* có vách tế bào giàu lipid (mycolic acid), giúp chúng kháng lại sự tiêu hóa trong phagolysosome của đại thực bào. Khả năng tạo bào tử là đặc điểm của một số vi khuẩn khác (như *Bacillus*, *Clostridium*), không phải *Mycobacterium*. Enzyme catalase giúp trung hòa hydrogen peroxide, một chất độc do đại thực bào tạo ra, góp phần vào khả năng sống sót, nhưng vách tế bào giàu lipid là đặc điểm quan trọng nhất giúp kháng lại sự tiêu hóa. Lông roi không liên quan trực tiếp đến khả năng tồn tại trong đại thực bào.

Kháng sinh β-lactam (như penicillin, cephalosporin) có vòng β-lactam. Vi khuẩn kháng kháng sinh β-lactam bằng cách sản xuất enzyme β-lactamase, enzyme này phá hủy vòng β-lactam, làm mất hoạt tính kháng sinh. Bơm đẩy ngược kháng sinh (efflux pump) đẩy kháng sinh ra khỏi tế bào. Thay đổi vị trí gắn kháng sinh (target modification) làm giảm ái lực của kháng sinh với mục tiêu. Giảm tính thấm màng tế bào (reduced permeability) ngăn kháng sinh xâm nhập.

Cố định nitơ (nitrogen fixation) là quá trình chuyển đổi nitơ phân tử (N₂) từ khí quyển thành dạng amoni (NH₄⁺) hoặc nitrat (NO₃⁻) mà cây xanh và vi sinh vật khác có thể sử dụng. Amon hóa (ammonification) là quá trình phân giải chất hữu cơ chứa nitơ thành amoni. Nitrat hóa (nitrification) là quá trình oxy hóa amoni thành nitrit và nitrat. Phản nitrat hóa (denitrification) là quá trình khử nitrat thành nitơ phân tử, trả lại nitơ về khí quyển.

Virus cúm (Influenza virus) thuộc họ Orthomyxoviridae, có vật liệu di truyền là RNA sợi đơn mạch âm (-ssRNA). Virus HIV (Human Immunodeficiency Virus) là retrovirus, có RNA sợi đơn mạch dương (+ssRNA) và enzyme phiên mã ngược. Virus viêm gan B (Hepatitis B virus) có DNA sợi kép (dsDNA). Virus herpes simplex (Herpes simplex virus) cũng có DNA sợi kép (dsDNA).

Sử dụng virus gây bệnh côn trùng (ví dụ, baculovirus) là một phương pháp kiểm soát sinh học hiệu quả trong nông nghiệp. Vi khuẩn *Bacillus thuringiensis* (Bt) sản xuất protein độc côn trùng. Nấm ký sinh côn trùng (entomopathogenic fungi) cũng được sử dụng. Tuyến trùng энтомопатогенные нематоды (entomopathogenic nematodes) là giun tròn ký sinh côn trùng.

Lên men lactic là một quá trình trao đổi chất kỵ khí, trong đó glucose được chuyển đổi thành acid lactic (lactate). Ethanol là sản phẩm của lên men rượu. Acid acetic là sản phẩm của lên men acetic (ví dụ, sản xuất giấm). Khí CO₂ được tạo ra trong hô hấp tế bào và một số quá trình lên men khác (như lên men rượu), nhưng không phải là sản phẩm chính của lên men lactic trong tế bào cơ.

Pili giới tính (sex pili) là cấu trúc đặc biệt giúp vi khuẩn thiết lập cầu tiếp hợp (conjugation bridge) để trao đổi plasmid hoặc các đoạn DNA khác trong quá trình tiếp hợp. Lông roi (flagella) dùng cho di chuyển. Vỏ капсула (capsule) bảo vệ và bám dính. Nha bào (endospore) là dạng nghỉ của vi khuẩn để tồn tại trong điều kiện bất lợi.

Mycoplasma là chi vi khuẩn nhỏ nhất, đặc trưng bởi việc thiếu vách tế bào. Vi khuẩn thông thường, nấm men (yeast) và tảo (algae) đều có thành tế bào, mặc dù thành phần cấu tạo khác nhau.

Tế bào lympho B sau khi được hoạt hóa và biệt hóa thành tương bào (plasma cells) sẽ sản xuất và tiết ra kháng thể. Tế bào lympho T hỗ trợ (helper T cells) giúp hoạt hóa tế bào B và các tế bào miễn dịch khác. Tế bào lympho T gây độc tế bào (cytotoxic T cells) tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh. Đại thực bào (macrophages) tham gia thực bào và trình diện kháng nguyên.

Liên kết hydro là loại liên kết yếu nhưng rất quan trọng trong việc duy trì cấu trúc bậc hai của protein (alpha-helix, beta-sheet) và cấu trúc bậc ba. Liên kết peptide là liên kết chính trong mạch polypeptide (cấu trúc bậc một). Liên kết disulfide và liên kết ion đóng vai trò trong cấu trúc bậc ba và bậc bốn.

*Thermus aquaticus* là vi khuẩn ưa nhiệt, sống trong suối nước nóng, là nguồn gốc của enzyme Taq polymerase chịu nhiệt, được sử dụng rộng rãi trong PCR vì nó có thể chịu được nhiệt độ cao trong các chu kỳ nhiệt của PCR mà không bị biến tính. *Escherichia coli* là vi khuẩn thường được dùng trong phòng thí nghiệm nhưng không phải nguồn gốc của Taq polymerase. *Bacillus subtilis* và *Staphylococcus aureus* cũng không phải nguồn gốc enzyme này.

Môi trường thạch đĩa (agar plate) được sử dụng để thực hiện phương pháp đếm khuẩn lạc (colony count), cho phép ước tính số lượng vi khuẩn sống (khả năng tạo khuẩn lạc) trong mẫu. Môi trường lỏng (broth) thích hợp cho nuôi cấy số lượng lớn nhưng không dùng để đếm khuẩn lạc trực tiếp. Môi trường bán lỏng (semi-solid) dùng cho các mục đích đặc biệt như kiểm tra khả năng di động. Môi trường ống nghiệm (test tube media) có thể chứa thạch hoặc lỏng, nhưng 'môi trường thạch đĩa' đặc trưng cho đếm khuẩn lạc.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy phân tử (O₂) là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi vận chuyển electron. Electron được chuyển qua chuỗi vận chuyển đến oxy, tạo thành nước (H₂O). Nitrat (NO₃⁻), sulfate (SO₄²⁻) và carbon dioxide (CO₂) có thể là chất nhận electron cuối cùng trong hô hấp kỵ khí, tùy thuộc vào loại vi khuẩn.

Virion là hạt virus hoàn chỉnh, có khả năng lây nhiễm, tồn tại bên ngoài tế bào chủ và có thể xâm nhập vào tế bào chủ khác để bắt đầu chu trình nhân lên mới. Prophage là DNA virus đã tích hợp vào bộ gen của vi khuẩn. Provirus là DNA virus đã tích hợp vào bộ gen của tế bào chủ eukaryote. Bacteriophage là virus lây nhiễm vi khuẩn.

Amphotericin B là thuốc kháng nấm polyene, tác động bằng cách liên kết với ergosterol, một sterol đặc trưng có trong màng tế bào nấm (tương tự cholesterol ở màng tế bào động vật, nhưng khác với sterol ở màng tế bào vi khuẩn). Sự liên kết này làm thay đổi tính thấm của màng, gây rò rỉ tế bào chất và tiêu diệt tế bào nấm. Vách tế bào nấm chủ yếu cấu tạo từ chitin và glucan. Ribosome liên quan đến tổng hợp protein. DNA là vật liệu di truyền.

Trong thí nghiệm Griffith, biến nạp xảy ra khi DNA từ vi khuẩn *S. pneumoniae* dạng S (smooth, có vỏ капсула, gây bệnh) đã bị giết bằng nhiệt được đưa vào vi khuẩn dạng R (rough, không vỏ капсула, không gây bệnh). DNA từ dạng S chứa gene mã hóa vỏ капсула đã được vi khuẩn dạng R hấp thụ và biểu hiện, biến dạng R thành dạng S có khả năng gây bệnh. Chỉ có dạng S sống sẽ gây bệnh trực tiếp. Dạng R sống không gây bệnh. Dạng S chết không gây bệnh, nhưng DNA của nó có thể biến nạp dạng R.

*Clostridium tetani* là vi khuẩn kỵ khí sinh nha bào, là tác nhân gây bệnh uốn ván. Độc tố uốn ván (tetanospasmin) gây co cứng cơ. *Bacillus anthracis* gây bệnh than. *Mycobacterium tuberculosis* gây bệnh lao. *Vibrio cholerae* gây bệnh tả.

Enzyme phiên mã ngược (reverse transcriptase) có chức năng sao chép RNA virus thành DNA sợi kép (cDNA). DNA này sau đó tích hợp vào bộ gen tế bào chủ, tạo th??nh provirus. Đây là bước quan trọng trong chu trình nhân lên của retrovirus. Sao chép DNA thành RNA là chức năng của RNA polymerase (phiên mã). Sao chép DNA thành DNA là chức năng của DNA polymerase (nhân đôi DNA). Phân giải protein virus không phải chức năng của reverse transcriptase.

Vi khuẩn là sinh vật nhân sơ (prokaryote), nghĩa là chúng không có nhân tế bào có màng bao bọc. Vùng nhân (nucleoid) chứa DNA của vi khuẩn, nhưng không có màng nhân. Vi khuẩn có ribosome, màng tế bào và tế bào chất là các đặc điểm chung. Một số vi khuẩn có vách tế bào, một số không (Mycoplasma), nhưng đa số có.

Tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen-presenting cells - APCs), như tế bào дендритные (dendritic cells), đại thực bào (macrophages) và tế bào lympho B, đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt miễn dịch thích ứng bằng cách trình diện kháng nguyên cho tế bào lympho T. Trong số này, tế bào дендритные thường được xem là APC chuyên nghiệp nhất, đóng vai trò cầu nối chính. Bạch cầu đa nhân trung tính và tế bào NK (tế bào giết tự nhiên) thuộc miễn dịch bẩm sinh, chủ yếu tiêu diệt trực tiếp hoặc gây viêm, không có vai trò trình diện kháng nguyên chính.

Plasmid là phân tử DNA nhỏ, dạng vòng, mạch kép, nằm ngoài nhiễm sắc thể chính của vi khuẩn và có khả năng tự nhân đôi độc lập. Plasmid thường mang các gene không thiết yếu cho sự sống của vi khuẩn trong điều kiện bình thường, nhưng có thể mang gene kháng kháng sinh, gene độc lực hoặc gene có giá trị công nghệ. RNA không phải là thành phần của plasmid. Protein và lipid không phải là bản chất của plasmid.

Môi trường thạch nghiêng (slant agar) thường được sử dụng để bảo quản vi khuẩn trong thời gian ngắn và trung bình. Để bảo quản dài hạn, phương pháp đông khô (lyophilization) hoặc bảo quản trong nitơ lỏng (-196°C) là hiệu quả nhất. Môi trường lỏng (broth) không phù hợp cho bảo quản dài hạn. Môi trường đặc dày (deep agar) có thể dùng cho nuôi cấy kỵ khí, không phải mục đích bảo quản chính.

ELISA là xét nghiệm miễn dịch enzyme, dựa trên nguyên tắc phản ứng kháng nguyên-kháng thể đặc hiệu và sử dụng enzyme để khuếch đại tín hiệu. Enzyme liên kết với kháng thể hoặc kháng nguyên, khi phản ứng với cơ chất sẽ tạo ra sản phẩm có màu hoặc phát quang, giúp định lượng hoặc phát hiện sự có mặt của kháng nguyên hoặc kháng thể. Phản ứng kết tủa, ngưng kết và trung hòa cũng là các xét nghiệm miễn dịch, nhưng ELISA đặc trưng bởi việc sử dụng enzyme để khuếch đại tín hiệu.

Câu hỏi tập trung vào kỹ năng lựa chọn phương pháp phân tích phù hợp để nghiên cứu cơ chế phân hủy của vi khuẩn. Phân tích enzyme là phương pháp trực tiếp nhất để xác định enzyme chịu trách nhiệm cho quá trình phân hủy.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về quá trình lên men và khả năng ứng dụng để tối ưu hóa sản xuất. Loại bỏ acid lactic (sản phẩm ức chế) sẽ giúp duy trì quá trình lên men và tăng hiệu suất.

Câu hỏi tập trung vào quy trình định danh vi khuẩn trong y học. Sau nhuộm Gram, cần thực hiện các xét nghiệm sinh hóa để phân biệt các loài Gram âm khác nhau.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế kháng kháng sinh, đặc biệt là ở vi khuẩn *Klebsiella pneumoniae*. Sản xuất enzyme carbapenemase là cơ chế kháng carbapenem phổ biến nhất.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về vai trò của vi khuẩn trong chu trình nitơ. Vi khuẩn *Pseudomonas denitrificans* thực hiện quá trình khử nitrat (denitrification), chuyển nitrat thành nitơ phân tử.

Câu hỏi liên quan đến vi sinh vật gây bệnh và độc tố của chúng. *Vibrio parahaemolyticus* gây bệnh tiêu chảy do độc tố TDH (Thermostable Direct Hemolysin).

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các phương pháp kiểm soát vi sinh vật. Autoclave sử dụng hơi nước áp suất cao để tăng nhiệt độ và thời gian diệt khuẩn, phá hủy protein và DNA của vi sinh vật.

Câu hỏi về ứng dụng của vi sinh vật trong công nghệ sinh học. Taq polymerase, enzyme PCR chịu nhiệt, được phân lập từ vi khuẩn *Thermus aquaticus*.

Câu hỏi về đặc điểm cấu trúc và sinh lý của vi khuẩn gây bệnh. *Mycobacterium tuberculosis* có lớp acid mycolic dày trong vách tế bào, làm chúng kháng nhuộm Gram và thực bào.

Câu hỏi về môi trường nuôi cấy chọn lọc và phân biệt. Môi trường MacConkey phân biệt vi khuẩn lên men lactose (khuẩn lạc hồng) và không lên men lactose (khuẩn lạc màu vàng hoặc không màu). Vi khuẩn lên men lactose và sinh khí sẽ tạo khuẩn lạc hồng trên MacConkey.

Câu hỏi về di truyền vi sinh vật và cơ chế trao đổi gene. Tiếp hợp là quá trình truyền plasmid từ vi khuẩn cho sang vi khuẩn nhận qua cầu tiếp hợp.

Câu hỏi về virus học và biến đổi kháng nguyên virus. Chuyển dịch kháng nguyên (antigenic shift) là cơ chế tạo ra các biến thể virus cúm mới với sự thay đổi lớn ở kháng nguyên HA và/hoặc NA, gây đại dịch.

Câu hỏi về virus học và enzyme đặc trưng của retrovirus. Enzyme phiên mã ngược của HIV tổng hợp DNA từ khuôn RNA virus.

Câu hỏi về miễn dịch học và đáp ứng miễn dịch với virus. Tế bào T gây độc tế bào (cytotoxic T lymphocytes - CTLs) là tế bào chính tiêu diệt tế bào nhiễm virus nội bào.

Câu hỏi về ứng dụng xét nghiệm miễn dịch trong chẩn đoán vi sinh vật. ELISA thường dùng để phát hiện kháng thể đặc hiệu hoặc kháng nguyên của vi sinh vật trong mẫu bệnh phẩm.

Câu hỏi về nấm học và ứng dụng của nấm men trong công nghiệp thực phẩm. Nấm men *Saccharomyces cerevisiae* thực hiện lên men rượu, chuyển đường thành ethanol và CO2 trong sản xuất bia.

Câu hỏi về vi sinh vật gây bệnh và cơ chế gây bệnh. Sốc nhiễm trùng do vi khuẩn Gram âm thường liên quan đến nội độc tố LPS (lipopolysaccharide) trong màng ngoài của vi khuẩn.

Câu hỏi về xét nghiệm sinh hóa phân biệt vi khuẩn. Catalase là enzyme phân hủy hydrogen peroxide (H2O2) thành nước và oxy. Catalase dương tính nghĩa là vi khuẩn có enzyme catalase.

Câu hỏi về cơ chế tác động của kháng sinh. Kháng sinh β-lactam ức chế tổng hợp peptidoglycan, thành phần quan trọng của vách tế bào vi khuẩn.

Câu hỏi về sinh lý vi sinh vật và nhu cầu oxy. Vi khuẩn kỵ khí bắt buộc không thể phát triển khi có oxy, do đó chúng sẽ phát triển ở đáy ống nghiệm, nơi không có hoặc ít oxy.

Câu hỏi về sinh thái vi sinh vật và chu trình carbon. Vi sinh vật phân hủy (decomposers), chủ yếu là vi khuẩn và nấm, phân hủy chất hữu cơ thành CO2 thông qua quá trình hô hấp.

Câu hỏi về kỹ thuật sinh học phân tử ứng dụng trong vi sinh vật. RT-qPCR (Real-time quantitative PCR) là kỹ thuật chính xác để định lượng mRNA và so sánh mức độ biểu hiện gene.

Câu hỏi về hệ vi sinh vật và vai trò của chúng trong miễn dịch. Vi khuẩn chí cạnh tranh dinh dưỡng và vị trí bám dính với vi khuẩn gây bệnh, sản xuất chất kháng khuẩn, và kích thích hệ miễn dịch.

Câu hỏi về các dạng sống phi tế bào. Virus là dạng sống phi tế bào, cấu tạo gồm acid nucleic (DNA hoặc RNA) được bao bọc bởi vỏ protein (capsid).

Câu hỏi về nấm học và điều trị nhiễm nấm. Nystatin là thuốc kháng nấm polyene thường dùng điều trị tại chỗ nhiễm *Candida* ở miệng.

Câu hỏi về an toàn sinh học và thiết bị phòng thí nghiệm. Tủ cấy vô trùng sử dụng màng lọc HEPA (High-Efficiency Particulate Air) để lọc không khí, tạo môi trường làm việc vô trùng và bảo vệ người thao tác.

Câu hỏi về ứng dụng vi sinh vật trong công nghiệp thực phẩm. Acid lactic do vi khuẩn lactic sinh ra làm giảm pH, gây đông tụ protein sữa và tạo cấu trúc đặc trưng của sữa chua.

Câu hỏi về phân loại vi sinh vật. Hệ thống phân loại đa ngành kết hợp kiểu hình, hóa học, và di truyền. Hình thái khuẩn lạc là tiêu chí kiểu hình, nhưng không phải là tiêu chí duy nhất và không đủ để phân loại đa ngành.

Câu hỏi về sinh lý vi sinh vật và phân loại theo nhiệt độ. Vi khuẩn ưa nhiệt (thermophile) phát triển tốt ở nhiệt độ cao (50-80°C).

Câu hỏi về phương pháp nghiên cứu vi sinh vật môi trường. Nhiều vi sinh vật môi trường là 'không nuôi cấy được' (unculturable) bằng các phương pháp nuôi cấy truyền thống trong phòng thí nghiệm.

Penicillin và các kháng sinh β-lactam khác ức chế enzyme transpeptidase, enzyme này chịu trách nhiệm liên kết ngang các chuỗi peptidoglycan trong giai đoạn cuối cùng của quá trình tổng hợp vách tế bào vi khuẩn.

Protein OmpF porin tạo kênh giúp kháng sinh (đặc biệt là loại ưa nước) xâm nhập tế bào vi khuẩn Gram âm. Mất protein này làm giảm tính thấm của màng ngoài, giảm lượng kháng sinh xâm nhập, dẫn đến tăng kháng kháng sinh.

Trong chemostat, tốc độ pha loãng cao hơn tốc độ sinh trưởng tối đa có nghĩa là vi khuẩn bị loại bỏ khỏi hệ thống nhanh hơn khả năng sinh sản của chúng, dẫn đến quần thể bị rửa trôi.

Nội bào tử là dạng nghỉ của vi khuẩn, có khả năng chịu nhiệt, hóa chất, và bức xạ tốt hơn nhiều so với tế bào sinh dưỡng. Điều này là do cấu trúc đặc biệt của nội bào tử, bao gồm lớp vỏ dày và hàm lượng nước thấp.

Các yếu tố như tia UV, hóa chất gây tổn thương DNA, hoặc dinh dưỡng kém thường kích hoạt chu trình tan của phage ôn hòa. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh của vi khuẩn vật chủ không phải là yếu tố kích hoạt, mà ngược lại, điều kiện sinh trưởng tốt thường duy trì trạng thái tiềm tan.

Giai đoạn biến tính (denaturation) trong PCR yêu cầu nhiệt độ cao (94-98°C) để phá vỡ liên kết hydro giữa các sợi DNA, tách DNA mạch kép thành mạch đơn để làm khuôn cho quá trình nhân bản.

Vi khuẩn lactic lên men đường (glucose, lactose) chủ yếu tạo ra acid lactic. Acid lactic làm giảm pH, ức chế vi sinh vật gây hại và tạo vị chua đặc trưng cho thực phẩm lên men.

Độc tố Shiga là ngoại độc tố (exotoxin) thuộc loại A-B toxin, có tác động gây độc tế bào (cytotoxic). Nó chủ yếu nhắm vào tế bào biểu mô ruột, gây tổn thương và viêm nhiễm, dẫn đến tiêu chảy ra máu.

Tế bào tua (dendritic cell) là APC chuyên nghiệp mạnh nhất, có khả năng bắt giữ kháng nguyên ở ngoại biên, di chuyển đến hạch bạch huyết và trình diện kháng nguyên cho cả tế bào T hỗ trợ (CD4+) và tế bào T gây độc tế bào (CD8+), kích hoạt cả hai nhánh miễn dịch.

Vắc-xin mRNA chứa mRNA mã hóa kháng nguyên virus. Khi tiêm vào cơ thể, tế bào người sử dụng mRNA này để tổng hợp protein kháng nguyên, protein này sau đó kích hoạt hệ miễn dịch tạo ra đáp ứng bảo vệ.

Trong điều kiện yếm khí, nấm men S. cerevisiae thực hiện quá trình lên men rượu (alcoholic fermentation), chuyển đổi đường thành ethanol và carbon dioxide. Ethanol là thành phần chính của rượu vang, còn CO2 làm nở bột bánh mì.

Bộ gen RNA phân đoạn của virus cúm tạo điều kiện cho sự tái tổ hợp di truyền (genetic reassortment) giữa các chủng virus khác nhau khi cùng nhiễm vào một tế bào chủ. Hiện tượng này, gọi là chuyển dịch kháng nguyên (antigenic shift), tạo ra các chủng virus mới có độc lực cao và khả năng lây lan mạnh.

Màng sinh học bảo vệ vi khuẩn khỏi tác động của kháng sinh và hệ miễn dịch của vật chủ, làm tăng khả năng tồn tại và gây nhiễm trùng kéo dài. Vi khuẩn trong biofilm cũng có thể trao đổi chất dinh dưỡng và tín hiệu với nhau.

Độ phân giải của kính hiển vi phụ thuộc vào bước sóng của nguồn sáng sử dụng. Kính hiển vi điện tử sử dụng chùm electron có bước sóng ngắn hơn nhiều so với ánh sáng видимый (trong kính hiển vi quang học), do đó đạt độ phân giải cao hơn.

Quá trình cố định nitơ (nitrogen fixation) được thực hiện bởi một số vi khuẩn (ví dụ: Rhizobium, Azotobacter), chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành amoni (NH4+), dạng nitơ hữu dụng cho thực vật và các sinh vật khác.

Vi sinh vật ưa nhiệt (thermophile) là nhóm vi sinh vật có khả năng sinh trưởng tối ưu ở nhiệt độ cao, thường từ 45°C trở lên. Vi khuẩn sinh trưởng tốt ở 70-80°C thuộc nhóm ưa nhiệt cực đoan (extreme thermophile).

Tia UV có năng lượng cao gây tổn thương DNA của vi sinh vật, đặc biệt là tạo thành các dimer pyrimidine. Sự tích tụ các dimer này ngăn cản quá trình sao chép và phiên mã DNA, dẫn đến ức chế sinh trưởng và tiêu diệt vi sinh vật.

Ống nghiệm Durham là một ống nghiệm nhỏ lộn ngược đặt bên trong ống nghiệm lớn hơn chứa môi trường nuôi cấy. Khí sinh ra trong quá trình lên men sẽ được thu thập và tích tụ ở đáy ống Durham nhỏ.

Capsid icosahedral được cấu tạo từ các tiểu đơn vị protein gọi là capsomere. Capsomere tự lắp ráp thành cấu trúc icosahedral có tính đối xứng cao, bao bọc và bảo vệ bộ gen virus.

Vi sinh vật chỉ thị lý tưởng phải luôn hiện diện khi có ô nhiễm phân, dễ dàng phát hiện và định lượng, có nguồn gốc từ phân, và có khả năng tồn tại trong môi trường nước/thực phẩm tương tự như mầm bệnh phân.

ELISA dựa trên nguyên tắc phản ứng kháng nguyên-kháng thể đặc hiệu. Kháng thể hoặc kháng nguyên được gắn enzyme, sau phản ứng tạo phức hợp, enzyme xúc tác phản ứng tạo màu, cường độ màu tỷ lệ với nồng độ kháng nguyên/kháng thể cần đo.

Ở vi khuẩn prokaryote, do không có ti thể, chuỗi vận chuyển electron nằm ở màng tế bào chất (plasma membrane). Các protein và chất mang electron trong ETC tạo gradient proton, sử dụng ATP synthase để tổng hợp ATP.

Kháng sinh phổ rộng tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn, bao gồm cả vi khuẩn chí bình thường, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật. Nấm Candida albicans, vốn là thành phần của hệ vi sinh vật, có cơ hội phát triển quá mức khi không còn cạnh tranh với vi khuẩn, gây bội nhiễm.

Vách tế bào Gram dương có lớp peptidoglycan dày, giữ phức hợp tím tinh thể-iodine sau khi rửa cồn, nên có màu tím. Vách Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài lipid, phức hợp màu bị rửa trôi, sau đó bắt màu đỏ của safranin.

HIV là virus hướng tế bào lympho T hỗ trợ (CD4+ T cells). Sự phá hủy tế bào CD4+ làm suy giảm chức năng hệ miễn dịch, dẫn đến hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).

Pha tiềm ẩn (lag phase) là giai đoạn đầu tiên sau khi cấy vi khuẩn vào môi trường mới. Trong pha này, vi khuẩn thích nghi với môi trường mới, tăng cường hoạt động trao đổi chất, nhưng số lượng tế bào chưa tăng đáng kể.

Vi khuẩn Mycobacterium có vách tế bào chứa lớp acid mycolic dày, tạo thành lớp vỏ sáp bên ngoài peptidoglycan. Lớp acid mycolic này làm cho vi khuẩn kháng acid, khó nhuộm màu Gram và có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh.

Tiệt trùng bằng autoclave thường được thực hiện ở 121°C, áp suất 15 psi (pound per square inch), trong thời gian 15-20 phút. Điều kiện này đủ để tiêu diệt hầu hết các dạng vi sinh vật, bao gồm cả nội bào tử vi khuẩn.

Plasmid thường mang gen kháng kháng sinh, gen mã hóa độc tố, gen chuyển hóa đặc biệt, hoặc gen yếu tố độc lực. Các gen này giúp vi khuẩn thích nghi với môi trường, kháng lại kháng sinh, hoặc tăng khả năng gây bệnh.

Virus HBV sử dụng enzyme phiên mã ngược (reverse transcriptase) để chuyển đổi RNA trung gian thành DNA mạch kép. Đây là đặc điểm chung của họ virus Hepadnaviridae và Retroviridae.

Câu hỏi tập trung vào sự khác biệt cốt lõi trong cấu trúc tế bào vi khuẩn quyết định tính chất Gram.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các cơ chế biến đổi kháng nguyên virus, đặc biệt là phân biệt cơ chế chính và không chính.

Câu hỏi tập trung vào ứng dụng thực tế của vi sinh vật trong công nghiệp thực phẩm và vai trò của sản phẩm trao đổi chất.

Câu hỏi kết hợp kiến thức về vi khuẩn gây bệnh, cơ chế kháng sinh và ứng dụng điều trị.

Câu hỏi kiểm tra sự hiểu biết về các pha sinh trưởng của vi sinh vật trong nuôi cấy và yếu tố quyết định pha cân bằng.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các cơ chế trao đổi gene ở vi khuẩn, yêu cầu nhận biết và loại trừ cơ chế không phù hợp.

Câu hỏi tập trung vào vai trò sinh thái của vi sinh vật trong các chu trình vật chất, cụ thể là chu trình Nitơ.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các kỹ thuật cơ bản trong vi sinh vật học, đặc biệt là phương pháp quan sát hình thái vi sinh vật.

Câu hỏi liên quan đến sinh lý vi khuẩn và cơ chế bảo vệ tế bào khỏi stress oxy hóa.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cấu trúc đặc biệt của vi khuẩn là nha bào và chức năng của nó.

Câu hỏi tập trung vào đặc điểm nhân lên độc đáo của một nhóm virus RNA cụ thể.

Câu hỏi liên kết kiến thức vi sinh vật với hệ thống miễn dịch, tập trung vào vai trò tế bào miễn dịch.

Câu hỏi về ứng dụng môi trường nuôi cấy đặc biệt trong phân lập và định danh vi khuẩn.

Câu hỏi về phương pháp kiểm soát vi sinh vật và cơ chế tác động của phương pháp vật lý.

Câu hỏi về một cơ chế giao tiếp và phối hợp hoạt động quần thể ở vi khuẩn.

Câu hỏi về ứng dụng của nấm men trong công nghiệp thực phẩm.

Câu hỏi về ứng dụng vi sinh vật trong công nghệ sinh học, cụ thể là enzyme quan trọng trong PCR.

Câu hỏi về sinh lý vi khuẩn, cụ thể là yêu cầu oxygen cho sinh trưởng.

Câu hỏi về các phương pháp định danh vi sinh vật, tập trung vào phương pháp dựa trên di truyền.

Câu hỏi về cấu trúc quần thể vi sinh vật là biofilm và tầm quan trọng của nó trong thực tế.

Câu hỏi về các giai đoạn nhân lên của virus, tập trung vào giai đoạn xâm nhập vật chất di truyền.

Câu hỏi về cơ chế tác động của một nhóm kháng sinh cụ thể.

Câu hỏi về ứng dụng vi sinh vật trong y học, cụ thể là sản xuất vaccine và phương pháp tạo vaccine giảm độc lực.

Câu hỏi về phân loại vi sinh vật, yêu cầu xác định vi sinh vật không thuộc giới Protista.

Câu hỏi về kỹ thuật xét nghiệm miễn dịch ELISA và vai trò của enzyme trong kỹ thuật này.

Câu hỏi về các loại môi trường nuôi cấy và mục đích sử dụng môi trường chọn lọc.

Câu hỏi về vai trò sinh thái của vi sinh vật trong phân hủy chất hữu cơ.

Câu hỏi về cấu trúc tế bào prokaryote, yêu cầu nhận biết cấu trúc không thuộc tế bào prokaryote.

Câu hỏi về kỹ thuật nhuộm đặc biệt trong vi sinh vật và ứng dụng của nó.

Câu hỏi về ứng dụng vi sinh vật trong kiểm soát nhiễm khuẩn, tập trung vào biện pháp phòng ngừa lây lan hiệu quả nhất.

DNA gyrase là một topoisomerase loại II đặc trưng cho vi khuẩn, có chức năng giảm căng xoắn (supercoiling) của DNA phía trước chạc ba nhân đôi, giúp quá trình nhân đôi diễn ra trơn tru. Các lựa chọn khác không phải là chức năng chính của DNA gyrase.

Thành tế bào Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và màng ngoài chứa lipopolysaccharide (LPS). LPS là nội độc tố và gây ra phản ứng viêm mạnh ở vật chủ. Thành tế bào Gram dương có lớp peptidoglycan dày và không có màng ngoài.

Vi khuẩn sử dụng chất vô cơ (methane) làm nguồn carbon được gọi là vi khuẩn tự dưỡng (autotroph). Vì chúng sử dụng hóa chất (methane) để tạo năng lượng, chúng là vi khuẩn hóa tự dưỡng (chemoautotroph). Quang tự dưỡng sử dụng ánh sáng, hóa dị dưỡng sử dụng chất hữu cơ, và quang dị dưỡng cũng sử dụng ánh sáng nhưng cần nguồn carbon hữu cơ.

Vi khuẩn cố định nitơ chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành ammonia (NH3), dạng nitơ mà cây có thể hấp thụ. Đây là bước quan trọng nhất trong chu trình nitơ do nó đưa nitơ vô cơ vào hệ sinh thái. Các quá trình khác như nitrat hóa, phản nitrat hóa cũng quan trọng nhưng không phải là vai trò *rõ nhất*.

Môi trường MacConkey là môi trường phân biệt dựa trên khả năng lên men lactose. E. coli lên men lactose tạo acid, làm đổi màu chất chỉ thị pH sang hồng/đỏ. Salmonella không lên men lactose, khuẩn lạc vẫn giữ màu vàng nhạt/trong suốt. Các yếu tố khác như hình dạng tế bào hay hô hấp không được phân biệt trực tiếp trên môi trường MacConkey.

Penicillin ức chế sự tổng hợp peptidoglycan, thành phần quan trọng của thành tế bào vi khuẩn. Điều này làm suy yếu thành tế bào, dẫn đến ly giải tế bào do áp suất thẩm thấu. Các lựa chọn khác không phải là cơ chế tác động chính của penicillin.

Virus cúm là virus RNA sợi âm, cần enzyme RNA-dependent RNA polymerase (RdRP) hay còn gọi là enzyme phiên mã ngược RNA để phiên mã RNA của virus thành mRNA, sau đó mRNA mới được tế bào chủ sử dụng để tổng hợp protein virus. Tế bào chủ không có enzyme này, nên virus phải mang hoặc mã hóa cho nó.

Giai đoạn *gắn mồi* (annealing) cần nhiệt độ *thấp hơn* (thường 50-65°C) để mồi có thể bắt cặp đặc hiệu với DNA khuôn. Các giai đoạn còn lại đúng: biến tính (denaturation) cần nhiệt độ cao (94-96°C) để tách sợi DNA, kéo dài (extension) cần nhiệt độ tối ưu cho DNA polymerase (thường 72°C).

Nha bào là dạng tế bào nghỉ của một số vi khuẩn Gram dương, giúp chúng tồn tại trong điều kiện môi trường khắc nghiệt (thiếu dinh dưỡng, nhiệt độ cao, hóa chất độc hại...). Khi điều kiện thuận lợi trở lại, nha bào nảy mầm thành tế bào sinh dưỡng. Nha bào không phải là hình thức sinh sản.

ELISA là xét nghiệm miễn dịch enzyme, dùng để phát hiện và định lượng kháng nguyên (ví dụ: protein vi khuẩn, virus) hoặc kháng thể đặc hiệu trong mẫu bệnh phẩm. Phương pháp này rất nhạy và đặc hiệu, ứng dụng rộng rãi trong chẩn đoán bệnh truyền nhiễm, nghiên cứu miễn dịch.

Lên men rượu etylic là quá trình yếm khí chuyển đổi đường (glucose) thành ethanol (rượu etylic) và carbon dioxide (CO2). Đây là quá trình quan trọng trong sản xuất đồ uống có cồn và làm bánh mì.

Vi khuẩn *Mycobacterium* có thành tế bào chứa lượng lớn acid mycolic, một loại lipid phức tạp, tạo thành lớp vỏ sáp dày bên ngoài peptidoglycan. Lớp vỏ này cản trở sự xâm nhập của thuốc nhuộm Gram và làm cho vi khuẩn kháng acid (acid-fast). Nhuộm Ziehl-Neelsen (nhuộm kháng acid) được sử dụng đặc biệt cho nhóm vi khuẩn này.

Vi hệ vật (microbiota) là tập hợp toàn bộ vi sinh vật (vi khuẩn, archaea, nấm, virus, nguyên sinh động vật) cư trú trong một môi trường cụ thể, ví dụ như ruột người, da, đất, nước. Nó bao gồm cả cộng đồng vi sinh vật và vật liệu di truyền của chúng.

Tế bào tua (dendritic cell) là APC chuyên nghiệp và hiệu quả nhất. Chúng bắt giữ kháng nguyên ở mô ngoại biên, di chuyển đến hạch bạch huyết và trình diện kháng nguyên cho tế bào T, khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu. Đại thực bào và tế bào B cũng là APC nhưng vai trò của tế bào tua nổi bật hơn trong việc kích hoạt tế bào T ngây thơ.

HIV có ái lực đặc biệt với tế bào T hỗ trợ CD4+ (helper T cell). Virus xâm nhập và nhân lên trong tế bào CD4+, phá hủy chúng, dẫn đến suy giảm hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội và ung thư.

Autoclaving sử dụng hơi nước nóng dưới áp suất cao. Điều kiện tiêu chuẩn là 121°C, áp suất 15 psi (pound per square inch) trong 15-20 phút. Hơi nước nóng ẩm có khả năng truyền nhiệt và phá hủy protein, acid nucleic của vi sinh vật hiệu quả hơn nhiệt khô. Áp suất cao giúp tăng nhiệt độ sôi của nước, đạt đến nhiệt độ tiệt trùng.

Sinh vật chỉ thị là vi sinh vật hiện diện trong mẫu vật khi có ô nhiễm phân. *E. coli* và coliforms nói chung là nhóm vi khuẩn đường ruột, thường được sử dụng làm sinh vật chỉ thị ô nhiễm phân trong nước vì chúng dễ phát hiện và có nguồn gốc từ phân người và động vật.

Virus DNA sợi đôi, vòng, nhân lên trong nhân tế bào chủ là đặc điểm của họ Papovaviridae (ví dụ: Papillomavirus, Polyomavirus). Picornaviridae là virus RNA sợi đơn dương, Retroviridae là virus RNA phiên mã ngược, Flaviviridae là virus RNA sợi đơn dương. Herpesviridae cũng là virus DNA sợi đôi nhưng thường lớn hơn và phức tạp hơn Papovaviridae.

*Escherichia coli* (E. coli) là vi khuẩn được sử dụng rộng rãi trong công nghệ DNA tái tổ hợp do dễ dàng nuôi cấy, nhân giống nhanh, hệ thống di truyền được nghiên cứu kỹ và khả năng biểu hiện protein ngoại lai tốt. Nấm men *Saccharomyces cerevisiae* cũng được dùng nhưng E. coli phổ biến hơn cho insulin.

Hệ thống ba lãnh giới dựa trên sự khác biệt cơ bản về cấu trúc tế bào và sinh hóa, đặc biệt là cấu trúc ribosome RNA (rRNA). Archaea khác biệt với Bacteria và Eukarya về rRNA, thành tế bào, lipid màng và nhiều con đường trao đổi chất. Sự hiện diện của nhân có màng là đặc điểm phân biệt Eukarya với Bacteria và Archaea.

Kháng kháng sinh chủ yếu phát sinh do đột biến gen ở vi khuẩn và sự lan truyền gen kháng thuốc (ví dụ: qua plasmid, transposon) giữa các vi khuẩn. Sử dụng kháng sinh không hợp lý tạo áp lực chọn lọc, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc. Các cơ chế khác ít quan trọng hơn trong phát sinh kháng kháng sinh.

Xét nghiệm Coombs trực tiếp phát hiện kháng thể (ví dụ: IgG, IgM) hoặc bổ thể đã gắn trực tiếp lên bề mặt hồng cầu của bệnh nhân. Nó thường được dùng để chẩn đoán thiếu máu tan máu tự miễn, phản ứng truyền máu, và bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh do bất đồng nhóm máu Rh hoặc ABO.

Chất khử trùng được sử dụng để tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi sinh vật trên bề mặt *vô sinh* (ví dụ: sàn nhà, bàn ghế, dụng cụ y tế không xâm nhập). Chất khử trùng không an toàn để dùng trên da sống. Chất sát trùng (antiseptic) dùng trên mô sống.

Vi khuẩn ưa nhiệt (thermophile) có nhiệt độ sinh trưởng tối ưu trong khoảng 45-80°C. Trung nhiệt (mesophile) ưa nhiệt độ trung bình (20-45°C), ưa lạnh (psychrophile) ưa nhiệt độ thấp (dưới 20°C), và ưa cực nhiệt (hyperthermophile) ưa nhiệt độ rất cao (trên 80°C).

Chuyển nạp là cơ chế chuyển gen ở vi khuẩn qua trung gian virus (thể thực khuẩn - bacteriophage). Virus lây nhiễm vi khuẩn, mang DNA vi khuẩn từ tế bào này sang tế bào khác. Biến nạp là hấp thụ DNA tự do, tiếp hợp là trao đổi qua cầu sinh chất.

Xét nghiệm RPR là xét nghiệm không đặc hiệu cho giang mai, phát hiện *reagin*, là kháng thể kháng cardiolipin (lipid có trong màng ty thể và màng vi khuẩn *Treponema pallidum* gây giang mai) và cholesterol-lecithin. Đây là kháng thể của người bệnh sinh ra do phản ứng với tổn thương mô, không trực tiếp kháng *Treponema pallidum*.

Enzyme reverse transcriptase (RT) là enzyme đặc trưng của retrovirus (ví dụ: HIV). RT phiên mã ngược RNA virus thành DNA để tích hợp vào bộ gen tế bào chủ. Thuốc ức chế RT (ví dụ: zidovudine - AZT) được dùng để điều trị nhiễm HIV và các retrovirus khác.

Pha log (pha lũy thừa) là giai đoạn vi khuẩn thích nghi với môi trường mới và bắt đầu sinh trưởng, phân chia với tốc độ tối đa, số lượng tế bào tăng theo cấp số nhân. Pha tiềm ẩn (lag) là giai đoạn thích nghi, pha dừng (stationary) tốc độ sinh trưởng và chết cân bằng, pha suy vong (death/decline) số lượng tế bào chết vượt trội.