Trắc nghiệm Ngôi nhà truyền thống của người Ê-Đê - Chân trời sáng tạo - Đề 09 được xây dựng với nhiều câu hỏi chất lượng, sát với nội dung chương trình học, giúp bạn dễ dàng ôn tập và kiểm tra kiến thức hiệu quả. Hãy cùng bắt đầu làm bài tập trắc nghiệm ngay để nâng cao hiểu biết và chuẩn bị tốt cho kỳ thi sắp tới!
Câu 1: Dựa vào mô tả về cấu trúc và vật liệu, hãy phân tích cách ngôi nhà dài truyền thống của người Ê-đê thể hiện sự thích ứng với điều kiện khí hậu và môi trường tự nhiên ở Tây Nguyên.
- A. Mái nhà thấp và tường dày giúp giữ ấm vào mùa đông.
- B. Nền nhà được xây sát mặt đất để dễ dàng đi lại.
- C. Sử dụng bê tông cốt thép giúp chống lại các yếu tố thời tiết khắc nghiệt.
- D. Nhà sàn với sàn cách đất, sử dụng vật liệu tự nhiên (tre, gỗ, nứa) giúp thoáng khí, chống ẩm và tránh côn trùng.
Câu 2: Không gian bên trong nhà dài Ê-đê được phân chia thành hai phần chính là "Gah" và "Ok". Phân tích ý nghĩa văn hóa và chức năng xã hội của việc phân chia không gian này.
- A. Phân chia để mỗi gia đình nhỏ có không gian riêng biệt hoàn toàn.
- B. Chỉ đơn thuần là cách bố trí ngẫu nhiên không có ý nghĩa đặc biệt.
- C. Phản ánh sự kết hợp giữa không gian sinh hoạt chung (Gah) cho đại gia đình, nghi lễ và không gian riêng (Ok) cho các gia đình nhỏ, nhấn mạnh cấu trúc xã hội và sự gắn kết cộng đồng.
- D. Gah là nơi ở của phụ nữ, Ok là nơi ở của nam giới.
Câu 3: Cầu thang chính (cầu thang cái) của nhà dài Ê-đê thường có chạm khắc hình ảnh bầu vú phụ nữ. Hãy giải thích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh này trong bối cảnh văn hóa và xã hội của người Ê-đê.
- A. Biểu tượng cho sức mạnh của người đàn ông trong gia đình.
- B. Biểu tượng cho sự sinh sôi nảy nở, nguồn sống và vai trò trung tâm của người phụ nữ trong chế độ mẫu hệ.
- C. Chỉ là một họa tiết trang trí ngẫu nhiên không có ý nghĩa sâu sắc.
- D. Biểu tượng cho sự giàu có và thịnh vượng về vật chất.
Câu 4: Chiều dài của ngôi nhà dài Ê-đê không cố định mà có thể nối thêm. Việc ngôi nhà được nối dài khi có con gái lấy chồng và sinh con thể hiện rõ nét đặc trưng nào trong chế độ xã hội của người Ê-đê?
- A. Chế độ mẫu hệ, nơi người con gái đóng vai trò chủ chốt trong việc duy trì và mở rộng dòng tộc, không gian sống.
- B. Chế độ phụ hệ, nơi người con trai là người thừa kế và xây dựng nhà cửa.
- C. Chế độ phụ quyền, nơi người cha quyết định việc xây dựng.
- D. Chế độ bình đẳng giới, không phân biệt vai trò nam nữ trong việc mở rộng nhà.
Câu 5: Trong không gian "Gah", sự hiện diện của cồng chiêng, các chum, ché lớn và bếp lửa chính đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức các hoạt động nào của đại gia đình Ê-đê?
- A. Chỉ là nơi để cất trữ đồ đạc và nấu nướng hàng ngày.
- B. Chủ yếu là không gian ngủ nghỉ của các thành viên nam.
- C. Nơi làm việc thủ công và sản xuất của cả gia đình.
- D. Nơi diễn ra các lễ hội, nghi thức cộng đồng, tiếp khách và sinh hoạt chung quan trọng của đại gia đình.
Câu 6: Hình dáng bên ngoài của ngôi nhà dài Ê-đê thường được ví như một chiếc thuyền. Phân tích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh chiếc thuyền này trong văn hóa dân gian của người Ê-đê.
- A. Biểu tượng cho nghề đi biển truyền thống của người Ê-đê.
- B. Chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên về hình dáng.
- C. Biểu tượng cho cuộc hành trình của cả đại gia đình trên dòng thời gian, sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
- D. Biểu tượng cho sức mạnh quân sự và chiến tranh.
Câu 7: Các cột chính (kơt) trong nhà dài Ê-đê được làm từ các thân cây gỗ lớn, vững chắc. Điều này không chỉ mang ý nghĩa về mặt cấu trúc mà còn có thể biểu tượng cho điều gì trong quan niệm về gia đình và dòng tộc của người Ê-đê?
- A. Biểu tượng cho sự vững chắc, bền vững của đại gia đình, nơi các thế hệ cùng chung sống và nương tựa.
- B. Biểu tượng cho sự giàu có về tài sản vật chất.
- C. Chỉ là yếu tố kỹ thuật xây dựng thông thường.
- D. Biểu tượng cho quyền lực của người đứng đầu gia đình.
Câu 8: So với không gian "Gah", không gian "Ok" có sự phân chia nhỏ hơn, mỗi phần dành cho một gia đình hạt nhân. Điều này cho thấy sự cân bằng giữa những yếu tố nào trong đời sống của người Ê-đê sống trong nhà dài?
- A. Cân bằng giữa công việc và giải trí.
- B. Cân bằng giữa không gian công cộng và không gian thương mại.
- C. Cân bằng giữa hoạt động nông nghiệp và thủ công.
- D. Cân bằng giữa sự gắn kết cộng đồng, đại gia đình và sự riêng tư tương đối của các gia đình hạt nhân.
Câu 9: Việc sử dụng các vật liệu tự nhiên như tre, nứa, gỗ, cỏ tranh để xây dựng nhà dài truyền thống thể hiện mối quan hệ như thế nào giữa con người và môi trường tự nhiên trong quan niệm của người Ê-đê?
- A. Thể hiện sự thống trị của con người đối với tự nhiên.
- B. Thể hiện sự hòa hợp, nương tựa vào tự nhiên và tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có một cách bền vững.
- C. Thể hiện sự phụ thuộc hoàn toàn và không có khả năng cải tạo tự nhiên.
- D. Thể hiện sự thờ ơ, không quan tâm đến môi trường xung quanh.
Câu 10: Cầu thang phụ (cầu thang đực) của nhà dài Ê-đê, thường nhỏ hơn và ít chạm khắc hơn cầu thang chính. Sự khác biệt này, kết hợp với việc cầu thang chính dành cho khách và nam giới, còn cầu thang phụ dành cho phụ nữ, có thể phản ánh điều gì về vai trò giới trong một số khía cạnh của đời sống xã hội Ê-đê truyền thống?
- A. Phụ nữ có địa vị cao hơn nam giới trong mọi khía cạnh.
- B. Nam giới bị hạn chế quyền lực trong gia đình.
- C. Mặc dù theo chế độ mẫu hệ, nhưng vẫn có sự phân công vai trò và không gian riêng biệt cho nam và nữ trong một số hoạt động sinh hoạt và xã giao.
- D. Nam giới hoàn toàn không có vai trò gì trong nhà dài.
Câu 11: Bếp lửa trong không gian "Ok" (nơi ở của các gia đình nhỏ) có vai trò gì trong việc duy trì sự gắn kết và sinh hoạt của từng gia đình hạt nhân trong đại gia đình?
- A. Là trung tâm sinh hoạt, nơi nấu nướng, sưởi ấm và các thành viên gia đình nhỏ quây quần sau một ngày làm việc.
- B. Chỉ dùng để hun khói chống côn trùng.
- C. Là nơi cất giữ tài sản quý giá.
- D. Chỉ được nhóm lên trong các dịp lễ đặc biệt.
Câu 12: Ngoài hình ảnh bầu vú, cầu thang chính của nhà dài còn có thể chạm khắc hình sừng trâu. Biểu tượng sừng trâu trong văn hóa Tây Nguyên nói chung và Ê-đê nói riêng thường gắn liền với điều gì?
- A. Biểu tượng cho sự hiếu khách và chào đón.
- B. Biểu tượng cho tốc độ và sự nhanh nhẹn.
- C. Biểu tượng cho sự mềm mại và uyển chuyển.
- D. Biểu tượng cho sức mạnh, sự giàu có, thịnh vượng và liên quan đến các nghi lễ hiến sinh.
Câu 13: Sàn nhà dài Ê-đê được làm bằng ván hoặc phên nứa đập dập, tạo cảm giác đàn hồi khi bước đi. Đặc điểm này có thể mang lại những lợi ích thực tế nào trong sinh hoạt hàng ngày?
- A. Giúp giữ cho sàn nhà luôn khô ráo vào mùa mưa.
- B. Tạo sự êm ái khi di chuyển, giảm tiếng động và có thể tạo cảm giác thoải mái hơn khi ngồi, nằm trực tiếp trên sàn.
- C. Giúp sàn nhà cứng chắc hơn để chịu tải trọng lớn.
- D. Chỉ là một đặc điểm thẩm mỹ không có lợi ích thực tế.
Câu 14: Câu nói "Nhà dài như tiếng chiêng ngân" trong sử thi Đăm Săn không chỉ mô tả chiều dài vật lý của ngôi nhà mà còn gợi lên điều gì về ý nghĩa tinh thần và sự hiện diện của nhà dài trong đời sống cộng đồng Ê-đê?
- A. Gợi lên sự vang vọng, lan tỏa của âm thanh cồng chiêng gắn liền với các lễ hội, thể hiện sự sống động, trường tồn và tầm quan trọng của nhà dài trong văn hóa tinh thần.
- B. Ám chỉ rằng ngôi nhà dài phát ra âm thanh giống như tiếng chiêng.
- C. Thể hiện sự tĩnh lặng, yên bình của cuộc sống trong nhà dài.
- D. Nhấn mạnh sự cô lập của nhà dài với thế giới bên ngoài.
Câu 15: Trong nhà dài, khu vực "Gah" thường có một chiếc ghế dài đặc biệt gọi là "bang ghe". Ghế này thường được sử dụng trong những dịp nào và thể hiện điều gì về thứ bậc xã hội hoặc vai trò trong gia đình?
- A. Là ghế dành riêng cho trẻ em chơi đùa.
- B. Là ghế chung cho tất cả mọi người trong gia đình ngồi.
- C. Là ghế dành cho chủ nhà hoặc người có vai vế, khách quý ngồi trong các buổi họp mặt, tiếp khách hoặc nghi lễ, thể hiện sự tôn trọng và thứ bậc.
- D. Là ghế dùng để phơi đồ.
Câu 16: Mặc dù nhà dài là không gian chung của đại gia đình theo chế độ mẫu hệ, nhưng cách bố trí trong không gian "Ok" vẫn đảm bảo sự riêng tư tương đối cho từng gia đình hạt nhân (vợ chồng, con cái). Điều này cho thấy sự linh hoạt trong việc cân bằng giữa yếu tố nào?
- A. Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi.
- B. Cân bằng giữa không gian bếp và không gian thờ cúng.
- C. Cân bằng giữa hoạt động nông nghiệp và chăn nuôi.
- D. Cân bằng giữa sự gắn bó chặt chẽ của đại gia đình và nhu cầu có không gian riêng của từng gia đình nhỏ.
Câu 17: Quan sát hình ảnh hoặc mô tả về mái nhà dài Ê-đê, có thể thấy mái thường rất cao và dốc. Cấu trúc mái này mang lại lợi ích thiết thực nào trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa của Tây Nguyên?
- A. Giúp thoát nước mưa nhanh chóng, giảm thiểu tình trạng dột và ẩm thấp, đồng thời tạo không gian áp mái thoáng đãng.
- B. Giúp giữ nhiệt, làm cho nhà ấm hơn vào mùa hè.
- C. Giúp mái nhà bằng phẳng để dễ dàng đi lại trên đó.
- D. Chỉ có ý nghĩa thẩm mỹ, không có lợi ích thực tế.
Câu 18: Các họa tiết trang trí trên nhà dài Ê-đê, ngoài hình bầu vú và sừng trâu, còn có thể có hình ảnh các loài vật như voi, chim. Những họa tiết này thường phản ánh điều gì trong mối quan hệ giữa con người Ê-đê và thế giới tự nhiên xung quanh?
- A. Thể hiện sự sợ hãi và muốn xua đuổi các loài vật.
- B. Chỉ đơn thuần là các hình vẽ ngẫu hứng không có ý nghĩa.
- C. Thể hiện sự gần gũi, tôn kính và quan niệm về thế giới linh hồn, các vị thần liên quan đến tự nhiên.
- D. Chỉ là cách để ghi lại các loài vật đã săn bắt được.
Câu 19: Nhà dài không chỉ là nơi ở mà còn là trung tâm của nhiều nghi lễ vòng đời quan trọng của người Ê-đê (ví dụ: lễ trưởng thành, lễ cưới, lễ bỏ mả). Điều này nhấn mạnh vai trò nào của ngôi nhà trong đời sống tinh thần và xã hội của cộng đồng?
- A. Chỉ là nơi trú ngụ tạm thời.
- B. Là nơi buôn bán và trao đổi hàng hóa.
- C. Là trường học dạy chữ cho trẻ em.
- D. Là không gian thiêng liêng, nơi lưu giữ và tái hiện các giá trị văn hóa, tín ngưỡng, kết nối các thế hệ và củng cố bản sắc cộng đồng.
Câu 20: Hệ thống cột kèo phức tạp và vững chắc bên trong nhà dài Ê-đê, đặc biệt là các cột cái và xà dọc, thể hiện trình độ kỹ thuật và sự am hiểu về vật liệu của người Ê-đê trong lĩnh vực nào?
- A. Kiến trúc và kỹ thuật xây dựng truyền thống.
- B. Nghệ thuật điêu khắc trên đá.
- C. Kỹ thuật dệt vải thổ cẩm.
- D. Kỹ thuật chế tác đồ gốm.
Câu 21: Cửa ra vào chính của nhà dài Ê-đê thường được đặt ở đầu hồi lớn (phía Bắc). Cửa này có ý nghĩa đặc biệt gì so với các lối vào khác?
- A. Là lối đi riêng cho phụ nữ và trẻ em.
- B. Chỉ dùng để vận chuyển đồ đạc.
- C. Là lối đi chính, trang trọng dành cho khách và thường được sử dụng trong các nghi lễ quan trọng, thể hiện sự hiếu khách và quy tắc xã giao.
- D. Là lối thoát hiểm khi có hỏa hoạn.
Câu 22: Trong không gian "Ok", mỗi gia đình nhỏ thường có một bếp lửa riêng. Điều này cho thấy sự tự chủ và độc lập tương đối nào của từng gia đình hạt nhân trong khuôn khổ đại gia đình?
- A. Tự chủ về kinh tế và tài chính hoàn toàn.
- B. Tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày như nấu nướng, ăn uống, mặc dù vẫn chia sẻ không gian sống chung.
- C. Tự chủ trong việc quyết định các vấn đề quan trọng của đại gia đình.
- D. Không có sự tự chủ nào cả.
Câu 23: Không gian "Gah" trong nhà dài thường có chiều rộng lớn hơn không gian "Ok". Sự khác biệt về diện tích này phục vụ mục đích chính nào?
- A. Tạo đủ diện tích cho các buổi lễ hội, sinh hoạt chung, tiếp khách với số lượng người lớn.
- B. Để chứa được nhiều đồ đạc cá nhân hơn.
- C. Để có không gian ngủ nghỉ riêng cho người già.
- D. Không có mục đích đặc biệt, chỉ là thiết kế ngẫu nhiên.
Câu 24: Các cột cái (kơt) và xà dọc trong nhà dài không chỉ là bộ phận chịu lực chính mà còn là nơi thể hiện tài năng điêu khắc của người Ê-đê thông qua các hoa văn. Điều này cho thấy sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố nào trong kiến trúc nhà dài?
- A. Giữa nông nghiệp và chăn nuôi.
- B. Giữa âm nhạc và hội họa.
- C. Giữa ẩm thực và trang phục.
- D. Giữa tính năng kỹ thuật (chịu lực) và giá trị thẩm mỹ, tinh thần (nghệ thuật điêu khắc, tín ngưỡng).
Câu 25: Việc cả đại gia đình cùng chung sống dưới một mái nhà dài nhấn mạnh giá trị truyền thống nào của người Ê-đê?
- A. Giá trị cá nhân và sự độc lập tối đa.
- B. Giá trị cộng đồng, sự gắn bó dòng tộc, tương trợ lẫn nhau giữa các thế hệ.
- C. Giá trị cạnh tranh và ganh đua giữa các thành viên.
- D. Giá trị biệt lập và không giao tiếp với bên ngoài.
Câu 26: So với nhà của các dân tộc khác ở Tây Nguyên, nhà dài của người Ê-đê có đặc điểm nổi bật về chiều dài, có thể lên tới hàng chục mét. Đặc điểm này liên quan chặt chẽ nhất đến yếu tố nào trong cấu trúc xã hội truyền thống của họ?
- A. Chế độ đại gia đình mẫu hệ cùng chung sống.
- B. Chế độ phụ hệ và gia đình hạt nhân.
- C. Nghề nghiệp chính là săn bắn.
- D. Tập quán du canh du cư.
Câu 27: Trong không gian "Ok", các vách ngăn giữa các buồng của gia đình nhỏ thường không kéo dài đến mái, tạo ra một khoảng trống phía trên. Cấu trúc này có thể mang lại lợi ích thực tế nào?
- A. Giúp mỗi buồng hoàn toàn cách âm với nhau.
- B. Để dễ dàng di chuyển đồ vật cồng kềnh qua vách ngăn.
- C. Giúp không khí lưu thông tốt hơn giữa các buồng và với không gian chung, tạo sự thoáng đãng.
- D. Chỉ là do thiếu vật liệu để làm vách ngăn cao hơn.
Câu 28: Việc trang trí nhà dài bằng các họa tiết chạm khắc, đặc biệt là ở cầu thang và cột, không chỉ mang ý nghĩa thẩm mỹ mà còn được tin rằng có tác dụng gì theo quan niệm dân gian của người Ê-đê?
- A. Chỉ để thể hiện sự giàu có của chủ nhà.
- B. Để xua đuổi tà ma, bảo vệ gia đình và mời gọi các linh hồn tốt lành.
- C. Để đánh dấu ranh giới giữa các gia đình.
- D. Để ghi lại lịch sử của dòng tộc.
Câu 29: Dựa trên cấu trúc và chức năng của nhà dài, hãy phân tích lý do vì sao ngôi nhà này được coi là biểu tượng cốt lõi của văn hóa và bản sắc người Ê-đê.
- A. Vì đây là công trình kiến trúc duy nhất mà người Ê-đê xây dựng.
- B. Vì nó là nơi sản xuất ra nhiều sản phẩm kinh tế quan trọng.
- C. Vì chỉ có những người giàu có mới được ở trong nhà dài.
- D. Vì nó là không gian sống, nơi làm việc, nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng, thể hiện rõ nét cấu trúc xã hội mẫu hệ, sự gắn kết đại gia đình và các giá trị văn hóa truyền thống.
Câu 30: Giả sử bạn đang tham quan một ngôi nhà dài Ê-đê và được nghe kể về các quy tắc ứng xử trong không gian "Gah". Dựa trên chức năng của không gian này, quy tắc nào sau đây có khả năng cao sẽ được nhấn mạnh?
- A. Tôn trọng người lớn tuổi, khách quý và tuân thủ các quy định trong nghi lễ.
- B. Giữ yên lặng tuyệt đối và không được nói chuyện.
- C. Chỉ được phép đi lại tự do mà không cần xin phép.
- D. Có thể mang theo bất kỳ đồ vật nào vào không gian này.