Đề Trắc nghiệm Sinh học 12 – Bài 10: Di truyền giới tính và di truyền liên kết với giới tính (Kết Nối Tri Thức)

Câu hỏi này đòi hỏi học sinh phải phân tích thông tin về kiểu hình của bố mẹ và con để suy ra kiểu gen của người mẹ, kết hợp kiến thức về di truyền liên kết với giới tính và di truyền nhóm máu ABO.
- Con trai bị mù màu (X^aY) nhận X^a từ mẹ, mẹ phải có alen a.
- Con trai nhóm máu O (I^O I^O) nhận I^O từ cả bố và mẹ, mẹ phải có alen I^O.
- Mẹ nhóm máu B, nên kiểu gen phải là I^B I^O hoặc I^B I^B. Kết hợp các dữ kiện, kiểu gen của mẹ là I^B I^O X^A X^a.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về di truyền liên kết với giới tính và khả năng phân tích tỉ lệ phân li kiểu hình để xác định quy luật di truyền.
- F2 có tỉ lệ 3:1 và tính trạng lặn chỉ biểu hiện ở giới cái cho thấy đây là di truyền liên kết với giới tính X, trong đó cây cái là giới dị giao tử (XY) và cây đực là giới đồng giao tử (XX) hoặc ngược lại tùy loài (cần thêm thông tin loài để chắc chắn, nhưng với dữ kiện này, di truyền X là phù hợp nhất).
- Hoa đỏ trội hoàn toàn so với hoa trắng.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức cơ bản về nhiễm sắc thể giới tính ở người và khả năng nhận biết thông tin sai lệch.
- Nhiễm sắc thể giới tính xác định giới tính là đúng.
- Nữ XX, nam XY là đúng.
- NST X và Y mang gen quy định giới tính và các tính trạng khác là đúng.
- NST Y có kích thước lớn hơn NST X là *sai*. Thực tế, NST Y nhỏ hơn và ít gen hơn NST X.

Câu hỏi này yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức về di truyền liên kết giới tính ZW để xác định phép lai phù hợp với tỉ lệ kiểu hình cho trước ở cả hai giới.
- Để tỉ lệ 1:1 ở cả hai giới, cần phép lai phân tích ở cả bố và mẹ hoặc phép lai giữa dị hợp tử và đồng hợp tử lặn.
- Xét các phép lai, phép lai Z^B Z^b × Z^b W (gà mái dị hợp tử lai với gà trống đồng hợp tử lặn) sẽ cho đời con có tỉ lệ 1:1 ở cả gà trống (Z^B Z^b, Z^b Z^b) và gà mái (Z^B W, Z^b W).

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về các hội chứng liên quan đến đột biến số lượng nhiễm sắc thể giới tính.
- Hội chứng Turner (XO) là do thiếu một nhiễm sắc thể X ở nữ giới.

Câu hỏi này yêu cầu vận dụng kiến thức về di truyền bệnh do gen lặn liên kết X để tính xác suất.
- Bố bị bệnh máu khó đông (X^aY) truyền alen bệnh X^a cho con gái. Mẹ bình thường nhưng có bố bệnh nên mẹ dị hợp tử (X^A X^a).
- Bố bình thường (X^A Y).
- Phép lai: X^A X^a × X^A Y. Con trai có thể X^A Y (bình thường) hoặc X^a Y (bệnh). Xác suất sinh con trai bị bệnh là 1/2.

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về các kiểu xác định giới tính.
- Ở người, giới tính được xác định bởi cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, trong đó con đực là XY (dị giao tử) và con cái là XX (đồng giao tử).

Câu hỏi này kiểm tra hiểu biết về cơ chế bù trừ liều lượng gen (dosage compensation) ở nhiễm sắc thể giới tính.
- Bất hoạt NST X (thể Barr) giúp cân bằng biểu hiện gen giữa giới đực (XY) và giới cái (XX) ở các gen nằm trên NST X, đảm bảo cả hai giới có mức độ biểu hiện gen X tương đương.

Câu hỏi này yêu cầu giải bài tập di truyền liên kết giới tính với hiện tượng đồng trội.
- Mèo cái tam thể X^B X^b lai với mèo đực đen X^B Y.
- Đời con: X^B X^B (cái đen), X^B X^b (cái tam thể), X^B Y (đực đen), X^b Y (đực hung).
- Tỉ lệ kiểu hình: 2 đen : 1 tam thể : 1 hung (ở mèo cái: 1 đen : 1 tam thể; ở mèo đực: 1 đen : 1 hung).

Câu hỏi này yêu cầu phân tích phả hệ và tính xác suất di truyền bệnh liên kết X.
- Bệnh lặn liên kết X. Người II.4 bị bệnh (X^a X^a hoặc X^aY tùy giới tính loài, trong trường hợp này là người nên X^a X^a). Người II.3 bình thường (X^A Y).
- Người III.1 là con trai của II.3 và II.4, nhận X^a từ mẹ nên có kiểu gen X^A X^a (vì III.1 bình thường).
- Người III.2 bình thường (X^A Y).
- Phép lai: X^A X^a × X^A Y. Con gái: X^A X^A, X^A X^a (đều bình thường). Xác suất sinh con gái bị bệnh là 0%.

Câu hỏi này là bài tập di truyền liên kết X cơ bản.
- P: X^A X^A (cái đỏ) × X^a Y (đực trắng).
- F1: X^A X^a (cái đỏ), X^A Y (đực đỏ) - toàn mắt đỏ.
- F1 × F1: X^A X^a × X^A Y.
- F2: X^A X^A (cái đỏ), X^A X^a (cái đỏ), X^A Y (đực đỏ), X^a Y (đực trắng).
- Tỉ lệ F2: 3 đỏ : 1 trắng, trong đó mắt trắng chỉ ở ruồi đực.

Câu hỏi này tương tự câu 11, kiểm tra di truyền liên kết X.
- P: X^A X^A (cái đen) × X^a Y (đực xám).
- F1: X^A X^a (cái đen), X^A Y (đực đen) - toàn lông đen.
- F1 × F1: X^A X^a × X^A Y.
- F2: X^A X^A (cái đen), X^A X^a (cái đen), X^A Y (đực đen), X^a Y (đực xám).
- Tỉ lệ F2: 3 đen : 1 xám, xám chỉ ở con đực.

Câu hỏi này tương tự câu 1, nhưng hỏi kiểu gen người chồng.
- Con trai Rh- (rr) nhận r từ cả bố và mẹ. Bố Rh+ nên kiểu gen Rr.
- Con trai mù màu (X^aY) nhận X^a từ mẹ. Mẹ không mù màu nhưng con trai mù màu nên mẹ dị hợp X^A X^a. Bố không mù màu X^A Y.
- Kiểu gen chồng: Rr X^A Y.

Câu hỏi này kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính, xác định kiểu gen người phụ nữ.
- Tóc xoăn (A) trội hơn tóc thẳng (a). Mẹ xoăn, bố thẳng (aa) -> mẹ dị hợp Aa.
- Bệnh máu khó đông lặn liên kết X (X^b). Mẹ không bệnh, bố bị bệnh (X^bY) -> mẹ dị hợp X^B X^b.
- Kiểu gen mẹ: Aa X^B X^b.

Câu hỏi này kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính X, lai phân tích.
- Hoa đỏ (A) trội hơn trắng (a) - NST thường. Thân cao (B) trội hơn thấp (b) - NST X.
- P: AABB (đỏ, cao) × aabb (trắng, thấp). F1: AaX^B X^b (cái đỏ, cao), AaX^B Y (đực đỏ, cao).
- F1 lai phân tích: AaX^B X^b × aabb (cái) và AaX^B Y × aabb (đực).
- F2: Phân li độc lập 9:3:3:1 (nếu xét chung cả 2 giới, nhưng cần xét riêng do liên kết X).
- Xét riêng giới: Cái: (Aa x aa) X^B X^b x X^b X^b -> (1Aa:1aa)(1X^B X^b: 1X^b X^b) -> 1Đỏ Cao : 1Đỏ Thấp : 1Trắng Cao : 1Trắng Thấp. Đực: (Aa x aa) X^B Y x X^b X^b -> (1Aa:1aa)(1X^B X^b: 1X^b Y) -> 1Đỏ Cao : 1Đỏ Thấp : 1Trắng Cao : 1Trắng Thấp.
- Tỉ lệ chung F2: 1 đỏ, cao : 1 đỏ, thấp : 1 trắng, cao : 1 trắng, thấp.

Câu hỏi này về cân bằng di truyền và di truyền liên kết X.
- Tần số alen lặn a (mù màu) = q = 0.2.
- Nam giới chỉ cần 1 alen a trên X là bị bệnh (X^a Y). Tần số nam giới bị bệnh chính là tần số alen a = q = 0.2 = 20%.

Câu hỏi này kiểm tra nguyên nhân hội chứng Klinefelter.
- Klinefelter (XXY) do thừa một NST X. Có thể do:
- Mẹ: XX không phân li ở giảm phân II tạo giao tử XX, kết hợp Y từ bố -> XXY.
- Bố: XY không phân li ở giảm phân I hoặc II tạo giao tử XY hoặc YY, kết hợp X từ mẹ -> XXY hoặc XYY (YYX không tồn tại).
- Như vậy, có thể do không phân li NST X ở mẹ hoặc NST XY ở bố.

Câu hỏi này kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính Z, F1 x F1.
- Mào hoa hồng (R) trội hơn lá (r) - NST thường. Lông vằn (B) trội hơn không vằn (b) - NST Z.
- P: RRZ^B Z^B (trống hồng, vằn) × rrZ^b W (mái lá, không vằn). F1: RrZ^B Z^b (trống hồng, vằn), RrZ^B W (mái hồng, vằn) - toàn hồng, vằn.
- F1 × F1: RrZ^B Z^b × RrZ^B W.
- F2: (Rr x Rr) -> 3 hồng : 1 lá. (Z^B Z^b x Z^B W) -> 3 vằn : 1 không vằn (ở cả trống và mái khi xét chung).
- Tỉ lệ F2: (3 hồng : 1 lá) x (3 vằn : 1 không vằn) = 9 hồng, vằn : 3 hồng, không vằn : 3 lá, vằn : 1 lá, không vằn.

Câu hỏi này kiểm tra khái niệm di truyền liên kết giới tính.
- Cả hai bệnh đều do gen lặn trên NST X -> di truyền liên kết với giới tính.

Câu hỏi này về di truyền liên kết X với nhiều alen.
- Cái vàng dị hợp tử có thể X^Y X^y^v hoặc X^Y X^y. Vì P thuần chủng nên phải là X^Y X^y.
- P: X^Y X^y (cái vàng) × X^y Y (đực trắng).
- F1: X^Y X^y (cái vàng), X^y X^y (cái trắng), X^Y Y (đực vàng), X^y Y (đực trắng).
- Tỉ lệ F1: 2 vàng : 2 trắng.

Câu hỏi này kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính X, xác định kiểu gen người chồng.
- Răng vàng (A) trội hơn trắng (a) - NST thường. Thân cao (B) trội hơn thấp (b) - NST X.
- Con gái răng vàng (A-) thân thấp (X^b X^b). Con gái thân thấp X^b X^b nhận X^b từ cả bố và mẹ. Mẹ thân thấp X^b X^b. Bố thân cao X^B Y hoặc X^B X^B (nam XY, nữ XX trong câu hỏi là người).
- Con gái răng vàng A-, mẹ răng trắng aa -> con nhận alen a từ mẹ. Con răng vàng -> phải nhận A từ bố. Bố răng vàng A-.
- Bố răng vàng, thân cao, con gái thân thấp X^b X^b -> bố phải có X^b. Bố thân cao X^B Y -> bố X^B X^b là không hợp lý vì là nam. Vậy bố phải là XY, và cho X^b cho con gái. Bố phải dị hợp Aa và X^B X^b là không đúng vì nam XY. Bố phải cho X^b, vậy bố phải X^b Y. Mà bố thân cao X^B Y, vậy có mâu thuẫn. Xem lại đề. Đề có vẻ sai logic vì bố thân cao mà con gái thân thấp, nếu bố là X^B Y thì không thể cho con gái X^b X^b được nếu mẹ X^b X^b. **Có lẽ đề nên là

Câu hỏi này kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính X, F1 x F1.
- Hoa đỏ (A) trội hơn trắng (a), quả tròn (B) trội hơn dài (b) - NST thường, phân li độc lập. Hạt vàng (D) trội hơn trắng (d) - NST X.
- P: AABBX^D X^D (đỏ, tròn, vàng) × aabbX^d Y (trắng, dài, trắng). F1: AaBbX^D X^d (cái đỏ, tròn, vàng), AaBbX^D Y (đực đỏ, tròn, vàng) - toàn đỏ, tròn, vàng.
- F1 × F1: AaBbX^D X^d × AaBbX^D Y.
- F2: (Aa x Aa)(Bb x Bb) -> (9:3:3:1) đỏ tròn, đỏ dài, trắng tròn, trắng dài. (X^D X^d x X^D Y) -> 3 vàng : 1 trắng (vàng ở cả hai giới).
- Tỉ lệ F2: (9:3:3:1) x (3:1) = 27:9:9:3:9:3:3:1. Nhưng cần xét riêng giới tính cho hạt.
- Xét chung kiểu hình: (9 đỏ tròn : 3 đỏ dài : 3 trắng tròn : 1 trắng dài) x (3 vàng : 1 trắng) = 27 đỏ tròn vàng : 9 đỏ dài vàng : 9 trắng tròn vàng : 3 trắng dài vàng : 9 đỏ tròn trắng : 3 đỏ dài trắng : 3 trắng tròn trắng : 1 trắng dài trắng.

Câu hỏi này tương tự câu 1, xác định kiểu gen người chồng.
- Con trai nhóm máu A (I^A I^O hoặc I^A I^A) nhận I^A từ bố hoặc mẹ, nhận I^O từ bố hoặc mẹ. Mẹ nhóm O (I^O I^O) -> con nhận I^O từ mẹ. Con nhóm A -> nhận I^A từ bố. Bố nhóm AB (I^A I^B), phù hợp.
- Con trai bị bệnh máu khó đông (X^aY) nhận X^a từ mẹ. Mẹ không bệnh nhưng con trai bệnh -> mẹ dị hợp X^A X^a. Bố không bệnh X^A Y.
- Kiểu gen chồng: I^A I^B X^A Y.

Câu hỏi này tương tự câu 18, F1 x F1, NST thường và NST giới tính X.
- Thân xám (A) trội hơn đen (a) - NST thường. Cánh dài (B) trội hơn cụt (b) - NST X.
- P: AABBX^B X^B (cái xám, dài) × aabbX^b Y (đực đen, cụt). F1: AaBbX^B X^b (cái xám, dài), AaBbX^B Y (đực xám, dài) - toàn xám, dài.
- F1 × F1: AaBbX^B X^b × AaBbX^B Y.
- F2: (Aa x Aa)(Bb x Bb) -> (9:3:3:1) xám dài, xám cụt, đen dài, đen cụt. (X^B X^b x X^B Y) -> 3 dài : 1 cụt (cả hai giới).
- Tỉ lệ F2: (9:3:3:1) x (3:1) = 27:9:9:3:9:3:3:1. Tương tự câu 22, tỉ lệ kiểu hình kết hợp.

Câu hỏi này tương tự câu 1, xác định kiểu gen người vợ.
- Con trai nhóm máu MN (M^M M^N) nhận M^M từ bố và M^N từ mẹ. Bố nhóm M (M^M M^M), mẹ nhóm N (M^N M^N). Mẹ nhóm N (M^N M^N).
- Con trai bị mù màu (X^aY) nhận X^a từ mẹ. Mẹ không mù màu nhưng con trai mù màu -> mẹ dị hợp X^A X^a.
- Kiểu gen vợ: M^N M^N X^A X^a.

Câu hỏi này tương tự câu 18, F1 x F1, NST thường và NST giới tính X.
- Mắt đỏ (A) trội hơn trắng (a) - NST X. Cánh dài (B) trội hơn ngắn (b) - NST thường.
- P: X^A X^A BB (cái đỏ, dài) × X^a Y bb (đực trắng, ngắn). F1: X^A X^a Bb (cái đỏ, dài), X^A Y Bb (đực đỏ, dài) - toàn đỏ, dài.
- F1 × F1: X^A X^a Bb × X^A Y Bb.
- F2: (X^A X^a x X^A Y) -> 3 đỏ : 1 trắng (trắng chỉ ở đực). (Bb x Bb) -> 3 dài : 1 ngắn.
- Tỉ lệ F2: (3 đỏ : 1 trắng) x (3 dài : 1 ngắn) = 9 đỏ dài : 3 đỏ ngắn : 3 trắng dài : 1 trắng ngắn.

Câu hỏi này tương tự câu 6, nhưng mẹ người vợ bị bệnh.
- Mẹ vợ bị bệnh máu khó đông (X^a X^a) -> vợ chắc chắn nhận X^a từ mẹ. Vợ bình thường -> vợ dị hợp X^A X^a.
- Chồng bình thường (X^A Y).
- Phép lai: X^A X^a × X^A Y. Con gái: X^A X^A, X^A X^a (đều bình thường). Xác suất con gái bị bệnh là 0%.

Câu hỏi này tương tự câu 18, F1 tự thụ phấn, NST thường và NST giới tính X.
- Hoa đỏ (A) trội hơn trắng (a) - NST thường. Thân cao (B) trội hơn thấp (b) - NST X.
- P: AABBX^B X^B (đỏ, cao) × aabbX^b X^b (trắng, thấp). F1: AaX^B X^b (cái đỏ, cao), AaX^B Y (đực đỏ, cao) - toàn đỏ, cao.
- F1 tự thụ: AaX^B X^b × AaX^B X^b (cái x cái) và AaX^B Y × AaX^B Y (đực x đực) và AaX^B X^b × AaX^B Y (cái x đực).

Câu hỏi này về cân bằng di truyền và di truyền liên kết X, cho tỉ lệ nữ bị bệnh, tính tần số alen.
- Nữ bị bệnh mù màu X^a X^a. Tỉ lệ nữ bị bệnh = q^2 = 4% = 0.04.
- Tần số alen a (gây bệnh) = q = sqrt(0.04) = 0.2 = 20%.

Câu hỏi này về di truyền liên kết ZW, F1 x F1, tương tự di truyền liên kết X.
- Lông đen (Z^B) trội hơn trắng (Z^b) - NST Z.
- P: Z^B Z^B (trống đen) × Z^b W (mái trắng). F1: Z^B Z^b (trống đen), Z^B W (mái đen) - toàn lông đen.
- F1 × F1: Z^B Z^b × Z^B W.
- F2: Z^B Z^B (trống đen), Z^B Z^b (trống đen), Z^B W (mái đen), Z^b W (mái trắng).
- Tỉ lệ F2: 3 đen : 1 trắng, trong đó trắng chỉ ở chim mái.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về hội chứng Turner và cơ chế phát sinh do bất thường số lượng nhiễm sắc thể giới tính. Phương án đúng cần chỉ ra sự thiếu hụt một nhiễm sắc thể X ở nữ.

Câu hỏi vận dụng kiến thức về di truyền liên kết giới tính để giải bài tập. Người mẹ dị hợp tử (X^AX^a) có thể truyền alen a cho con trai. Người bố bình thường (X^AY) không mang alen a. Xác suất con trai nhận alen a từ mẹ là 1/2.

Câu hỏi kiểm tra khả năng áp dụng cơ chế di truyền ZW và di truyền liên kết giới tính ở gà. Gà mái lông vằn có thể có kiểu gen Z^BW hoặc Z^BZ^B (đề bài không nói rõ, cần xét trường hợp phổ biến Z^BW). Gà trống lông không vằn là Z^bZ^b. Phép lai Z^BW x Z^bZ^b tạo ra F1: Z^BZ^b (trống vằn) và Z^bW (mái không vằn).

Câu hỏi yêu cầu phân tích kiểu gen dựa trên thông tin về bệnh di truyền liên kết giới tính và kiểu hình của các thành viên gia đình. Con trai bị bệnh máu khó đông (X^hY) nhận alen bệnh từ mẹ. Mẹ bình thường nhưng sinh con bệnh nên mẹ phải là người mang gen bệnh dị hợp tử (X^HX^h).

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính và trội không hoàn toàn. Mèo cái tam thể X^BX^b lai với mèo đực lông đen X^BY. Đời con có thể có: X^BX^B (cái đen), X^BX^b (cái tam thể), X^BY (đực đen), X^bY (đực hung).

Câu hỏi so sánh hai cơ chế xác định giới tính khác nhau: XY ở người và XX-XO ở châu chấu. Điểm khác biệt chính là châu chấu cái có hai nhiễm sắc thể X (XX) còn con đực chỉ có một (XO).

Câu hỏi về vai trò của thể Barr. Bất hoạt nhiễm sắc thể X là cơ chế bù trừ liều lượng gen, đảm bảo con cái (XX) và con đực (XY) có số lượng sản phẩm gen từ nhiễm sắc thể X tương đương nhau.

Câu hỏi về di truyền gen trên nhiễm sắc thể Y. Nhiễm sắc thể Y chỉ có ở giới đực và được truyền trực tiếp từ bố cho con trai. Do đó, gen trên Y di truyền theo dòng nội (dòng bố).

Câu hỏi kết hợp di truyền liên kết giới tính và cân bằng Hardy-Weinberg. Ở nam giới, tỉ lệ bị bệnh mù màu (q) = 0.08. Ở nữ giới, tỉ lệ bị bệnh mù màu (q²) = (0.08)² = 0.0064 hay 0.64%.

Câu hỏi yêu cầu phân tích phả hệ để xác định vị trí gen gây bệnh. Để trả lời câu này, *cần có sơ đồ phả hệ đi kèm*. Giả sử phả hệ cho thấy bệnh xuất hiện ở cả nam và nữ với tần số tương đương, và có thể có bố mẹ bình thường sinh con gái bị bệnh, thì có thể kết luận gen nằm trên NST thường. Nếu bệnh chủ yếu xuất hiện ở nam và mẹ truyền bệnh cho con trai, thì có thể nghi ngờ gen trên NST X. *Vì không có sơ đồ, tôi giả định phả hệ gợi ý di truyền trên NST thường để tạo câu hỏi hợp lý.*

Câu hỏi về vai trò của nhiễm sắc thể Y trong xác định giới tính ở người. Gen SRY (Sex-determining Region Y) trên nhiễm sắc thể Y là gen quyết định giới tính nam, kích hoạt sự phát triển tuyến sinh dục thành tinh hoàn.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính ở thực vật. Cây hoa đỏ thuần chủng XX (giả sử alen hoa đỏ R trội trên X, và r quy định hoa trắng trên X hoặc Y). P: X^RX^R (đỏ) x X^rY (trắng). F1: X^RX^r (đỏ) và X^RY (đỏ). Toàn bộ đời con hoa đỏ.

Câu hỏi về hậu quả của mất gen SRY trên nhiễm sắc thể Y. Gen SRY quyết định giới tính nam. Mất gen này ở người XY sẽ dẫn đến phát triển theo hướng giới tính nữ.

Câu hỏi về hệ thống XX-XO. Trong hệ thống này, con cái có XX (đồng giao tử), con đực có XO (dị giao tử vì chỉ có một loại giao tử X hoặc giao tử O không mang NST giới tính).

Câu hỏi yêu cầu phân tích sự khác biệt khi gen nằm trên NST thường và NST giới tính. Tỉ lệ 9:3:3:1 ở F2 cho thấy đây là quy luật di truyền phân li độc lập (gen trên NST thường). Nếu gen trên NST X, tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2 sẽ khác, đặc biệt là ở giới đực và giới cái, do di truyền liên kết giới tính.

Câu hỏi về xác định kiểu gen dựa trên kiểu hình và di truyền liên kết X. Con trai men răng yếu (X^rY) nhận alen lặn r từ mẹ. Mẹ răng bình thường nhưng sinh con bệnh nên mẹ phải dị hợp tử (X^RX^r). Bố răng bình thường, có thể X^RY hoặc X^RX^R (nhưng bố là nam nên chỉ có thể X^RY). Vậy kiểu gen bố mẹ là X^RY và X^RX^r.

Câu hỏi về hệ thống ZW. Trong hệ thống ZW (ví dụ ở chim, bò sát), con trống là ZZ (đồng giao tử), con mái là ZW (dị giao tử).

Câu hỏi về di truyền gen trên vùng tương đồng của X và Y. Vùng tương đồng cho phép trao đổi chéo xảy ra, khiến gen di truyền gần giống như gen trên nhiễm sắc thể thường, nhưng vẫn có sự khác biệt về tỉ lệ kiểu hình giữa hai giới.

Câu hỏi về cơ chế đơn bội-lưỡng bội ở ong. Ong chúa và ong thợ phát triển từ trứng được thụ tinh (lưỡng bội 2n), ong đực phát triển từ trứng không thụ tinh (đơn bội n).

Câu hỏi về xác suất bệnh di truyền liên kết X. Mẹ bình thường nhưng bố bị bệnh (X^hY) nên mẹ phải nhận alen bệnh từ bố, do đó mẹ dị hợp tử X^HX^h. Bố bình thường X^HY. Phép lai X^HX^h x X^HY. Con gái có thể X^HX^H hoặc X^HX^h, đều bình thường. Xác suất con gái bị bệnh là 0%.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính Z ở bướm. P: Z^BW (cái đen) x Z^bZ^b (đực trắng). F1: Z^BZ^b (đực đen) và Z^bW (cái trắng). Tỉ lệ: 1 bướm đực cánh đen : 1 bướm cái cánh trắng.

Câu hỏi về tư vấn di truyền cho bệnh liên kết X. Con trai bệnh chứng tỏ mẹ mang gen bệnh dị hợp tử. Nguy cơ sinh con bệnh vẫn tồn tại ở các lần sinh sau, đặc biệt là con trai. Tư vấn nên tập trung vào việc hiểu rõ nguy cơ và các biện pháp sàng lọc trước sinh.

Câu hỏi về thuật ngữ nhiễm sắc thể giới tính. X và Y là nhiễm sắc thể giới tính, phân biệt với nhiễm sắc thể thường (autosome).

Câu hỏi về tỉ lệ phân li kiểu hình F2 trong di truyền liên kết X. P: X^AX^A (cái xám) x X^aY (đực trắng). F1: X^AX^a (cái xám) và X^AY (đực xám). F1 x F1: X^AX^a x X^AY. F2: X^AX^A, X^AX^a (cái xám); X^AY (đực xám); X^aY (đực trắng). Tỉ lệ: 3 xám : 1 trắng, nhưng phân biệt giới tính: 3 cái xám : 1 đực xám : 1 đực trắng.

Câu hỏi về ý nghĩa thực tiễn của di truyền giới tính và liên kết giới tính. Các kiến thức này có ứng dụng trong chăn nuôi (chọn giống), y học (tư vấn di truyền, chẩn đoán bệnh), và các lĩnh vực khác.

Câu hỏi về gen trên nhiễm sắc thể Y. Các gen trên Y thường quy định các tính trạng liên quan đến giới tính nam, ví dụ như tật dính ngón tay thứ 2 và 3 là một ví dụ về tính trạng có thể do gen trên Y quy định (mặc dù không phải là duy nhất). Các bệnh khác như mù màu, máu khó đông, bạch tạng thường liên kết X hoặc NST thường.

Câu hỏi về phép lai phân tích và khả năng gen liên kết giới tính. Nếu kết quả phép lai phân tích khác với mong đợi của gen trên NST thường (1:1:1:1 hoặc 1:1), có thể do gen liên kết giới tính, hoặc liên kết gen nói chung, làm thay đổi tỉ lệ phân li.

Câu hỏi về cơ chế phát sinh hội chứng Klinefelter. Hội chứng XXY do thừa một nhiễm sắc thể X, có thể do rối loạn phân li cặp nhiễm sắc thể giới tính ở kì sau giảm phân I hoặc kì sau giảm phân II của quá trình sinh giao tử ở bố hoặc mẹ.

Câu hỏi về loại giao tử trong hệ XX-XO. Con đực XO giảm phân tạo ra hai loại giao tử: giao tử chứa nhiễm sắc thể X (X) và giao tử không chứa nhiễm sắc thể giới tính (O).

Câu hỏi về kiểu gen không tồn tại ở giới dị giao tử XY với gen liên kết X. Ở giới đực XY, chỉ có một nhiễm sắc thể X, nên không thể có kiểu gen dị hợp tử hoặc đồng hợp tử lặn đối với gen trên X (trừ khi có đột biến). Kiểu gen X^aa (đồng hợp tử lặn) không thể tồn tại ở XY vì chỉ có một X.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế phát sinh đột biến lệch bội ở NST giới tính, cụ thể là hội chứng Turner (XO). Cần phân tích các cơ chế phân bào giảm nhiễm ở bố và mẹ để loại trừ khả năng không tạo ra giao tử O.

Câu hỏi vận dụng kiến thức về di truyền liên kết giới tính và quần thể cân bằng di truyền. Vì gen nằm trên NST X, giới cái XX có 2 NST X, giới đực XY có 1 NST X. Tần số alen a là 0.4, quần thể cân bằng nên có thể dùng định luật Hardy-Weinberg để tính tần số kiểu gen aa ở giới cái.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính Z ở gà (hệ ZW). Xác định kiểu gen P, F1, sau đó lập sơ đồ lai F1xF1 để tìm tỉ lệ kiểu hình F2, chú ý phân biệt tỉ lệ ở gà trống và gà mái.

Câu hỏi kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính. Xác định quy luật di truyền của từng tính trạng, viết sơ đồ lai P, F1. Sau đó, viết sơ đồ lai F1xF1, chú ý sự phân li kiểu gen, kiểu hình ở F2 đối với cả hai cặp tính trạng.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính X và quần thể cân bằng di truyền. Tính tần số alen dựa vào tỉ lệ kiểu hình ở giới cái (XX) hoặc dựa vào tổng tỉ lệ kiểu hình của cả quần thể.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế bù trừ liều lượng gen (dosage compensation) thông qua bất hoạt NST X. Hiểu rõ mục đích và ý nghĩa của hiện tượng này.

Câu hỏi về di truyền bệnh liên kết NST X lặn ở người. Phân tích kiểu gen của bố mẹ dựa trên thông tin con trai bị bệnh và bố mẹ bình thường. Tính xác suất sinh con trai bị bệnh ở lần sinh thứ hai, chú ý các sự kiện sinh con và mắc bệnh là độc lập.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính X và phép lai phân tích. Phân tích tỉ lệ kiểu hình đời con để xác định quy luật di truyền. Tỉ lệ 1:1:1:1 gợi ý về sự hoán vị gen.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về vai trò của NST Y trong xác định giới tính và di truyền các tính trạng liên kết Y ở người. Nhận biết tính trạng đặc trưng do gen trên NST Y quy định.

Câu hỏi kiểm tra khái niệm cơ bản về hệ xác định giới tính XY. Hiểu rõ giới dị giao tử và đồng giao tử trong hệ XY.

Câu hỏi về di truyền bệnh liên kết X lặn. Xác định kiểu gen của bố mẹ dựa trên thông tin phả hệ. Tính xác suất sinh con gái bị bệnh.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về di truyền liên kết giới tính ZW ở chim. Phân tích các đặc điểm di truyền liên kết giới tính trong hệ ZW và chọn phát biểu không đúng.

Câu hỏi về di truyền bệnh liên kết X lặn. Phân tích thông tin phả hệ để xác định kiểu gen của người mẹ. Vì con trai bị bệnh và bố bình thường, mẹ phải là người mang gen bệnh.

Câu hỏi kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính X. Phân tích kiểu hình của con để suy ra kiểu gen của bố mẹ. Bố mẹ bình thường nhưng sinh con bị cả hai bệnh, vậy họ phải dị hợp về cả hai cặp gen.

Câu hỏi về tần số biểu hiện bệnh liên kết X lặn ở nam và nữ. Hiểu rõ lí do tại sao bệnh liên kết X lặn biểu hiện ở nam giới dễ hơn ở nữ giới.

Câu hỏi về di truyền NST thường có yếu tố giới tính ảnh hưởng đến sức sống. Thực hiện phép lai AaBb x Aabb, sau đó loại bỏ kiểu gen aa ở giới đực để tính tỉ lệ kiểu hình đời con.

Câu hỏi về di truyền nhóm máu ABO (đa alen). Phân tích kiểu hình nhóm máu của bố mẹ và con để suy ra kiểu gen của bố mẹ. Con nhóm máu O (IOIO) nhận alen IO từ cả bố và mẹ.

Câu hỏi kết hợp di truyền NST thường (tóc và nhóm máu ABO). Phân tích kiểu hình của con để suy ra kiểu gen của bố mẹ. Từ đó xác định kiểu gen của người đàn ông.

Câu hỏi về quần thể cân bằng di truyền (Hardy-Weinberg). Tính tần số kiểu gen dị hợp Aa dựa vào tần số alen a và định luật Hardy-Weinberg.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức tổng quát về NST giới tính. Phân tích từng phát biểu để tìm ra phát biểu sai.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính X và hoán vị gen. Tính tỉ lệ con trai bị cả hai bệnh, chú ý tần số hoán vị gen 10% (tần số giao tử hoán vị là 5%).

Câu hỏi kiểm tra vai trò của NST Y trong xác định giới tính ở hệ XY. Nhận biết chức năng chính của NST Y.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính X ở thực vật đơn tính. Xác định kiểu gen P, F1, lập sơ đồ lai F1xF1 để tìm tỉ lệ kiểu hình F2. Chú ý hoa đơn tính, cây đực và cây cái riêng biệt.

Câu hỏi về di truyền bệnh liên kết X lặn. Phân tích kiểu gen của bố mẹ dựa trên thông tin phả hệ. Tính xác suất sinh con trai bị bệnh.

Câu hỏi về vị trí gen ảnh hưởng đến tỉ lệ phân li kiểu hình. So sánh tỉ lệ F2 khi gen nằm trên NST thường (9:3:3:1) với trường hợp gen nằm trên NST giới tính X. Trong trường hợp này, nếu gen nằm trên NST X, tỉ lệ F2 sẽ thay đổi do sự khác biệt về số lượng NST X giữa giới đực và giới cái.

Câu hỏi về cơ chế phát sinh đột biến lệch bội NST giới tính, cụ thể là hội chứng Klinefelter (XXY). Phân tích các khả năng không phân li NST trong giảm phân ở bố và mẹ để tạo giao tử bất thường.

Câu hỏi về quần thể cân bằng di truyền và di truyền liên kết giới tính X. Tần số alen m ở giới đực (XY) chính là tần số alen m trong quần thể. Tính tần số kiểu hình mm ở giới cái (XX) dựa vào tần số alen m.

Câu hỏi kết hợp di truyền NST thường và NST giới tính X. Xác định kiểu gen của bố mẹ. Tính tỉ lệ con gái Rh-, mù màu bằng cách nhân tỉ lệ từng tính trạng.

Câu hỏi về quy luật di truyền dựa trên tỉ lệ kiểu hình phân li theo giới tính. Phân tích tỉ lệ 1:1 ở hai giới khác nhau để xác định quy luật di truyền liên kết giới tính.

Câu hỏi so sánh hai hội chứng đột biến lệch bội NST giới tính. Nhận biết sự khác biệt cơ bản về số lượng NST giới tính và giới tính biểu hiện của hai hội chứng.

Ở cơ chế XX/XY, giới cái có cặp NST giới tính XX và giới đực có cặp NST giới tính XY. NST Y mang gen SRY quyết định giới tính đực, trong khi sự có mặt của hai NST X quy định giới tính cái (khi không có Y).

Trong cơ chế ZZ/ZW, con đực có cặp NST giới tính ZZ (đồng giao tử), và con cái có cặp NST giới tính ZW (dị giao tử).

Vì gen nằm trên X và không có alen trên Y, cơ thể đực XY chỉ có một bản sao của gen đó trên NST X. Do đó, kiểu gen chỉ bao gồm alen trên X (ví dụ: X^A hoặc X^a) và không có alen trên Y (ký hiệu Y).

Người bố bị mù màu có kiểu gen X^aY. Người phụ nữ bình thường nhưng có bố bị mù màu (X^aY) nên người mẹ này phải nhận NST X^a từ bố. Do đó, kiểu gen của người mẹ là X^AX^a. Người chồng bình thường có kiểu gen X^AY. Phép lai: X^AX^a x X^AY. Con trai nhận NST Y từ bố và NST X từ mẹ. NST X từ mẹ có 1/2 xác suất mang alen A (X^A) và 1/2 xác suất mang alen a (X^a). Con trai bị mù màu có kiểu gen X^aY. Xác suất sinh con trai X^aY là (1/2 X^a từ mẹ) * (1/2 Y từ bố) = 1/4. Tuy nhiên, câu hỏi chỉ hỏi xác suất con trai đầu lòng bị mù màu, nghĩa là trong số các con trai được sinh ra. Tỷ lệ con trai là 1/2. Trong số con trai, tỷ lệ X^aY là 1/2 (từ mẹ X^AX^a). Vậy xác suất con trai bị mù màu là 1/2.

Gen trên NST Y chỉ tồn tại ở giới đực (XY) và được truyền thẳng từ bố sang tất cả các con trai của mình, không bao giờ truyền cho con gái (vì con gái nhận NST X từ bố).

Kiểu gen ruồi cái mắt đỏ dị hợp tử: X^WX^w. Kiểu gen ruồi đực mắt đỏ: X^WY. Phép lai: X^WX^w x X^WY. Đời con F1: Cái: X^WX^W (mắt đỏ), X^WX^w (mắt đỏ). Đực: X^WY (mắt đỏ), X^wY (mắt trắng). Tỷ lệ kiểu hình: 100% cái mắt đỏ; ở đực có 1/2 mắt đỏ, 1/2 mắt trắng.

Di truyền từ ông ngoại sang cháu trai qua mẹ là đặc trưng của di truyền liên kết NST X lặn (di truyền chéo). Ông ngoại (X^aY) truyền alen lặn (a) cho con gái (X^AX^a). Người con gái bình thường (vì có alen trội A) nhưng là người mang gen bệnh. Khi người con gái này sinh con trai, có 50% khả năng con trai nhận NST X^a từ mẹ và biểu hiện bệnh (X^aY).

Bệnh xuất hiện ở cả hai giới nhưng nam nhiều hơn nữ gợi ý liên kết X. Bố bị bệnh (ví dụ X^aY nếu lặn hoặc X^AY nếu trội) sinh con gái bình thường (nhận X từ bố) và con trai bị bệnh (nhận X từ mẹ). Nếu là lặn (X^a), bố bị bệnh (X^aY) truyền X^a cho con gái, nếu con gái bình thường thì mẹ phải truyền X^A cho con gái (kiểu gen con gái X^AX^a). Người mẹ phải mang alen bệnh để truyền cho con trai bị bệnh (X^aY). Nếu là trội (X^A), bố bị bệnh (X^AY) truyền X^A cho con gái, con gái sẽ bị bệnh (X^AX?). Nếu con gái bình thường thì không phải trội liên kết X. Nếu là lặn liên kết X, bố X^aY truyền X^a cho con gái, con gái bình thường chứng tỏ mẹ truyền X^A (con gái X^AX^a). Mẹ (X^AX^a) có thể truyền X^a cho con trai (X^aY bị bệnh). Đây là đặc điểm của di truyền lặn liên kết X.

Người chồng bị bệnh do gen lặn trên X có kiểu gen X^aY. Ông ta truyền NST X^a cho tất cả con gái. Người vợ bình thường có kiểu gen X^AX^A hoặc X^AX^a. Để con gái bị bệnh (X^aX^a), con gái phải nhận X^a từ cả bố và mẹ. Bố chắc chắn truyền X^a. Để mẹ truyền X^a, mẹ phải có ít nhất một alen a, tức là kiểu gen X^AX^a (bình thường nhưng mang gen) hoặc X^aX^a (bị bệnh). Nếu người vợ bình thường nhưng sinh con gái bị bệnh, điều đó chứng tỏ người vợ phải có kiểu gen X^AX^a. Do đó, trường hợp này có thể xảy ra nếu người vợ bình thường nhưng là người mang gen bệnh.

Phép lai: X^BY^b x X^bX^b. Giao tử đực: X^B, Y^b. Giao tử cái: X^b. Đời con F1: X^BX^b (cái, lông vằn), X^bY^b (đực, lông không vằn). Tỷ lệ kiểu hình: 1 con cái lông vằn : 1 con đực lông không vằn.

Nam giới (XY) chỉ có một nhiễm sắc thể X. Nếu NST X đó mang alen lặn gây bệnh (X^aY), họ sẽ biểu hiện bệnh ngay lập tức vì không có alen trội tương ứng trên Y để át chế. Nữ giới (XX) có hai NST X. Để biểu hiện bệnh do gen lặn, họ cần cả hai NST X đều mang alen lặn (X^aX^a). Nếu chỉ có một alen lặn (X^AX^a), họ sẽ bình thường (hoặc chỉ biểu hiện nhẹ) vì alen trội (A) trên NST X còn lại át chế.

Ở nam giới (XY), tần số alen lặn a trên NST X chính bằng tỷ lệ kiểu gen X^aY, cũng là tỷ lệ nam giới mắc bệnh. Tỷ lệ nam mắc bệnh = q(a) = 8% = 0.08. Tỷ lệ nữ mắc bệnh là tỷ lệ kiểu gen X^aX^a. Tần số kiểu gen X^aX^a ở nữ giới trong quần thể cân bằng di truyền là q(a)^2. Tỷ lệ nữ mắc bệnh = (0.08)^2 = 0.0064 = 0.64%.

Bố mẹ bình thường sinh con trai bị bệnh → gen gây bệnh là gen lặn. Vì con trai bị bệnh, gen lặn này có thể nằm trên NST thường hoặc NST giới tính X. Nếu là gen lặn trên NST thường, bố mẹ dị hợp (Aa x Aa) sinh con trai lặn (aa). Nếu là gen lặn trên NST X, mẹ dị hợp (X^AX^a) và bố bình thường (X^AY) có thể sinh con trai bị bệnh (X^aY). Người con trai bị bệnh (aa hoặc X^aY) kết hôn với người phụ nữ bình thường (AA hoặc X^AX^A - giả định vì không có ai trong gia đình cô ấy bị bệnh). Họ sinh con gái bình thường. Nếu là lặn thường (aa x AA), con gái là Aa bình thường. Nếu là lặn liên kết X (X^aY x X^AX^A), con gái là X^AX^a, bình thường. Cả hai đều phù hợp. Tuy nhiên, dữ kiện 'bố mẹ bình thường sinh con trai bị bệnh' phổ biến hơn trong di truyền lặn liên kết X vì nữ giới dị hợp tử bình thường nhưng mang gen bệnh là phổ biến. Dữ kiện 'con trai bị bệnh lấy vợ bình thường (AA hoặc X^AX^A) sinh con trai bình thường' cũng phù hợp với cả hai (aa x AA -> Aa; X^aY x X^AX^A -> X^AY). Tuy nhiên, câu hỏi hỏi khả năng cao nhất và dữ kiện đầu tiên 'bố mẹ bình thường sinh con trai bị bệnh' mạnh mẽ gợi ý lặn liên kết X.

Kiểu gen mèo cái tam thể: X^BX^b. Kiểu gen mèo đực màu đen: X^BY. Phép lai: X^BX^b x X^BY. Giao tử cái: X^B, X^b. Giao tử đực: X^B, Y. Đời con F1: Cái: X^BX^B (đen), X^BX^b (tam thể). Đực: X^BY (đen), X^bY (vàng). Kiểu hình đời con: Mèo cái có thể đen hoặc tam thể. Mèo đực có thể đen hoặc vàng.

Gen nằm trên vùng không tương đồng của Y chỉ tồn tại ở giới đực (XY). Mỗi cá thể đực chỉ có một nhiễm sắc thể Y, nên chỉ mang một alen duy nhất của gen đó. Với 2 alen (A và a), kiểu gen ở giới đực có thể là Y^A hoặc Y^a. Giới cái (XX) không có Y nên không có gen này. Tổng số kiểu gen tối đa trong quần thể đối với gen này là 2 (Y^A và Y^a), chỉ tồn tại ở giới đực.

Người đàn ông bình thường có kiểu gen X^dY. Người phụ nữ bị bệnh H do gen trội D trên X. Cô ấy sinh con trai bình thường (X^dY). Con trai nhận Y từ bố và X^d từ mẹ. Để con trai nhận X^d từ mẹ, người mẹ phải có alen d trên ít nhất một NST X của mình. Vì người mẹ bị bệnh do gen trội D, cô ấy phải có ít nhất một alen D. Kết hợp lại, kiểu gen của người mẹ phải là X^DX^d (dị hợp tử).

Chim mái lông đỏ có kiểu gen Z^AW. Chim trống lông trắng có kiểu gen Z^aZ^a. Phép lai: Z^AW x Z^aZ^a. Giao tử mái: Z^A, W. Giao tử trống: Z^a. Đời con F1: Z^AZ^a (trống, lông đỏ), Z^aW (mái, lông trắng). Tỷ lệ kiểu hình: 1 chim trống lông đỏ : 1 chim mái lông trắng.

Để phân biệt giới tính qua màu lông ở đời con, kiểu hình màu lông phải khác nhau rõ rệt giữa con trống (ZZ) và con mái (ZW). Chúng ta cần tìm phép lai mà kiểu gen Z^BZ^B, Z^BZ^b, Z^bZ^b ở con trống cho kiểu hình khác với kiểu gen Z^BW, Z^bW ở con mái một cách nhất quán. Xét các đáp án: A) Z^BZ^B x Z^BW: Con trống Z^BZ^B (vằn), Con mái Z^BW (vằn). Không phân biệt được. B) Z^BZ^b x Z^BW: Con trống Z^BZ^B, Z^BZ^b (vằn). Con mái Z^BW (vằn), Z^bW (không vằn). Cái không vằn, trống vằn. Phân biệt được. C) Z^bZ^b x Z^BW: Con trống Z^BZ^b (vằn). Con mái Z^bW (không vằn). Trống vằn, mái không vằn. Phân biệt được. D) Z^BZ^B x Z^bW: Con trống Z^BZ^b (vằn). Con mái Z^BW (vằn). Không phân biệt được. Tuy nhiên, câu hỏi hỏi phép lai nào *có thể* giúp phân biệt. C) tạo ra 100% trống vằn và 100% mái không vằn, là phép lai lý tưởng để phân biệt. B) tạo ra trống vằn và mái có cả vằn lẫn không vằn, cũng phân biệt được nhưng không rõ ràng bằng C). Phép lai C) là phép lai kinh điển để phân biệt giới tính gà con dựa trên màu lông lặn liên kết Z.

Gen trên NST thường có 3 kiểu gen: AA, Aa, aa. Gen trên NST X (không có alen trên Y) ở giới đực (XY) chỉ có 2 kiểu gen: X^BY hoặc X^bY (với 2 alen B, b). Số loại kiểu gen của cơ thể đực là tích số loại kiểu gen của từng cặp gen: (số KG gen 1) * (số KG gen 2 ở giới đực) = 3 * 2 = 6. Ví dụ: AAX^BY, AaX^BY, aaX^BY, AAX^bY, AaX^bY, aaX^bY.

Xét riêng từng cặp gen: Cặp gen A/a trên NST thường: Aa x Aa → 3/4 A_ : 1/4 aa. Cặp gen B/b trên NST giới tính X: ♂ X^BY x ♀ X^bX^b → X^BX^b (cái, B_) : X^bY (đực, b_). Kiểu hình B_ chỉ xuất hiện ở con cái (X^BX^b). Kiểu hình B_ ở F1 là 1/2 (tất cả con cái). Tỷ lệ kiểu hình A_B_ ở F1 là (tỷ lệ A_ trên NST thường) * (tỷ lệ B_ trên NST giới tính). Tỷ lệ A_ là 3/4. Tỷ lệ B_ chỉ xuất hiện ở con cái, chiếm 1/2 tổng số cá thể. Vậy tỷ lệ A_B_ = (3/4 A_) * (1/2 B_ ở giới cái) + (3/4 A_ ở giới đực không có B_) = 3/8. Hoặc tính cụ thể: A_ ở cả hai giới là 3/4. Kiểu hình B_ chỉ có ở con cái X^BX^b (chiếm 1/2 tổng số F1). Kiểu hình B_ (lông vằn) chỉ xuất hiện ở con cái X^BX^b, chiếm 1/2 F1. Kiểu hình A_ chiếm 3/4 F1. Tỷ lệ A_B_ = Tỷ lệ A_ * Tỷ lệ B_ = (3/4) * (1/2) = 3/8. (Do kiểu hình B_ chỉ xuất hiện ở giới cái).

Bố mẹ bình thường sinh con trai bị bệnh (X^hY) chứng tỏ người mẹ bình thường nhưng phải mang gen bệnh (X^HX^h), người bố bình thường (X^HY). Phép lai: X^HX^h x X^HY. Con gái nhận X từ bố (luôn là X^H) và X từ mẹ (1/2 X^H, 1/2 X^h). Con gái không mang gen gây bệnh có kiểu gen X^HX^H. Xác suất sinh con gái là 1/2. Xác suất con gái có kiểu gen X^HX^H (nhận X^H từ mẹ) là 1/2. Vậy xác suất sinh con thứ hai là con gái và không mang gen gây bệnh là (xác suất sinh con gái) * (xác suất con gái không mang gen) = (1/2) * (1/2) = 1/4.

Phép lai: X^BX^b x X^BY^b. Giao tử cái: X^B, X^b. Giao tử đực: X^B, Y^b. Đời con F1: X^BX^B (cái, đen), X^BX^b (cái, đen), X^BY^b (đực, đen), X^bY^b (đực, trắng). Kiểu hình lông trắng chỉ xuất hiện ở con đực có kiểu gen X^bY^b. Tỷ lệ X^bY^b là (tỷ lệ X^b từ mẹ) * (tỷ lệ Y^b từ bố) = (1/2) * (1/2) = 1/4. Vậy tỷ lệ lông trắng ở F1 là 1/4.

NST Y chỉ tồn tại ở giới đực (XY) và được truyền từ bố sang con trai trong quá trình thụ tinh (trứng X kết hợp với tinh trùng Y). Giới cái (XX) không có NST Y nên không có gen này. Do đó, tính trạng do gen trên Y quy định chỉ xuất hiện ở con đực và được truyền hoàn toàn từ bố sang con trai, gọi là di truyền thẳng.

Bệnh do gen lặn a trên X, A bình thường. Người vợ bình thường, mẹ bị bệnh (X^aX^a), bố bình thường (X^AY). Người vợ nhận X^a từ mẹ và X^A từ bố, nên kiểu gen người vợ là X^AX^a (bình thường mang gen). Người chồng bình thường, bố mẹ bình thường. Giả sử bố mẹ chồng không mang gen (vì không có thông tin ngược lại và họ bình thường), kiểu gen người chồng là X^AY. Phép lai: X^AX^a x X^AY. Con gái nhận X từ bố (luôn là X^A) và X từ mẹ (1/2 X^A, 1/2 X^a). Con gái bị bệnh có kiểu gen X^aX^a. Để có X^aX^a, con gái phải nhận X^a từ mẹ VÀ X^a từ bố. Người bố (X^AY) không có alen X^a để truyền cho con gái. Do đó, xác suất sinh con gái bị bệnh là 0%.

Bố mẹ bình thường (I-1, I-2) sinh con gái bị bệnh (II-2). Nếu là gen trội trên NST thường, bố hoặc mẹ bị bệnh (A_ x A_) mới sinh con bình thường (aa). Nếu là gen lặn trên NST thường, bố mẹ dị hợp (Aa x Aa) sinh con lặn (aa). Nếu là gen trội trên X, bố bình thường (X^aY) mẹ bình thường (X^aX^a) mới sinh con bị bệnh (X^AY hoặc X^AX? - không đúng). Nếu là gen lặn trên X, bố bình thường (X^AY), mẹ bình thường (X^AX^a) có thể sinh con trai bị bệnh (X^aY), nhưng không thể sinh con gái bị bệnh (X^aX^a) từ bố bình thường (X^AY). Trường hợp duy nhất mà bố mẹ bình thường sinh con gái bị bệnh là di truyền lặn trên NST thường (Aa x Aa → aa). Con gái bị bệnh (aa) nhận một alen a từ bố (Aa) và một alen a từ mẹ (Aa).

Phép lai: X^HX^h x X^HY. Kết quả: Con gái: X^HX^H (bình thường), X^HX^h (bình thường). Con trai: X^HY (bình thường), X^hY (bị bệnh). Xác suất sinh con trai là 1/2. Trong số con trai, xác suất bình thường (X^HY) là 1/2, xác suất bị bệnh (X^hY) là 1/2. Xác suất sinh con gái là 1/2 (luôn bình thường hoặc mang gen). Chúng ta chỉ quan tâm đến giới tính và trạng thái bệnh của con trai. Xác suất sinh 1 con trai bình thường là 1/2 * 1/2 = 1/4. Xác suất sinh 1 con trai bị bệnh là 1/2 * 1/2 = 1/4. Xác suất sinh 1 con gái (luôn bình thường hoặc mang gen, nhưng không phải con trai) là 1/2. Chúng ta cần có đúng 2 con trai bình thường trong 3 người con. Có 3 trường hợp có thể xảy ra: (Trai BT, Trai BT, Gái), (Trai BT, Gái, Trai BT), (Gái, Trai BT, Trai BT). Xác suất cho mỗi trường hợp là (1/4) * (1/4) * (1/2) = 1/32. Tổng xác suất là 3 * (1/32) = 3/32.

Phép lai: X^aX^a x X^AY^A. Giao tử cái: X^a. Giao tử đực: X^A, Y^A. Đời con F1: X^AX^a (cái, kiểu hình trội A_), X^aY^A (đực, kiểu hình trội A_). 100% con cái có kiểu gen X^AX^a, biểu hiện kiểu hình trội. 100% con đực có kiểu gen X^aY^A, biểu hiện kiểu hình trội. Vậy 100% đời con F1 có kiểu hình trội.

Tật dính ngón do gen D trên Y quy định. Người đàn ông bị tật có kiểu gen Y^D. Người phụ nữ bình thường không có Y. Phép lai: Y^D x XX (ở nữ, không có Y). Con trai nhận X từ mẹ và Y^D từ bố (XY^D). Con gái nhận X từ mẹ và X từ bố (XX). Do đó, tất cả con trai sẽ nhận NST Y^D từ bố và bị tật. Tất cả con gái sẽ không có NST Y và không bị tật. Khả năng con cái (bao gồm cả nam và nữ) bị tật là tỷ lệ con trai bị tật trên tổng số con. Tất cả con trai (chiếm 1/2 tổng số con) đều bị tật. Vậy khả năng con cái bị tật là 1/2.

Hiện tượng bất hoạt NST X ở nữ giới (XX) dẫn đến việc các tế bào khác nhau trong cơ thể nữ có thể biểu hiện các alen khác nhau trên NST X. Điều này tạo ra hiện tượng khảm (mosaicism) về kiểu hình nếu nữ dị hợp tử về một gen trên X. Ví dụ điển hình là màu lông tam thể ở mèo cái dị hợp tử (X^BX^b), do sự bất hoạt ngẫu nhiên của X mang alen B hoặc X mang alen b ở các vùng lông khác nhau.

Ở cơ chế XO/XX, con đực (XO) chỉ có một NST giới tính X, con cái (XX) có hai NST giới tính X. Nếu tính trạng chỉ xuất hiện ở con cái và không bao giờ ở con đực, điều này gợi ý gen quy định tính trạng đó có thể nằm trên NST X và chỉ biểu hiện khi có hai bản sao (ở con cái XX) hoặc có thể là gen gây chết ở con đực (XO) khi có một bản sao (không có NST X thứ hai để bù trừ). Hoặc gen đó chỉ hoạt động trong môi trường tế bào cái. Tuy nhiên, trong bối cảnh di truyền liên kết giới tính, khả năng cao nhất là gen đó nằm trên NST X và là gen lặn, chỉ biểu hiện khi đồng hợp tử lặn (X^aX^a) ở giới cái. Ở giới đực (X^aO), nó sẽ biểu hiện. Vì tính trạng chỉ xuất hiện ở con cái, có thể là gen trội trên X mà cần 2 X để biểu hiện hoặc gen lặn trên X mà chỉ biểu hiện ở XX. Hoặc gen lặn trên NST thường mà chỉ biểu hiện ở giới cái (ảnh hưởng của giới tính lên biểu hiện gen). Tuy nhiên, 'chỉ xuất hiện ở con cái' và 'không bao giờ xuất hiện ở con đực' trong cơ chế XO/XX là rất đặc biệt. Nếu là gen trên X, con đực XO chỉ có 1 alen, con cái XX có 2. Nếu là trội trên X, X^A_ biểu hiện, con đực X^AO và con cái X^A_ đều biểu hiện. Nếu là lặn trên X, X^aO biểu hiện ở đực, X^aX^a biểu hiện ở cái. Nếu nó chỉ ở cái, không ở đực, có thể là gen lặn trên X gây chết phôi ở con đực (X^aO). Nhưng nếu đề bài nói 'không bao giờ xuất hiện ở con đực', nó có thể là gen trội trên NST thường mà chỉ biểu hiện ở giới cái hoặc gen lặn trên NST thường mà chỉ biểu hiện ở giới cái. Hoặc nó là gen trên NST X mà cần sự có mặt của 2 NST X để biểu hiện (rất hiếm). Xét các đáp án: Liên kết Y (không có Y ở cái). Liên kết X lặn (sẽ biểu hiện ở đực X^aO). Liên kết X trội (sẽ biểu hiện ở đực X^AO). Thường lặn (sẽ biểu hiện ở cả đực aa và cái aa). Có thể là gen chỉ biểu hiện ở giới cái (bị ảnh hưởng bởi giới tính). Tuy nhiên, khả năng 'liên kết X lặn, gây chết ở đực XO' hoặc 'gen lặn trên X chỉ biểu hiện khi có 2 NST X' là khó xảy ra hơn. Xét lại đề bài: 'chỉ xuất hiện ở con cái (XX) và không bao giờ xuất hiện ở con đực (XO)'. Nếu là gen trên X, con đực XO chỉ có 1 alen. Nếu là lặn a, đực X^aO biểu hiện. Nếu là trội A, đực X^AO biểu hiện. Để chỉ xuất hiện ở cái, gen phải nằm trên NST thường và biểu hiện chỉ ở giới cái (tính trạng bị ảnh hưởng bởi giới tính), hoặc gen nằm trên X và chỉ biểu hiện khi có 2 X (cực hiếm). Trong phạm vi bài học, di truyền trên NST thường bị ảnh hưởng bởi giới tính là một khả năng. Tuy nhiên, câu hỏi nằm trong bài 'Di truyền giới tính và di truyền liên kết với giới tính', nên khả năng liên kết X cần được ưu tiên xét. Nếu là gen lặn trên X, X^aX^a biểu hiện ở cái. Nếu đực X^aO không biểu hiện, thì A phải trội hoàn toàn và X^AO biểu hiện, X^aO không biểu hiện (là bình thường). Nhưng nếu vậy thì cái dị hợp X^AX^a vẫn bình thường, chỉ X^AX^A và X^AX^a biểu hiện trội. Điều này mâu thuẫn với 'chỉ xuất hiện ở con cái'. Khả năng hợp lý nhất là gen lặn trên NST X, nhưng chỉ biểu hiện khi có 2 NST X mang alen đó (X^aX^a). Con đực X^aO chỉ có 1 alen nên không biểu hiện. Đây là trường hợp hiếm, nhưng phù hợp nhất với các lựa chọn liên kết giới tính. Hoặc là gen lặn trên NST thường chỉ biểu hiện ở giới cái. Câu hỏi này hơi thách thức và có thể liên quan đến hiện tượng bù trừ liều lượng gen hoặc ảnh hưởng của giới tính lên biểu hiện. Tuy nhiên, nếu phải chọn trong các loại di truyền liên kết giới tính, 'liên kết X lặn' là cơ sở, và cần thêm giả định về biểu hiện kiểu gen.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về hội chứng Turner và cơ chế phát sinh do đột biến lệch bội NST giới tính. Cần chọn đáp án chính xác về cơ chế không phân ly của NST giới tính.

Câu hỏi vận dụng kiến thức di truyền liên kết giới tính để giải bài tập. Xác định giao tử của bố mẹ, lập sơ đồ lai và tính xác suất con trai (XY) mang alen gây bệnh (X^a).

Câu hỏi kiểm tra khả năng vận dụng kiến thức di truyền liên kết giới tính ở cơ chế ZW. Xác định kiểu gen của P, viết sơ đồ lai và xác định tỉ lệ kiểu hình F1.

Câu hỏi tập trung vào vai trò của thể Barr. Cần chọn đáp án thể hiện đúng chức năng chính của việc bất hoạt NST X.

Câu hỏi kiểm tra vai trò của NST Y trong xác định giới tính ở người. Chọn đáp án chính xác nhất về chức năng của NST Y.

Câu hỏi đưa ra một tình huống có vẻ mâu thuẫn với di truyền NST thường và yêu cầu giải thích. Cần phân tích các yếu tố có thể gây ra sự khác biệt về tỷ lệ kiểu hình giữa hai giới, dù gen nằm trên NST thường.

Câu hỏi vận dụng kiến thức về di truyền liên kết giới tính và hiện tượng đồng trội (lông tam thể). Xác định giao tử của P, lập sơ đồ lai và xét kiểu hình con cái (XX).

Câu hỏi về di truyền bệnh liên kết X lặn, yêu cầu tính xác suất. Xác định kiểu gen của bố mẹ dựa trên thông tin phả hệ, sau đó tính xác suất con gái (XX) mang kiểu gen gây bệnh.

Câu hỏi kết hợp di truyền NST thường (nhóm máu ABO) và di truyền liên kết X (mù màu). Phân tích kiểu hình con trai để suy ra kiểu gen của bố mẹ.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế bù trừ liều lượng gen, đặc biệt trong hệ XY. Chọn đáp án đúng về cơ chế này.

Câu hỏi về di truyền liên kết hai gen trên NST X và tính xác suất. Xác định kiểu gen của P, giao tử và tính xác suất con trai (XY) nhận cả hai alen bệnh.

Câu hỏi về di truyền liên kết giới tính ở thực vật, nhưng kết quả lại giống quy luật phân li trung gian (tính trạng trội không hoàn toàn). Cần chọn cơ chế phù hợp với tỉ lệ F2.

Câu hỏi yêu cầu phân tích phả hệ để xác định quy luật di truyền. Phân tích sự di truyền của bệnh qua các thế hệ, đặc biệt là sự khác biệt giữa nam và nữ để suy ra vị trí gen.

Câu hỏi so sánh hai hội chứng lệch bội NST giới tính. Cần chỉ ra sự khác biệt chính về số lượng NST giới tính và kiểu hình.

Câu hỏi liên hệ đến thí nghiệm của Moocgan và khái niệm di truyền liên kết. Chọn đáp án đúng về ý nghĩa của kết quả thí nghiệm.

Câu hỏi về di truyền liên kết X lặn, yêu cầu xác định kiểu gen của người mẹ dựa trên kiểu hình của con. Phân tích sự di truyền bệnh từ mẹ sang con trai.

Câu hỏi về di truyền liên kết Z trội, yêu cầu chọn phép lai tạo kiểu hình mong muốn ở cả hai giới. Xét các phép lai và kiểu hình đời con.