Đề Trắc nghiệm Thực hành tiếng Việt trang 74 – Cánh diều (Cánh Diều)

Câu thiếu chủ ngữ. Cụm giới từ 'Qua tác phẩm...' không thể làm chủ ngữ. Cần bổ sung chủ ngữ (ví dụ: 'tác giả', 'người đọc', 'chúng ta') hoặc cấu trúc lại câu.

Cụm từ "tinh thần thép" sử dụng đặc tính cứng rắn, bền bỉ của thép để ẩn dụ cho sự kiên cường, mạnh mẽ của tinh thần con người. Đây là biện pháp ẩn dụ.

Trong trường hợp này, dấu gạch ngang được dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật (lời cô giáo) sau dấu hai chấm.

Trong ngữ cảnh này, "nên xuân" chỉ giai đoạn trưởng thành, khôn lớn, có khả năng báo hiếu cha mẹ. Nghĩa này là nghĩa chuyển, dựa trên đặc điểm của mùa xuân (tươi trẻ, đầy sức sống) để chỉ sự trưởng thành của con người.

Câu thứ hai diễn tả một cảnh vật khác trong cùng một thời điểm/không gian đang được miêu tả. Từ "Cùng lúc đó" hoặc "Lúc ấy" giúp liên kết ý về mặt thời gian, làm cho sự chuyển cảnh mượt mà hơn.

Chủ ngữ là đối tượng thực hiện hành động: "Những cánh chim hải âu trắng muốt". Vị ngữ là hành động hoặc trạng thái của chủ ngữ: "đang chao lượn trên bầu trời xanh thẳm."

Cặp quan hệ từ "Vì... nên..." dùng để diễn tả quan hệ nguyên nhân - kết quả. Cặp "Tuy... nhưng..." dùng để diễn tả quan hệ tương phản. Sử dụng "Vì... nhưng..." là sai.

Từ "hoa" là từ có phạm vi nghĩa rộng nhất, bao gồm tất cả các loại hoa cụ thể được liệt kê (hoa hồng, hoa cúc, hoa sen, hoa mai).

Câu ghép là câu có từ hai cụm chủ-vị trở lên, các cụm chủ-vị này không bao chứa nhau. Câu 3 có hai vế với hai cụm C-V riêng biệt ("Trời đã hửng sáng" và "mọi người bắt đầu làm việc"), nối với nhau bằng dấu phẩy và ý nghĩa.

"Ăn" là động từ (trung tâm), "cơm" là danh từ làm bổ ngữ cho động từ. Đây là cấu tạo của cụm động từ.

"Nỗ lực phấn đấu không ngừng" thường dẫn đến kết quả tốt, không phải "sa sút". Câu này mâu thuẫn về mặt logic giữa nguyên nhân và kết quả. Từ "sa sút" cũng mang nghĩa tiêu cực, trái ngược với ý nghĩa tích cực của "nỗ lực phấn đấu".

Từ "rất" đứng trước tính từ "đẹp", biểu thị mức độ cao của tính chất. Từ biểu thị mức độ cho tính từ là phó từ.

Trong ngữ cảnh biểu diễn, "tròn vai" là cách diễn đạt thông thường, chỉ việc thể hiện vai diễn một cách đầy đủ, trọn vẹn, đúng với yêu cầu.

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên gọi của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm gợi ra những liên tưởng về sự vật, hiện tượng, khái niệm đó. Câu 4 dùng "áo chàm" (trang phục) để chỉ người dân tộc thiểu số (người mặc trang phục đó) - quan hệ vật chứa đựng - vật bị chứa đựng hoặc dấu hiệu của sự vật.

Việc lặp lại cấu trúc "Nhớ..." ở đầu mỗi câu, đặc biệt là cụm "Nhớ ai tát nước" ở cuối, nhấn mạnh, tô đậm nỗi nhớ da diết, khắc khoải của nhân vật trữ tình về quê hương và người thương.

Từ "tương đối" chỉ mức độ, hàm ý không hoàn toàn thuận lợi nhưng ở mức chấp nhận được hoặc khá thuận lợi, phù hợp với ngữ cảnh thường gặp khi đánh giá điều kiện tự nhiên.

Câu chỉ có một cụm chủ-vị duy nhất ("Nam" - chủ ngữ, "cao hơn An" - vị ngữ). Đây là đặc điểm của câu đơn.

Trạng ngữ "Ngày mai" bổ sung ý nghĩa về thời gian cho hành động ("sẽ tổ chức"). Trạng ngữ "tại công viên" bổ sung ý nghĩa về địa điểm.

"Niềm vui" là một danh từ trừu tượng, chỉ một cảm xúc, khái niệm.

"Hậu quả" thường dùng để chỉ kết quả xấu, tiêu cực của một hành động/sự việc. Dùng "hậu quả" cho "sự chăm chỉ" (thường mang lại kết quả tốt) là không phù hợp về sắc thái ý nghĩa.

Câu thứ hai giải thích rõ hơn cho sự "tĩnh mịch" ở câu thứ nhất bằng cách liệt kê những âm thanh hiếm hoi tồn tại trong sự tĩnh mịch đó. Đây là phép liên kết giải thích hoặc cụ thể hóa.

Cụm từ bắt đầu bằng "để" thường chỉ mục đích của hành động. Trong câu này, nó bổ sung ý nghĩa mục đích cho động từ "cố gắng học tập". Đây là trạng ngữ chỉ mục đích.

Sử dụng hình ảnh so sánh "mái tóc dài như suối" tạo ra một hình ảnh cụ thể, giàu sức gợi cảm hơn so với cách diễn đạt trực tiếp.

Dấu chấm lửng được dùng để biểu thị sự ngắt quãng, bỏ lửng ý, hoặc gợi cảm xúc kéo dài, suy tư. Câu 4 dùng dấu chấm lửng để thể hiện sự suy nghĩ, ngập ngừng, bỏ lửng lời nói.

"Chết" là từ trung hòa hoặc hơi nặng nề, trực tiếp. "Qua đời" là cách nói giảm nói tránh, nhẹ nhàng, thể hiện sự tôn trọng hoặc tránh nhắc đến một sự thật đau lòng một cách quá phũ phàng.

Tương tự Câu 1, câu này thiếu chủ ngữ. Cụm giới từ "Với sự nỗ lực của toàn đội" là trạng ngữ, không phải chủ ngữ. Cần bổ sung chủ ngữ (ví dụ: "đội bóng", "chúng tôi").

Từ "chúng" là đại từ, được sử dụng để thay thế cho danh từ/cụm danh từ đã nhắc đến ở câu trước nhằm tránh lặp từ. Trong trường hợp này, "chúng" thay thế cho "Những chú chim".

Câu tục ngữ này dùng hình ảnh "ăn quả" và "trồng cây" để nói về việc hưởng thụ thành quả và nhớ ơn người tạo ra thành quả đó. Đây là cách dùng sự vật cụ thể (quả, cây) để chỉ một khái niệm trừu tượng (thành quả, người có công). Đây là biện pháp ẩn dụ.

Cấu trúc song song là việc lặp lại cấu trúc ngữ pháp (từ loại, cụm từ loại) để tạo sự cân đối, nhịp nhàng cho câu văn/thơ. Câu 2 lặp lại cấu trúc "lúc... lúc...", tạo sự đối xứng và nhịp điệu.

Từ láy "róc rách" là từ tượng thanh, giúp gợi tả âm thanh cụ thể, sinh động của tiếng suối chảy, khiến câu văn giàu hình ảnh và cảm xúc hơn.

Câu hỏi yêu cầu phân tích chức năng đặc biệt của câu trần thuật (dùng để bộc lộ cảm xúc) trong ngữ cảnh cụ thể. Câu (4) có hình thức câu trần thuật (có đủ chủ-vị, không có dấu hiệu nghi vấn/cầu khiến/cảm thán rõ rệt ở cuối câu), nhưng nội dung lại diễn tả trực tiếp mong muốn, cảm xúc mạnh mẽ của người nói/viết.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích cấu trúc câu, xác định các thành phần chính và phụ. 'Trên đỉnh đồi' là trạng ngữ chỉ địa điểm. 'Những cây thông già' là chủ ngữ. 'đứng sừng sững như những người lính canh gác' là vị ngữ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện trạng ngữ chỉ mục đích. Trạng ngữ này thường trả lời cho câu hỏi 'Để làm gì?', 'Vì mục đích gì?'. Câu C 'Để có được thành công, anh ấy đã nỗ lực không ngừng.' có 'Để có được thành công' là trạng ngữ chỉ mục đích.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định bổ ngữ. Cụm từ "trước vẻ đẹp của bức tranh" bổ sung ý nghĩa cho động từ "ngạc nhiên", trả lời cho câu hỏi "ngạc nhiên trước cái gì?". Do đó, nó là bổ ngữ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện lỗi thiếu thành phần chính. Câu B "Qua tác phẩm 'Vợ nhặt' cho thấy số phận bi thảm của người nông dân." thiếu chủ ngữ. 'Qua tác phẩm 'Vợ nhặt'' là trạng ngữ, 'cho thấy số phận bi thảm...' là vị ngữ, nhưng không có chủ thể thực hiện hành động 'cho thấy'.

Câu hỏi kiểm tra khả năng suy luận hàm ý dựa trên ngữ cảnh. Lời nói tường minh chỉ là thông báo về thời gian, nhưng trong ngữ cảnh người con chưa học bài, hàm ý là nhắc nhở, giục giã con nên dừng chơi game và bắt đầu học bài vì đã muộn.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các phép liên kết câu. Cụm từ "Tình yêu làng ấy" ở câu sau lặp lại ý "yêu làng" ở câu trước và dùng từ "ấy" để chỉ định, tạo liên kết. Đây là phép lặp kết hợp với phép thế (hoặc phép liên tưởng/đồng nghĩa tùy cách phân loại chi tiết, nhưng lặp từ khóa là rõ nhất). Tuy nhiên, đáp án tập trung vào các phép cơ bản. "yêu làng" được lặp lại ý tứ bằng "Tình yêu làng ấy". Phép lặp là rõ nhất.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện và phân tích tác dụng của đảo ngữ. Đảo ngữ là thay đổi trật tự thông thường của câu để nhấn mạnh. Câu C "Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi!" đảo thành phần vị ngữ "Đẹp vô cùng" lên trước chủ ngữ "Tổ quốc ta ơi!" để nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.

Câu hỏi kiểm tra việc xác định kiểu câu theo mục đích nói trong ngữ cảnh thơ ca. Câu "Nhớ sao ngày vắng" không phải câu hỏi, câu cầu khiến hay câu cảm thán (dù bộc lộ cảm xúc). Nó có hình thức giống câu trần thuật nhưng dùng để bộc lộ cảm xúc nhớ nhung mạnh mẽ. Tuy nhiên, đáp án phù hợp nhất với phân loại cơ bản là câu trần thuật (dù có biến thể biểu cảm).

Câu hỏi yêu cầu nhận diện câu có tính mơ hồ do cách sắp xếp từ hoặc ngữ cảnh. Câu A "Học sinh giỏi Văn được khen thưởng." có thể hiểu là: 1. Những học sinh *nói chung là giỏi* và *học môn Văn* thì được khen thưởng. 2. Những học sinh *chỉ giỏi môn Văn* thì được khen thưởng. Sự mơ hồ nằm ở việc tính từ "giỏi" bổ nghĩa cho "học sinh" hay cả cụm "học sinh Văn".

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định chức năng ngữ pháp của cụm từ trong câu. Cụm từ "đứng ở góc sân trường" là vị ngữ của câu, diễn tả hành động và trạng thái của chủ ngữ "Một vài học sinh".

Câu hỏi yêu cầu nhận diện lỗi dùng sai quan hệ từ. Câu D "Mặc dù anh ấy giàu có nhưng anh ấy rất keo kiệt." sử dụng cặp quan hệ từ "Mặc dù... nhưng..." diễn tả quan hệ đối lập, nghịch ý, là đúng. Câu A "Vì trời mưa nên đường trơn." đúng. Câu B "Nếu bạn cố gắng thì bạn sẽ thành công." đúng. Câu C "Sở dĩ anh ấy thành công là tại vì anh ấy chăm chỉ." sai. "Sở dĩ... là tại vì" là cách kết hợp sai, thường dùng "Sở dĩ... là vì" hoặc "Tại vì...".

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng liên kết của từ. Từ "đó" là đại từ chỉ định, dùng để thay thế cho danh từ/cụm danh từ đã xuất hiện ở câu trước ("ngôi trường mới"), tạo ra phép thế, giúp câu văn liền mạch và tránh lặp từ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện câu rút gọn (lược bỏ một hoặc một vài thành phần chính như chủ ngữ, vị ngữ mà người đọc/nghe vẫn hiểu được). Câu D "Học hành chăm chỉ." là câu rút gọn chủ ngữ (thường là "Bạn/Anh/Em hãy" hoặc "Chúng ta cần"), dùng để khuyên bảo, nhắc nhở.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định chủ ngữ (đối tượng được nói đến) và vị ngữ (hoạt động, trạng thái, đặc điểm của chủ ngữ). "Lá cây" là chủ ngữ, "rụng đầy sân" là vị ngữ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích chức năng bổ nghĩa của từ/cụm từ. "đỏ thắm" là tính từ, bổ nghĩa cho danh từ "nhung" (chỉ loại hồng) hoặc trực tiếp cho "hoa hồng nhung", làm rõ màu sắc của hoa. Nó nằm trong cụm danh từ "Những bông hoa hồng nhung đỏ thắm" và đóng vai trò định ngữ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện câu đặc biệt (câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ, dùng để gọi đáp, bộc lộ cảm xúc, thông báo sự tồn tại...). Câu A "Mưa." là câu đặc biệt, dùng để thông báo sự xuất hiện của mưa.

Câu hỏi yêu cầu phân tích sự khác biệt về sắc thái nghĩa do việc thêm bớt từ. Câu 2 thêm phó từ "rất" vào trước tính từ "hay", làm tăng mức độ, nhấn mạnh mức độ "hay" hơn so với câu 1.

Câu hỏi yêu cầu suy luận hàm ý trong hội thoại. Khi A hỏi đã ăn cơm chưa và B trả lời "Tớ vừa về đến nhà", hàm ý là B chưa kịp ăn cơm vì vừa mới về đến nhà.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện cấu trúc câu phức tạp hơn. Câu C "Những ước mơ giản dị về một cuộc sống bình yên, hạnh phúc là điều mà nhiều người luôn tìm kiếm." có chủ ngữ là cụm danh từ dài "Những ước mơ giản dị về một cuộc sống bình yên, hạnh phúc".

Câu hỏi yêu cầu nhận diện lỗi sai cấu trúc câu. Cụm từ "Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ" là trạng ngữ chỉ phương tiện/cách thức. Câu thiếu chủ ngữ là đối tượng thực hiện hành động "đã giúp". Lẽ ra phải là "Sự nỗ lực không ngừng nghỉ đã giúp anh ấy..." hoặc "Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, anh ấy đã đạt được thành công.".

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của biện pháp tu từ (câu hỏi tu từ). Việc sử dụng nhiều câu hỏi tu từ thường không nhằm mục đích hỏi để lấy thông tin mà để bộc lộ cảm xúc, suy tư, trăn trở, hoặc nhấn mạnh một vấn đề nào đó, tạo nhịp điệu cho thơ.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định quan hệ từ và quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu. Từ "nhưng" nối hai vế câu có ý nghĩa đối lập (thông minh >< hành động cảm tính), thể hiện quan hệ tương phản.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện định ngữ là cụm tính từ. Định ngữ bổ nghĩa cho danh từ. Câu A "Cô ấy mặc một chiếc áo dài màu xanh da trời rất đẹp." có cụm tính từ "màu xanh da trời rất đẹp" bổ nghĩa cho danh từ "áo dài", đóng vai trò định ngữ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu phức. Cặp quan hệ từ "Dù... vẫn..." thể hiện mối quan hệ nhượng bộ - đối lập. Vế "Dù gặp nhiều khó khăn" nhượng bộ một sự thật, vế "họ vẫn kiên trì..." khẳng định hành động bất chấp sự thật đó.

Câu hỏi kiểm tra khả năng tạo ra hàm ý từ chối trong giao tiếp. Các lựa chọn A, B, C đều là từ chối trực tiếp hoặc hỏi ngược lại. Lựa chọn D "Ôi, tớ có bài tập cần hoàn thành gấp." không trực tiếp nói "không đi" nhưng đưa ra lý do bận rộn, ngụ ý không thể đi được. Đây là cách từ chối khéo léo, dùng hàm ý.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện lỗi sai về logic, không phải ngữ pháp thuần túy. Câu A "Cái bàn đang suy nghĩ về bài toán khó." có cấu trúc chủ-vị đúng (C: Cái bàn, V: đang suy nghĩ về bài toán khó) nhưng "cái bàn" là vật vô tri vô giác không thể "suy nghĩ", nên câu sai về logic ngữ nghĩa.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của biện pháp tu từ (lặp cấu trúc). Lặp cấu trúc thường tạo nhịp điệu, nhấn mạnh ý, hoặc thể hiện sự song hành, đăng đối giữa các ý.

Câu hỏi kiểm tra tính mơ hồ của câu. Câu này có thể hiểu theo hai nghĩa: 1. Cô giáo yêu quý *những học sinh* mà *chăm ngoan*. 2. Cô giáo *yêu quý* (là một hành động) *học sinh chăm ngoan* (là đối tượng của hành động yêu quý). Sự mơ hồ nằm ở việc "chăm ngoan" bổ nghĩa cho "học sinh" hay "yêu quý".

Câu hỏi yêu cầu sửa lỗi thiếu chủ ngữ (tương tự Câu 21). Cụm "Qua bài thơ" là trạng ngữ. Cần thêm chủ ngữ là đối tượng thực hiện hành động "cho thấy" (ví dụ: Bài thơ) hoặc chuyển trạng ngữ thành thành phần phụ của chủ ngữ/vị ngữ. Cách sửa hợp lý nhất là thêm chủ ngữ "Bài thơ" hoặc lược bỏ "Qua" và dùng "Bài thơ cho thấy...". Lựa chọn A "Bài thơ cho thấy tình yêu quê hương sâu nặng của tác giả." là cách sửa trực tiếp và phổ biến.

Câu hỏi yêu cầu xác định trạng ngữ chỉ mục đích. Trạng ngữ chỉ mục đích thường trả lời cho câu hỏi 'để làm gì?', 'nhằm mục đích gì?'. Trong câu 'Anh ấy tập thể dục để rèn luyện sức khỏe', cụm từ 'để rèn luyện sức khỏe' chỉ rõ mục đích của hành động 'tập thể dục'.

Câu thơ sử dụng biện pháp ẩn dụ. Hình ảnh 'mặt trời của mẹ' ẩn dụ cho người con, thể hiện tình yêu thương vô bờ bến, sự nâng niu, quý giá mà người mẹ dành cho con, coi con là nguồn sống, niềm hạnh phúc lớn lao như mặt trời đối với vạn vật.

Bổ ngữ là thành phần phụ của vị ngữ, bổ sung ý nghĩa cho vị ngữ về đối tượng, hướng, mức độ... Trong câu, 'làm cho câu chuyện trở nên sống động' là vị ngữ. Cụm từ 'trở nên sống động' bổ sung ý nghĩa cho động từ 'làm', chỉ kết quả hoặc trạng thái được tạo ra, do đó nó là bổ ngữ.

Câu này mắc lỗi thiếu chủ ngữ. Cụm từ 'Qua tác phẩm...' là thành phần trạng ngữ. Câu chưa có chủ thể thực hiện hành động 'cho ta thấy'. Cách sửa hợp lý là thêm chủ ngữ (ví dụ: 'tác phẩm', 'Kim Lân', 'chúng ta') hoặc bỏ cụm 'Qua tác phẩm' hoặc bỏ 'cho ta thấy'. Phương án B sửa bằng cách bỏ 'cho ta thấy', làm cho 'tác phẩm "Vợ nhặt" của Kim Lân' trở thành chủ ngữ của vị ngữ 'cho thấy'.

Đoạn văn là một lá đơn, sử dụng các từ ngữ trang trọng, khuôn mẫu ('Kính gửi', 'kính đề nghị', 'xem xét', 'Xin trân trọng cảm ơn') và cấu trúc chặt chẽ (quốc hiệu, tiêu ngữ, địa điểm, ngày tháng, tên người nhận, nội dung đề nghị, lời cảm ơn, chữ ký...). Đây là đặc điểm rõ ràng của phong cách ngôn ngữ hành chính.

Trong câu 1, "xuân" chỉ một mùa trong năm (nghĩa gốc). Trong câu 2, "xuân" chỉ tuổi trẻ (nghĩa chuyển, thường dùng để nói về độ tuổi 20). Đây là trường hợp từ đa nghĩa, có nghĩa gốc và nghĩa chuyển dựa trên sự liên tưởng (mùa xuân là mùa của sự sống, tuổi trẻ là giai đoạn đẹp nhất của đời người).

Đoạn văn sử dụng phép lặp từ vựng ('Chiếc xe đạp cũ kỹ' - 'nó', 'Thời gian' - không lặp), phép thế ('Chiếc xe đạp cũ kỹ' được thế bằng 'nó'), và phép nối (từ 'Nhưng' ở đầu câu thứ ba). Tuy nhiên, phép thế ('nó' thay cho 'chiếc xe đạp') là biện pháp liên kết nổi bật và hiệu quả nhất trong việc tạo mạch lạc cho đoạn văn.

Câu đặc biệt là loại câu không có cấu trúc chủ ngữ - vị ngữ, thường dùng để bộc lộ cảm xúc, gọi đáp, thông báo sự tồn tại của sự vật, hiện tượng. Câu "Tuyệt vời!" là một câu cảm thán, chỉ bao gồm một từ/cụm từ duy nhất và không phân tích được thành chủ ngữ - vị ngữ. Các câu còn lại đều có đầy đủ hoặc ít nhất có thể xác định được chủ ngữ - vị ngữ.

Câu 1 sử dụng biện pháp so sánh ('nhanh như bay'), tạo hình ảnh cụ thể, gợi cảm giác về tốc độ cực nhanh, cường điệu hóa mức độ. Câu 2 chỉ dùng phó từ 'rất' để nhấn mạnh mức độ, diễn đạt đơn giản, trực tiếp hơn. Do đó, câu 1 có tính biểu cảm, gợi hình cao hơn.

Đoạn văn bắt đầu bằng việc nêu thực trạng con người ít kết nối thiên nhiên trong cuộc sống hiện đại, sau đó phân tích lợi ích của việc hòa mình vào thiên nhiên (giải tỏa căng thẳng, bồi đắp tâm hồn, tìm lại cân bằng). Nội dung chính xuyên suốt là nhấn mạnh tầm quan trọng và lợi ích của việc kết nối với thiên nhiên trong cuộc sống hiện đại.

"Quyết định" là đưa ra ý kiến cuối cùng sau khi cân nhắc. Phương án A dùng đúng nghĩa: sau khi suy nghĩ, anh ấy chọn đi du học. Phương án B dùng sai, không thể "quyết định" một sự vật. Phương án C dùng sai, "quyết định" không dùng với nghĩa là "tạo ra". Phương án D dùng sai, "quyết định" không dùng với nghĩa là "thay đổi đột ngột".

Trong câu 1, "trên bàn" nằm sau động từ "ở", bổ sung ý nghĩa về vị trí cho động từ, là thành phần vị ngữ (cụ thể là thành phần phụ trong vị ngữ). Trong câu 2, "Trên bàn" đứng ở đầu câu, chỉ địa điểm diễn ra sự việc, là thành phần trạng ngữ.

Nói giảm nói tránh là dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề hoặc thô tục. Câu "Ông ấy đã đi xa rồi" là cách nói tránh cái chết ('đi xa' thay cho 'chết'), thể hiện sự tế nhị.

Đoạn văn sử dụng cặp quan hệ từ "Mặc dù... nhưng... nên...". Cặp "Mặc dù... nhưng..." diễn đạt quan hệ tương phản. Việc thêm "nên" sau "nhưng" tạo ra sự thừa thãi và sai cấu trúc logic của câu ghép có quan hệ tương phản, đồng thời làm câu trở nên lủng củng.

Phong cách ngôn ngữ khoa học có đặc trưng là tính khái quát, trừu tượng, tính lí trí, logic và tính khách quan, phi cá thể. Đây là phong cách phù hợp nhất để trình bày các vấn đề khoa học, đảm bảo thông tin được truyền đạt một cách chính xác và chặt chẽ, dựa trên lí lẽ và dẫn chứng.

Câu chủ đề là câu mang ý khái quát, thường đứng đầu hoặc cuối đoạn, tóm lược nội dung chính của cả đoạn. Câu "Tiếng Việt của chúng ta rất giàu đẹp" nêu lên nhận định chung về đặc điểm của tiếng Việt, và các câu sau làm rõ, chứng minh cho nhận định đó (giàu về từ vựng, đẹp về ngữ âm, linh hoạt về ngữ pháp).

Biện pháp hoán dụ được sử dụng ở cụm từ "Áo chàm". "Áo chàm" là trang phục đặc trưng của người dân Việt Bắc. Tác giả dùng hình ảnh trang phục để chỉ những con người Việt Bắc, gợi lên sự gần gũi, mộc mạc, tình nghĩa sâu nặng giữa người miền xuôi và người Việt Bắc trong buổi chia tay.

Câu ghép đẳng lập là câu ghép mà các vế câu có quan hệ bình đẳng với nhau, thường nối với nhau bằng quan hệ từ đẳng lập (và, rồi, còn, nhưng, hoặc...) hoặc không dùng quan hệ từ. Câu "Trời mưa rất to, và nước sông dâng cao" là câu ghép đẳng lập, gồm hai vế "Trời mưa rất to" và "nước sông dâng cao" nối với nhau bằng quan hệ từ đẳng lập "và".

Sắp xếp từ nghĩa hẹp đến nghĩa rộng là đi từ cái cụ thể, chi tiết đến cái chung, khái quát. "Xe con" là loại ô tô cụ thể nhất. "Ô tô" là một loại xe cộ. "Xe cộ" là một loại phương tiện giao thông. "Phương tiện giao thông" là khái niệm rộng nhất, bao gồm cả xe cộ, tàu thuyền, máy bay... Thứ tự đúng là: xe con → ô tô → xe cộ → phương tiện giao thông.

Câu "Với truyền thống hiếu học, nên quê hương tôi có rất nhiều nhân tài." sai cấu trúc câu ghép. Cụm "Với truyền thống hiếu học" là trạng ngữ. Việc dùng thêm "nên" sau trạng ngữ làm câu bị lủng củng, thiếu chủ ngữ hoặc sai quan hệ ngữ pháp. Có thể sửa thành "Quê hương tôi với truyền thống hiếu học có rất nhiều nhân tài." hoặc "Vì có truyền thống hiếu học, nên quê hương tôi có rất nhiều nhân tài.".

Văn nghị luận xã hội đòi hỏi tính khách quan, chính xác và lập luận chặt chẽ. Việc sử dụng các từ ngữ mang tính biểu cảm mạnh (thiên về cảm xúc cá nhân), từ ngữ địa phương (khó hiểu với người đọc rộng rãi) hoặc từ ngữ cổ (không phù hợp với chủ đề hiện đại) sẽ làm giảm tính thuyết phục và khách quan. Từ ngữ trung tính, khách quan và các thuật ngữ liên quan đến chủ đề (ô nhiễm, môi trường, hậu quả, giải pháp...) là phù hợp nhất.

Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ, hoặc cụm động từ, cụm tính từ để bổ sung ý nghĩa về thời gian, mức độ, sự tiếp diễn, khả năng, sự bắt buộc... Trong câu, "cần phải" là phó từ chỉ sự bắt buộc đối với hành động "chăm chỉ", "hơn nữa" là phó từ chỉ mức độ tăng tiến cho "chăm chỉ".

Câu tục ngữ sử dụng biện pháp đối (hoặc đối ý). Hai vế câu "Nắng tốt dưa" và "mưa tốt lúa" có cấu trúc tương tự nhau (Danh từ 1 + Tính từ + Danh từ 2), nội dung hai vế đối lập nhau về hiện tượng tự nhiên (nắng vs mưa) nhưng lại cùng diễn tả kết quả tốt đẹp cho cây trồng khác nhau (dưa vs lúa). Biện pháp này tạo sự cân đối, nhấn mạnh kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp.

Từ "hot girl" là một từ tiếng Anh được đưa vào sử dụng trong tiếng Việt để chỉ những cô gái có vẻ ngoài nổi bật, được nhiều người quan tâm trên mạng xã hội. Đây là trường hợp từ mượn nguyên dạng từ tiếng Anh.

Đoạn 1 là thơ, sử dụng hình ảnh (vầng trăng, ngõ, sân nhà), biện pháp so sánh (như người xưa), từ ngữ gợi cảm xúc (vô tình), cấu trúc câu linh hoạt, ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, gợi hình. Đây là đặc trưng của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. Đoạn 2 sử dụng các thuật ngữ khoa học (vệ tinh tự nhiên, quỹ đạo elip, chu kỳ), số liệu cụ thể, câu văn mạch lạc, khách quan, thông tin chính xác. Đây là đặc trưng của phong cách ngôn ngữ khoa học. Sự khác biệt rõ rệt nhất nằm ở tính biểu cảm (Đoạn 1) và tính khách quan, chính xác (Đoạn 2).

Câu hỏi yêu cầu tổng hợp thông điệp từ toàn bộ đoạn văn. Đoạn văn nêu thực trạng (xa rời thiên nhiên) và phân tích lợi ích của việc kết nối thiên nhiên. Thông điệp tổng hợp nhất là lời khuyên hoặc nhận định về sự cần thiết của việc duy trì mối liên hệ với thiên nhiên trong cuộc sống hiện đại để có cuộc sống cân bằng và khỏe mạnh về tinh thần.

Câu đặc biệt "Ôi!" trong ngữ cảnh này không dùng để gọi đáp hay thông báo, mà dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc mạnh mẽ, đột ngột của nhân vật trước cảnh tượng bất ngờ, đau lòng. Cảm xúc ở đây là sự bàng hoàng, xót xa.

"Chết" là từ trung hòa, chỉ sự kết thúc sự sống. "Qua đời" là từ Hán Việt, mang sắc thái trang trọng, thường dùng trong văn viết hoặc khi nói về người đáng kính, hoặc để nói giảm nói tránh. Do đó, "qua đời" mang sắc thái trang trọng và nhẹ nhàng hơn "chết".

Câu này sai về cách dùng từ. "Nâng cao tâm hồn" là cách diễn đạt không tự nhiên, không phổ biến trong tiếng Việt. Có thể sửa thành "làm phong phú tâm hồn", "nuôi dưỡng tâm hồn", "làm sâu sắc thêm tâm hồn" hoặc "bồi dưỡng tâm hồn". Phương án C sửa thành "làm phong phú thêm tâm hồn" là cách diễn đạt hợp lý.

Đoạn văn có ưu điểm là thông tin rõ ràng, dễ hiểu. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là lặp lại chủ ngữ "Cậu ấy" ở đầu mỗi câu và cấu trúc câu đơn giản, giống nhau, làm cho đoạn văn trở nên đơn điệu, thiếu tính liên kết và không hấp dẫn. Việc lặp cấu trúc và từ ngữ làm giảm hiệu quả diễn đạt, không thể hiện được sự phong phú của ngôn ngữ.

Câu hỏi yêu cầu xác định và phân tích biện pháp tu từ trong một đoạn văn miêu tả. Đoạn văn so sánh 'Sông Hương' với 'một dải lụa đào' và dùng các từ ngữ gợi cảm giác mềm mại, hương thơm, thể hiện sự vật dưới dạng khác có nét tương đồng, đây là đặc điểm của ẩn dụ và so sánh, nhưng 'dải lụa đào' là hình ảnh so sánh trực tiếp, còn 'uốn mình mềm mại' là nhân hóa. Tuy nhiên, phép so sánh 'dải lụa đào' nổi bật và có sức gợi hình, gợi cảm rõ nét nhất.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng biểu đạt của phép điệp cấu trúc. Cấu trúc 'Chúng ta chiến đấu cho...' được lặp lại nhiều lần, tạo nhịp điệu mạnh mẽ, nhấn mạnh mục đích cao cả, kiên định của cuộc chiến đấu, thể hiện sự quyết tâm và khẳng định.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện và sửa lỗi ngữ pháp. Cụm 'Qua việc học tập chăm chỉ' là thành phần trạng ngữ chỉ phương tiện/cách thức, nhưng sau đó động từ 'đã giúp' lại thiếu chủ ngữ trực tiếp. Lỗi này là thiếu chủ ngữ do cấu trúc 'Qua việc...'. Cần sửa lại để có chủ ngữ rõ ràng.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tính liên kết trong đoạn văn. Các câu trong đoạn văn miêu tả các cảnh vật khác nhau vào cuối ngày nhưng lại không có các từ ngữ nối (liên từ, trạng ngữ liên kết) hoặc phép lặp/thế để tạo mối quan hệ chặt chẽ về hình thức giữa chúng, dẫn đến sự rời rạc. Đây là thiếu liên kết hình thức (phép nối).

Câu hỏi kiểm tra khả năng chọn từ phù hợp với ngữ cảnh để diễn tả hành động duy trì, giữ gìn một giá trị tinh thần. 'Giữ gìn' là từ phù hợp nhất để diễn tả việc bảo tồn, phát huy các giá trị tinh thần của dân tộc.

Câu hỏi yêu cầu chọn từ Hán Việt phù hợp và phân tích ý nghĩa. Từ Hán Việt thường mang sắc thái trang trọng, khái quát. 'Thẩm thấu' (ngấm sâu, lan tỏa dần dần) là từ phù hợp nhất để diễn tả quá trình tư tưởng mới được tiếp nhận và lan rộng trong cộng đồng một cách tự nhiên, sâu sắc. Từ này mang sắc thái trang trọng, phù hợp với ngữ cảnh nói về sự tiếp thu tư tưởng.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của phép so sánh trong thơ. Phép so sánh 'Như Thượng đế yêu những kẻ phụ bạc mình' so sánh tình yêu của nhân vật trữ tình với tình yêu của Thượng đế dành cho những người phản bội. Điều này làm nổi bật sự cao thượng, vị tha, không vụ lợi và bền bỉ của tình yêu đó, dù không được đáp lại.

Câu hỏi yêu cầu xác định câu mắc lỗi diễn đạt/logic. Câu D sử dụng cả 'Do sự cố kỹ thuật' (trạng ngữ chỉ nguyên nhân) và 'bởi vậy' (quan hệ từ chỉ kết quả) cùng lúc, tạo thành cấu trúc thừa và lặp ý, gây lỗi diễn đạt không mạch lạc.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của câu hỏi tu từ trong văn nghị luận. Câu hỏi tu từ không dùng để hỏi mà dùng để khẳng định, phủ định, bộc lộ cảm xúc hoặc gợi suy nghĩ ở người đọc/người nghe. Trong nghị luận, nó thường dùng để nhấn mạnh vấn đề, tạo sự chú ý, gợi suy ngẫm, tăng sức thuyết phục.

Câu hỏi yêu cầu xác định biện pháp tu từ trong tục ngữ. Câu tục ngữ này dùng hình ảnh cụ thể 'mực', 'đèn' để nói về môi trường sống và ảnh hưởng của nó đến con người ('đen' - xấu đi, 'rạng' - tốt lên). Đây là cách dùng vật này để gợi vật khác có quan hệ gần gũi, thường là quan hệ bộ phận - toàn thể, vật chứa - vật bị chứa, dấu hiệu - bản chất, v.v. Trong trường hợp này, nó gần với hoán dụ (lấy sự vật cụ thể để chỉ cái trừu tượng - môi trường, ảnh hưởng) hoặc có thể coi là ẩn dụ (mượn hình ảnh gần mực/đèn để nói về gần người xấu/người tốt). Tuy nhiên, trong các phương án, 'hoán dụ' là phù hợp nhất để chỉ việc lấy dấu hiệu (gần mực/đèn) để chỉ bản chất (ảnh hưởng của môi trường). Phép đối cũng được sử dụng nhưng câu hỏi hỏi biện pháp tu từ chính để diễn đạt ý nghĩa.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của từ láy. Từ láy có tác dụng gợi hình ảnh, âm thanh, màu sắc, trạng thái một cách cụ thể, sinh động, hoặc nhấn mạnh mức độ, sắc thái biểu cảm. Trong miêu tả, từ láy giúp tăng tính gợi cảm, làm cho sự vật, hiện tượng hiện lên rõ nét, có hồn hơn.

Câu hỏi yêu cầu xác định lỗi dùng từ, cụ thể là từ Hán Việt. Từ 'phổ cập' có nghĩa là làm cho phổ biến rộng khắp, thường dùng với các kiến thức, giáo dục (ví dụ: phổ cập giáo dục). Trong ngữ cảnh này, nói về việc thông báo, truyền đạt quy định mới, dùng từ 'phổ biến' hoặc 'thông báo' sẽ chính xác hơn. 'Phổ cập' ở đây dùng sai nghĩa.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về thành phần câu. Cụm từ 'Với một nụ cười rạng rỡ' bổ sung ý nghĩa về cách thức, trạng thái của hành động 'bước vào phòng'. Nó đứng trước chủ ngữ và vị ngữ, là thành phần phụ của câu, cụ thể là trạng ngữ chỉ cách thức/trạng thái.

Câu hỏi yêu cầu so sánh và phân tích sắc thái biểu cảm của hai câu diễn đạt cùng một nội dung. Câu 1 chỉ đơn thuần thông báo sự thật. Câu 2 sử dụng phép so sánh 'gầy như tàu lá', tạo hình ảnh cụ thể, gợi cảm giác về sự gầy gò, ốm yếu một cách rõ nét và ấn tượng hơn, tăng tính biểu cảm.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các phép liên kết hình thức. Câu thứ hai dùng đại từ 'Cậu ấy' để thay thế cho danh từ 'Nam' ở câu thứ nhất, nhằm tránh lặp từ và tạo sự liền mạch. Đây là phép thế.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của từ ngữ miêu tả. Từ ngữ gợi cảm giác trực tiếp tác động đến giác quan của người đọc, giúp họ hình dung rõ nét, chân thực và sống động về đối tượng được miêu tả, làm cho bài văn trở nên cụ thể, có hồn và hấp dẫn.