Đề Trắc nghiệm Tổng kết tiếng Việt – Cánh diều (Cánh Diều)

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích thành phần phụ trong câu. Cụm từ "để giành độc lập, tự do" chỉ rõ mục đích của hành động "vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách". Đây là thành phần trạng ngữ chỉ mục đích.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích các phép liên kết câu. Đoạn văn sử dụng phép lặp (lúa chín vàng - hương lúa) và phép thế (khung cảnh - thế cho toàn bộ cảnh lúa chín, hương lúa). Ngoài ra còn có liên kết chủ đề. Tuy nhiên, đáp án tập trung vào các biện pháp rõ ràng hơn.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép. Từ "Vì" đứng ở vế đầu chỉ nguyên nhân, và kết quả là "làm bài kiểm tra không tốt" ở vế sau. Đây là quan hệ nguyên nhân - kết quả.

Câu hỏi kiểm tra khả năng vận dụng kiến thức về phong cách ngôn ngữ vào tình huống giao tiếp cụ thể. Nói chuyện với người lớn tuổi về vấn đề nghiêm túc đòi hỏi sự trang trọng, lịch sự, tránh suồng sã, phù hợp với phong cách trang trọng.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích biện pháp tu từ ẩn dụ. Từ "mặt trời" ở câu sau được dùng để chỉ người con, dựa trên sự tương đồng về vai trò (nguồn sống, ánh sáng, hơi ấm). Đây là ẩn dụ chuyển đổi vật sang vật.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về từ mượn gốc Hán. Từ "ga" là từ mượn tiếng Pháp (gare). Từ "xà phòng" là từ mượn tiếng Pháp (savon). Từ "tivi" là từ mượn tiếng Anh (television). Từ "buồn" là từ thuần Việt hoặc đã Việt hóa đến mức không còn nhận ra gốc Hán ban đầu, nhưng trong ngữ cảnh đề cập từ gốc Hán Việt hóa hoàn toàn, các từ như "kính", "chùa", "bếp" là ví dụ điển hình hơn. Tuy nhiên, nếu xét trong các phương án, "buồn" không phải từ mượn từ ngôn ngữ nào khác, nó là từ đã tồn tại lâu đời trong tiếng Việt hoặc đã được Việt hóa rất sâu sắc nếu có gốc Hán nào đó (như buồn trong 'buồn rầu' có thể liên quan đến 'phiền'). So với các từ mượn rõ ràng gốc Pháp/Anh, "buồn" phù hợp nhất với tiêu chí "Việt hóa hoàn toàn" trong ngữ cảnh so sánh với các từ mượn khác.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định nghĩa của từ trong ngữ cảnh cụ thể. "Công bằng" là một từ ghép Hán Việt, trong đó "công" (公) có nghĩa là chung, không thiên vị. Nghĩa của từ "công" ở đây là "không thiên vị, theo lẽ phải".

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích thành phần câu, đặc biệt là trạng ngữ. Cụm từ "Dù trời mưa rất to" đứng trước chủ ngữ - vị ngữ chính, bổ sung ý nghĩa về điều kiện/hoàn cảnh trái ngược cho hành động "tiếp tục công việc". Đây là trạng ngữ chỉ sự nhượng bộ.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện phong cách ngôn ngữ dựa trên đặc điểm (số liệu, thông tin khách quan, đánh giá). Đoạn văn sử dụng số liệu thống kê, trình bày thông tin khách quan về một vấn đề xã hội (giáo dục) với mục đích thông báo và nhận định. Đây là đặc trưng của phong cách ngôn ngữ báo chí (tin tức, bình luận).

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích hàm ý. Nghĩa tường minh là hỏi giờ. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh cụ thể (con mải chơi, đã đến giờ đi ngủ), câu hỏi này không nhằm mục đích biết giờ, mà ngầm nhắc nhở con đã muộn và cần dừng chơi để đi ngủ. Đây là hàm ý nhắc nhở, giục giã.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về từ láy. Từ láy toàn bộ là từ được tạo nên bằng cách lặp lại hoàn toàn âm tiết gốc. "Đo đỏ" là láy bộ phận (phụ âm đầu). "Xinh xắn" là láy bộ phận (vần). "Lấp lánh" là láy bộ phận (âm đầu và vần). "Chầm chậm" là láy toàn bộ (lặp lại âm tiết "chậm").

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích cấu trúc câu. Câu này gồm hai vế, mỗi vế có đủ chủ ngữ và vị ngữ ("mùa xuân / đến", "hoa đào / nở rộ khắp vườn"), được nối với nhau bằng quan hệ thời gian thể hiện qua trạng ngữ "Khi mùa xuân đến". Đây là cấu trúc của câu ghép.

Câu hỏi kiểm tra chức năng của từ nối. Từ "nhưng" đứng giữa hai vế của câu ghép, thể hiện mối quan hệ tương phản về ý nghĩa giữa hai vế. Nó là quan hệ từ nối các vế câu.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện phép liên kết. Các câu trong đoạn văn cùng nói về cảnh vật trên đường đi, tạo thành một mạch ý chung. Không có từ ngữ nào lặp lại hay thế cho nhau một cách rõ ràng, cũng không có quan hệ từ nối các câu. Sự liên kết chủ yếu dựa vào việc cùng miêu tả một đối tượng hoặc một cảnh vật chung.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về từ đa nghĩa. Từ đa nghĩa là từ có hai nghĩa trở lên, giữa các nghĩa có mối liên hệ nhất định. "Chân" có nghĩa là bộ phận cơ thể, chân núi, chân tường... "Mũi" có nghĩa là bộ phận cơ thể, mũi tàu, mũi đất... "Tai" có nghĩa là bộ phận cơ thể, tai ấm, tai nạn... "Bàn" (trong bàn ghế) thường chỉ có một nghĩa chính là đồ vật có mặt phẳng và chân dùng để viết, ăn... Từ "bàn" trong "bàn bạc" là động từ khác. Do đó, "bàn" là từ ít có tính đa nghĩa như các từ còn lại.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về kiểu câu phân loại theo mục đích nói. Câu của A là câu hỏi dùng để hỏi thông tin. Câu của B là câu trả lời, có mục đích thông báo. Đây là đoạn hội thoại sử dụng câu nghi vấn và câu trần thuật.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích tác dụng của từ loại. Từ láy "róc rách" là từ tượng thanh, có tác dụng gợi tả âm thanh nhỏ, liên tục của tiếng suối chảy, giúp hình ảnh trở nên sinh động, cụ thể và giàu sức gợi cảm hơn.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện biện pháp tu từ cú pháp. Câu này lặp lại cấu trúc ngữ pháp "Yêu + danh từ" nhiều lần, tạo nhịp điệu và nhấn mạnh tình cảm. Đây là biện pháp điệp cấu trúc.

Câu hỏi kiểm tra khả năng vận dụng kiến thức về phong cách ngôn ngữ vào mục đích viết văn nghị luận. Văn nghị luận đòi hỏi lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng rõ ràng, ngôn từ chính xác, khách quan để thuyết phục người đọc. Phong cách ngôn ngữ chính luận đáp ứng tốt nhất các yêu cầu này.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân biệt sắc thái nghĩa của từ đồng nghĩa. "Chết" là từ trung hòa, chỉ sự kết thúc sự sống. "Hi sinh" là từ đồng nghĩa mang sắc thái trang trọng, thường dùng để chỉ sự ra đi của những người đã cống hiến, chiến đấu vì nghĩa lớn, vì cộng đồng.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện lỗi sai ngữ pháp, cụ thể là thiếu chủ ngữ. Cụm từ "Qua tác phẩm 'Truyện Kiều'" là trạng ngữ. Sau đó là vị ngữ "cho thấy...", nhưng không có chủ ngữ rõ ràng thực hiện hành động "cho thấy". Câu cần thêm chủ ngữ (ví dụ: "ta", "người đọc", "tác giả"...) hoặc sửa lại cấu trúc.

Câu hỏi kiểm tra cách liên kết câu/vế câu. Hai vế câu "Anh ấy nói rất nhỏ" và "tôi không nghe rõ" thể hiện mối quan hệ nguyên nhân - kết quả (vì nói nhỏ nên không nghe rõ). Quan hệ này được thể hiện bằng cách đặt cạnh nhau, không có từ nối rõ ràng. Đây là cách liên kết bằng ý nghĩa.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích tác dụng của nói giảm nói tránh. "Đi xa rồi" là cách nói nhẹ đi, tránh dùng từ "chết" để giảm bớt sự đau buồn, ghê sợ, thể hiện sự tế nhị, lịch sự trong giao tiếp khi nói về cái chết.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về từ loại. Từ "nhanh" đứng sau động từ "chạy", bổ sung ý nghĩa về cách thức, mức độ của hành động chạy. Từ bổ nghĩa cho động từ là phó từ.

Câu hỏi kiểm tra sự hiểu biết về nguyên tắc giao tiếp hiệu quả. Việc lựa chọn ngôn ngữ phù hợp với các nhân tố giao tiếp (ai nói với ai, nói về cái gì, ở đâu, khi nào, để làm gì) là cốt lõi để cuộc giao tiếp thành công, thể hiện năng lực giao tiếp và sự tôn trọng đối với người nghe/đọc.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích tác dụng của từ láy trong văn học. Từ láy "lạnh lẽo" gợi tả cảm giác se lạnh, vắng vẻ của mùa thu. Từ láy "tẻo teo" gợi tả hình ảnh nhỏ bé, đơn độc của chiếc thuyền câu. Cả hai từ láy đều góp phần khắc họa rõ nét không gian tĩnh lặng, heo hút của cảnh thu.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Từ "duyên" trong ngữ cảnh này không chỉ sự may mắn hay mối quan hệ nhân duyên, mà chỉ một nét đáng yêu, hấp dẫn, có sức thu hút đặc biệt (thường về giọng nói, nụ cười, cách ứng xử...).

Câu hỏi kiểm tra sự hiểu biết về tầm quan trọng của việc sử dụng phong cách ngôn ngữ phù hợp. Dùng từ ngữ không phù hợp (ví dụ: dùng từ lóng trong văn bản khoa học, dùng từ Hán Việt cổ trong giao tiếp sinh hoạt) sẽ làm cho văn bản/lời nói trở nên kệch cỡm, khó hiểu, thiếu tự nhiên, không đạt được hiệu quả giao tiếp mong muốn.

Câu hỏi kiểm tra khả năng phân tích thành phần câu. Cụm từ "trên bàn" bổ sung ý nghĩa về vị trí cho sự tồn tại của quyển sách, đứng sau động từ "ở". Trong cấu trúc câu này, nó đóng vai trò là thành phần trạng ngữ chỉ nơi chốn.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện biện pháp tu từ ẩn dụ. Hình ảnh "ăn quả" ẩn dụ cho việc hưởng thụ thành quả, còn "kẻ trồng cây" ẩn dụ cho người đã tạo ra thành quả đó (người có công lao, người đi trước...). Câu tục ngữ sử dụng ẩn dụ để khuyên răn về lòng biết ơn.

Cụm từ 'Những cánh hoa phượng đỏ như lửa' đứng trước động từ 'bừng sáng' và trả lời cho câu hỏi 'Cái gì bừng sáng?'. Đây là chủ thể của hành động, do đó đóng vai trò chủ ngữ trong câu.

Câu này gồm hai vế câu: 'Trời mưa rất to' (Chủ ngữ 1: Trời, Vị ngữ 1: mưa rất to) và 'chúng tôi vẫn quyết định lên đường' (Chủ ngữ 2: chúng tôi, Vị ngữ 2: vẫn quyết định lên đường). Hai vế này được nối với nhau bằng cặp quan hệ từ 'Dù... vẫn', biểu thị quan hệ nhượng bộ. Đây là đặc điểm của câu ghép.

Từ 'Mặt trời' được dùng với hai nghĩa khác nhau: nghĩa gốc chỉ vật thể chiếu sáng và nghĩa chuyển chỉ người (em bé). Việc dùng từ 'Mặt trời' để gọi em bé dựa trên sự tương đồng về vai trò (nguồn sáng, niềm vui, sự sống) là biện pháp ẩn dụ.

Từ láy là từ được tạo nên bằng cách lặp lại một phần hoặc toàn bộ âm thanh của tiếng gốc để tạo ra nghĩa mới hoặc nhấn mạnh nghĩa. Trong các phương án, 'lấp lánh' là từ láy toàn bộ (lặp lại tiếng 'lấp' và biến đổi phụ âm cuối), các từ khác là từ ghép hoặc từ đơn.

Khi chuyển từ câu trực tiếp sang gián tiếp, cần điều chỉnh đại từ nhân xưng, các từ chỉ thời gian, địa điểm cho phù hợp với người kể. 'Tôi' (người nói) thành 'anh ấy', 'ngày mai' thành 'ngày hôm sau' hoặc 'hôm sau', 'bạn' thành 'tôi' (người nghe/người kể).

Câu 'Qua tác phẩm, cho thấy...' là một cấu trúc sai ngữ pháp và logic. 'Qua tác phẩm' là trạng ngữ, không thể là chủ thể của hành động 'cho thấy'. Cần sửa thành 'Qua tác phẩm, tác giả cho thấy...' hoặc 'Tác phẩm cho thấy...'.

Từ 'đó' trong câu thứ hai đứng ở vị trí trạng ngữ, chỉ địa điểm. Nó thay thế cho 'ngôi trường cũ' đã được nhắc đến ở câu trước, giúp liên kết câu và tránh lặp từ.

Câu này tuy có hình thức câu hỏi ('không?') nhưng mục đích chính là đưa ra một yêu cầu hoặc đề nghị sự giúp đỡ. Đây là câu cầu khiến.

Từ Hán Việt là từ mượn tiếng Hán nhưng được đọc theo âm tiếng Việt và có thể có sự biến đổi về nghĩa hoặc cách dùng. 'Độc lập' (獨 lập) là một từ Hán Việt phổ biến. Các từ còn lại là từ thuần Việt.

Phép điệp ngữ 'xanh xanh' và 'Tang tình tang / Tính tang tình' được lặp lại. Điệp từ 'xanh xanh' nhấn mạnh màu sắc tươi tốt của bãi dâu, tạo cảm giác về sự sống, hy vọng. Điệp cụm từ 'Tang tình tang / Tính tang tình' là điệp âm thanh, tạo nhịp điệu vui tươi, sinh động, gợi không khí lao động và sinh hoạt. Do đó, tác dụng chính là nhấn mạnh, gợi hình ảnh và tạo nhịp điệu.

Cụm từ 'Với giọng nói ấm áp và cử chỉ thân thiện' đứng ở đầu câu, bổ sung ý nghĩa về cách thức, phương tiện mà cô giáo đã sử dụng để tạo không khí thoải mái. Đây là trạng ngữ chỉ cách thức/phương tiện.

Câu ghép này được nối bằng cặp quan hệ từ 'Vì... nên...', biểu thị mối quan hệ nguyên nhân - kết quả. Vế 'trời rét đậm' là nguyên nhân, vế 'chúng tôi phải mặc thêm áo ấm' là kết quả.

Câu 'Cửa hàng đã được mở cửa từ sáng sớm.' có chủ ngữ ('Cửa hàng') không phải là chủ thể thực hiện hành động ('mở cửa') mà là đối tượng chịu tác động của hành động đó. Có dấu hiệu 'được' đứng trước động từ. Đây là câu bị động.

Trường từ vựng là tập hợp các từ có ít nhất một nét chung về nghĩa. 'Hạnh phúc', 'buồn bã', 'giận dữ', 'lo lắng' đều là những từ chỉ các trạng thái cảm xúc của con người. 'Hạnh phúc' rõ ràng thuộc trường từ vựng này.

Câu 'Trời ơi, nóng quá!' có từ cảm thán 'Trời ơi' và kết thúc bằng dấu chấm than, biểu thị cảm xúc mạnh. Chức năng chính của câu này là bộc lộ cảm xúc của người nói về thời tiết.

Câu này không có lỗi sai. 'Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ' là trạng ngữ chỉ cách thức/nguyên nhân, 'bạn ấy' là chủ ngữ, 'đã đạt được thành công vượt trội' là vị ngữ. Cấu trúc câu hoàn chỉnh và đúng ngữ pháp.

Nghĩa gốc của 'chân' là bộ phận dưới cùng của cơ thể người hoặc động vật dùng để đi lại. Nghĩa chuyển được hình thành dựa trên sự liên tưởng. Trong câu A, 'chân' chỉ bộ phận của con người (nghĩa gốc). Trong câu C, 'chân' chỉ bộ phận của cái bàn (nghĩa chuyển dựa trên vị trí và chức năng chống đỡ). Câu B và D dùng 'chân' theo nghĩa gốc.

Trong câu trả lời của B ('Ngày mai.'), thành phần chủ ngữ và vị ngữ đã bị lược bỏ, chỉ giữ lại thành phần trạng ngữ chỉ thời gian. Đây là kiểu câu rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ. Tác dụng là làm câu gọn hơn, tránh lặp từ trong giao tiếp, thông tin nhanh và rõ ý trong ngữ cảnh đối thoại.

Câu thứ hai sử dụng đại từ 'Chúng' để thay thế cho cụm từ 'Những đám mây trắng' ở câu thứ nhất. Đây là phép thế, một biện pháp liên kết câu bằng cách dùng từ ngữ thay thế cho từ ngữ đã có ở câu trước.

Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ chỉ được dùng trong phạm vi một nhóm người nhất định, có cùng nghề nghiệp, sở thích hoặc hoàn cảnh xã hội. 'Trượt vỏ chuối' là một biệt ngữ trong giới học sinh, sinh viên để chỉ việc thi trượt. Các từ khác là từ phổ thông.

Trong ngữ cảnh 'Lúa ngoài đồng đã chín vàng', từ 'chín' chỉ trạng thái của cây lương thực (lúa) khi đã phát triển đầy đủ, hạt đã cứng và có màu vàng, sẵn sàng thu hoạch. Đây là một nét nghĩa cụ thể của từ 'chín' khi nói về cây trồng.

Câu đặc biệt là loại câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ, thường dùng để bộc lộ cảm xúc, gọi đáp, liệt kê, thông báo. Câu A ('Mưa.') và C ('Ôi, đẹp quá!') là câu đặc biệt. Câu D ('Một buổi sáng mùa thu.') có thể là câu đặc biệt dùng để thông báo cảnh vật. Câu B ('Trời đang mưa rất to.') có đủ chủ ngữ ('Trời') và vị ngữ ('đang mưa rất to'), là câu đơn bình thường.

Từ láy 'lom khom' là từ tượng hình, gợi tả dáng đi không thẳng, cúi gập về phía trước, chậm chạp, khó khăn, đặc trưng của người già yếu hoặc mang vác nặng. Việc sử dụng từ này giúp khắc họa rõ nét và sinh động hình ảnh dáng đi của ông cụ.

Bản tin thời sự là một loại văn bản thông tin, dùng để truyền đạt các sự kiện, vấn đề một cách khách quan, chính xác, rõ ràng. Đặc điểm này phù hợp với phong cách ngôn ngữ báo chí, vốn tập trung vào việc cung cấp thông tin kịp thời, chính xác và đại chúng.

Ngữ cảnh miêu tả một người suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi nói và hành động. Từ 'cẩn trọng' có nghĩa là thận trọng, suy nghĩ kỹ, làm gì cũng cân nhắc cẩn thận, rất phù hợp với mô tả này. Các từ khác không diễn tả đúng nghĩa cần thiết.

Phép so sánh 'Tiếng suối trong như tiếng hát xa' lấy âm thanh của tiếng hát (thường gợi cảm giác trong trẻo, du dương, xa vắng) để so sánh với âm thanh của tiếng suối. Tác dụng là giúp người đọc cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp trong trẻo, ngân nga, gợi cảm giác tĩnh lặng, thơ mộng của tiếng suối, đồng thời thể hiện sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người.

Thành phần phụ chú được đặt giữa hai dấu gạch ngang (hoặc hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn) và có chức năng bổ sung thêm thông tin, giải thích, chú thích cho một bộ phận nào đó trong câu. Trong câu này, cụm từ 'đại thi hào dân tộc' đứng giữa hai dấu gạch ngang, giải thích thêm về Nguyễn Du, do đó là thành phần phụ chú.

Đơn xin phép là một loại văn bản hành chính, sử dụng trong giao tiếp chính thức giữa cá nhân với tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền. Do đó, cần sử dụng phong cách ngôn ngữ hành chính, với đặc điểm là tính khuôn mẫu, trang trọng, chính xác, khách quan.

Lỗi sai nằm ở cách dùng từ 'sâu sắc'. Kỷ niệm có thể là 'sâu đậm', 'đẹp đẽ', 'khó quên', nhưng thường không dùng 'sâu sắc'. 'Sâu sắc' thường dùng để chỉ mức độ nhận thức, hiểu biết hoặc tình cảm có chiều sâu (ví dụ: suy nghĩ sâu sắc, tình cảm sâu sắc).

Cả hai từ 'chết' và 'qua đời' đều chỉ sự kết thúc của sự sống. Tuy nhiên, 'chết' là từ phổ thông, mang tính trung hòa hoặc có thể hơi tiêu cực, trực tiếp. 'Qua đời' là một uyển ngữ, mang sắc thái nhẹ nhàng hơn, thể hiện sự tôn trọng hoặc giảm nhẹ sự đau buồn, thường dùng khi nói về người lớn tuổi hoặc người đáng kính. Sự khác biệt chủ yếu nằm ở sắc thái biểu cảm và tính lịch sự.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ngữ liệu (đoạn thơ) để nhận diện và đánh giá biện pháp tu từ. Các câu thơ sử dụng hình ảnh 'Mặt trời xuống biển như hòn lửa' (so sánh), 'Sóng đã cài then, đêm sập cửa' (nhân hóa, ẩn dụ). Tuy nhiên, hình ảnh sóng và đêm được gán hành động của con người ('cài then', 'sập cửa') là biện pháp nhân hóa rõ nét và độc đáo, tạo cảm giác vũ trụ như một ngôi nhà lớn đi vào nghỉ ngơi.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về thành phần câu. Cụm từ 'Với giọng điệu tha thiết' bổ sung ý nghĩa về cách thức (giọng điệu) cho hành động 'kể lại'. Đây là đặc điểm của trạng ngữ.

Câu hỏi yêu cầu áp dụng kiến thức về liên kết câu. Cả hai câu đều nói về 'anh ấy'. Để nối câu (2) với câu (1) một cách tự nhiên, có thể dùng phép thế 'Anh ấy' ở câu (2) bằng một đại từ hoặc cụm từ khác chỉ cùng đối tượng, hoặc lặp lại 'Anh ấy'. Phép lặp từ 'Anh ấy' là cách đơn giản và hiệu quả nhất trong trường hợp này để nhấn mạnh chủ thể.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện câu ghép đẳng lập. Câu ghép đẳng lập là câu ghép mà các vế câu có quan hệ bình đẳng, không phụ thuộc vào nhau, thường nối với nhau bằng quan hệ từ đẳng lập (và, rồi, còn, hay...) hoặc không dùng quan hệ từ nhưng ý nghĩa bình đẳng. Phương án A: 'Vì trời mưa' là vế phụ chỉ nguyên nhân. Phương án B: 'Nếu bạn cố gắng' là vế phụ chỉ điều kiện. Phương án C: 'Cô ấy vừa đàn vừa hát' là câu đơn có vị ngữ phức hợp. Phương án D: 'Trời đã khuya [chủ ngữ - vị ngữ] nhưng [quan hệ từ đẳng lập] mọi người vẫn làm việc hăng say [chủ ngữ - vị ngữ]' là câu ghép đẳng lập.

Câu hỏi yêu cầu phân tích đặc điểm ngôn ngữ trong ngữ liệu để xác định phong cách chức năng. Đoạn văn sử dụng cấu trúc câu hành chính (Xét đề nghị của..., Theo đề nghị của...), từ ngữ mang tính quy phạm, khuôn mẫu (Ban hành, kèm theo, Quyết định, Điều 1). Đây là đặc điểm điển hình của phong cách ngôn ngữ hành chính.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về thành phần biệt lập. Từ 'Nam' đứng trước câu, ngăn cách bằng dấu phẩy, dùng để gọi người nghe trực tiếp. Đây là chức năng của thành phần biệt lập gọi đáp.

Câu hỏi yêu cầu phân tích cấu trúc câu để phát hiện lỗi sai. Câu này thiếu chủ ngữ. 'Qua những bài thơ của Nguyễn Du' là cụm giới từ làm trạng ngữ, 'cho thấy' là vị ngữ, nhưng không có chủ thể thực hiện hành động 'cho thấy'. Cần bổ sung chủ ngữ (ví dụ: 'chúng ta', 'người đọc', hoặc cấu trúc lại câu).

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về trường từ vựng. 'Sách', 'bút', 'vở' đều thuộc trường từ vựng 'Đồ dùng học tập' hoặc 'Văn phòng phẩm'. 'Bàn luận' là động từ chỉ hoạt động trao đổi ý kiến, không thuộc trường từ vựng đó.

Câu hỏi kiểm tra quy tắc sử dụng dấu câu, đặc biệt là dấu phẩy và dấu chấm phẩy trong câu ghép hoặc câu có nhiều thành phần. Phương án A sai vì thiếu dấu phẩy trước 'và'. Phương án B sai vì dùng dấu chấm phẩy không hợp lý, 'còn' thường nối hai vế đẳng lập trong câu ghép dùng dấu phẩy hoặc không dùng dấu. Phương án C sai vì thiếu dấu phẩy sau trạng ngữ 'Khi trời mưa to'. Phương án D dùng dấu phẩy ngăn cách các vế trong câu ghép chính xác.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cấu tạo từ. 'Chăm chỉ' là từ phức được tạo thành từ hai tiếng 'chăm' và 'chỉ', trong đó tiếng 'chỉ' láy âm với tiếng 'chăm'. Đây là từ láy.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về các nhân tố giao tiếp và sự ảnh hưởng của chúng. Việc lựa chọn từ ngữ lịch sự, phù hợp với đối tượng và hoàn cảnh giao tiếp liên quan trực tiếp đến cách thức giao tiếp (lựa chọn phương tiện ngôn ngữ, thái độ, cách diễn đạt). Nó cũng bị chi phối bởi mục đích và đối tượng, nhưng 'cách thức' là yếu tố bao trùm việc lựa chọn ngôn từ và thái độ.

Câu hỏi yêu cầu phát hiện lỗi dùng từ. Phương án A: 'tham quan' đúng. Phương án B: 'thăm hỏi' đúng. Phương án C: 'thăm quan' là dùng sai, phải là 'tham quan'. Phương án D: 'thăm viếng' đúng.

Câu hỏi kiểm tra chức năng của thành phần câu. Cụm từ 'vừa vặn với tôi' đứng sau động từ 'rất đẹp và vừa vặn', bổ sung ý nghĩa cho chủ ngữ 'Chiếc áo này' thông qua vị ngữ. Nó là một phần của vị ngữ, cụ thể là thành phần bổ ngữ cho tính từ 'vừa vặn'. Tuy nhiên, trong cấu trúc câu, nó hoàn thiện ý nghĩa cho vị ngữ 'rất đẹp và vừa vặn', bổ sung thông tin về đặc điểm của chủ ngữ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện biện pháp tu từ. Cấu trúc 'Càng... lại càng...' diễn tả sự tăng tiến về mức độ. Đây là đặc điểm của biện pháp điệp cấu trúc hoặc tăng cấp ý nghĩa, thể hiện qua cặp từ 'càng... lại càng'.

Câu hỏi kiểm tra phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ. Nghĩa gốc của 'ăn' là đưa thức ăn vào cơ thể. Phương án A, B, D đều dùng 'ăn' với nghĩa gốc hoặc gần nghĩa gốc. Phương án C: 'Ăn ảnh' nghĩa là lên ảnh đẹp, rõ nét, không liên quan đến hành động đưa thức ăn vào cơ thể, đây là nghĩa chuyển.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện câu đặc biệt. Câu đặc biệt là câu không có cấu trúc chủ ngữ - vị ngữ rõ ràng, thường dùng để bộc lộ cảm xúc, gọi đáp, thông báo sự tồn tại, thời gian, địa điểm. Phương án A, B, D đều có đủ chủ ngữ và vị ngữ. Phương án C: 'Mùa xuân!' là câu chỉ có một từ, không có cấu trúc C-V, dùng để gọi tên sự vật, cảm thán.

Câu hỏi yêu cầu phân tích liên kết câu. Câu trước nói về hành động 'bước vào lớp' của 'Cô giáo'. Câu sau nói về 'Trên tay cô' và 'bó hoa tươi thắm'. 'Cô' ở câu sau là đại từ thay thế cho 'Cô giáo' ở câu trước. Đây là phép thế.

Câu hỏi kiểm tra hiểu biết về tục ngữ và phân loại theo nội dung. Phương án A nói về lòng hiếu thảo. Phương án B nói về sự siêng năng, cần cù. Phương án C nói về mối quan hệ thầy trò. Phương án D: 'Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm' là kinh nghiệm dự báo thời tiết dựa vào hiện tượng tự nhiên.

Câu hỏi yêu cầu áp dụng kiến thức về phong cách ngôn ngữ vào tình huống giao tiếp cụ thể. Bài phát biểu tại lễ kỷ niệm mang tính trang trọng, hướng đến đông đảo người nghe, thường có mục đích truyền đạt thông tin, bày tỏ tình cảm, kêu gọi. Phong cách ngôn ngữ chính luận là phù hợp nhất vì nó có tính công khai, chặt chẽ về lập luận, giàu tính biểu cảm và thuyết phục, rất thích hợp cho các diễn văn, bài phát biểu quan trọng.

Câu hỏi kiểm tra khả năng xác định chủ ngữ. Chủ ngữ là thành phần trả lời câu hỏi Ai/Cái gì/Con gì thực hiện hành động hoặc có đặc điểm được nói đến ở vị ngữ. Trong câu này, 'Những cánh hoa' là đối tượng thực hiện hành động 'rơi nhẹ nhàng'.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện câu rút gọn. Câu rút gọn là câu lược bỏ một hoặc vài thành phần chính (chủ ngữ, vị ngữ) nhưng người đọc/nghe vẫn có thể hiểu được nhờ ngữ cảnh. Phương án A, B, D là câu đầy đủ thành phần C-V. Phương án C: 'Rất tốt!' là câu rút gọn chủ ngữ và vị ngữ, dùng để đánh giá, khen ngợi.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về từ loại. 'Niềm vui' là từ chỉ khái niệm, cảm xúc, đứng trước có thể kết hợp với các từ chỉ số lượng hoặc từ chỉ định (một niềm vui, những niềm vui), có thể làm chủ ngữ hoặc bổ ngữ trong câu. Đây là đặc điểm của danh từ.

Câu hỏi kiểm tra đặc điểm của phong cách ngôn ngữ khoa học. Phong cách khoa học đòi hỏi tính khách quan, chính xác, logic. Từ ngữ dùng trong phong cách này thường là thuật ngữ chuyên ngành, có tính khái quát cao, và ý nghĩa đơn nghĩa (một từ chỉ có một nghĩa trong ngữ cảnh khoa học đó) để tránh hiểu lầm.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện biện pháp tu từ nói giảm nói tránh. Nói giảm nói tránh là dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề hoặc thô tục. 'Đi xa rồi' là cách nói tránh cho sự thật là 'đã chết'.

Câu hỏi kiểm tra kỹ năng chuyển đổi câu chủ động sang bị động. Cấu trúc câu bị động tiếng Việt thường là: Chủ thể hành động (có thể lược bỏ) + được/bị + Động từ + Đối tượng chịu tác động + (bởi + Chủ thể hành động) + (trạng ngữ). Câu chủ động: Chủ ngữ (Người ta) + Vị ngữ (đã hoàn thành) + Bổ ngữ (dự án này) + Trạng ngữ (từ tuần trước). Chuyển sang bị động: Đối tượng chịu tác động (Dự án này) + được/bị + Động từ (đã hoàn thành) + Trạng ngữ (từ tuần trước) + (bởi người ta - thường lược bỏ). Phương án A và B dùng sai trợ từ bị động hoặc sai cấu trúc. Phương án D sai vị trí trạng ngữ. Phương án C đúng cấu trúc bị động.

Câu hỏi kiểm tra mối quan hệ nghĩa giữa các từ. 'Hoa hồng', 'hoa cúc', 'hoa sen' là các loài cụ thể, còn 'hoa' là từ chỉ chung cho tất cả các loài đó. Do đó, 'hoa' có nghĩa khái quát nhất.

Câu hỏi yêu cầu áp dụng kiến thức về các kiểu câu vào tình huống giao tiếp cụ thể. Trình bày ý kiến, lập luận để thuyết phục người khác đòi hỏi sự rõ ràng, mạch lạc, chính xác. Câu trần thuật là kiểu câu cơ bản nhất dùng để thông báo, trình bày, miêu tả, rất phù hợp để trình bày các luận điểm, dẫn chứng một cách khách quan và rõ ràng, làm nền tảng cho sự thuyết phục.

Câu hỏi kiểm tra khả năng nhận diện các loại cụm từ. Cụm danh từ có cấu tạo trung tâm là danh từ, trước danh từ là phụ ngữ chỉ số lượng, sau danh từ là phụ ngữ chỉ đặc điểm, vị trí, sở hữu,... Phương án (1) là cụm tính từ (trung tâm 'chăm chỉ'). Phương án (2) là cụm động từ (trung tâm 'đọc'). Phương án (4) là cụm động từ (trung tâm 'đến'). Phương án (3): 'cái bàn' là danh từ trung tâm, 'gỗ' là phụ ngữ chỉ chất liệu, đây là cụm danh từ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích lỗi diễn đạt. Cụm từ 'Nhờ sự nỗ lực của bản thân' là trạng ngữ chỉ nguyên nh??n. 'đã giúp anh ấy đạt được thành công' là vị ngữ. Câu này thiếu chủ ngữ, ai là người được 'giúp'? Hoặc ai là người 'nỗ lực'? Cách sửa là thêm chủ ngữ ('Anh ấy nhờ sự nỗ lực...' hoặc 'Sự nỗ lực của bản thân đã giúp anh ấy...'). Đây là lỗi thiếu chủ ngữ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng biểu đạt của biện pháp tu từ trong ngữ liệu. Câu 'Ao sâu thế?' là câu hỏi tu từ (mặc dù hình thức là câu hỏi nhưng không nhằm hỏi đáp mà bộc lộ cảm xúc) kết hợp với từ cảm thán 'thế', thể hiện rõ sự ngạc nhiên, trầm trồ về độ sâu của ao. Đây là sự kết hợp của câu hỏi tu từ và từ ngữ cảm thán.

Câu ghép đẳng lập là câu do hai hoặc nhiều vế câu có quan hệ bình đẳng về ngữ pháp tạo thành, thường nối với nhau bằng các quan hệ từ đẳng lập (như 'và', 'rồi', 'còn', 'hay', 'nhưng') hoặc không dùng từ nối. Câu 'Tiếng ve ngân nga khắp nơi, và lũ học trò rộn rã chuẩn bị chia tay mái trường.' có hai vế câu ('Tiếng ve ngân nga khắp nơi', 'lũ học trò rộn rã chuẩn bị chia tay mái trường') nối với nhau bằng quan hệ từ 'và', hai vế này có quan hệ bình đẳng.

Cụm từ 'rất chăm chỉ và thông minh' đứng sau động từ 'là' (trong cấu trúc 'là + C') và bổ sung ý nghĩa, nêu đặc điểm cho chủ ngữ 'Lan'. Đây là chức năng của vị ngữ trong câu.

Từ 'Mặt trời' ở câu đầu chỉ vật chiếu sáng tự nhiên. Từ 'Mặt trời' ở câu sau chỉ người con, có ý nghĩa so sánh ngầm (người con quý giá, quan trọng, mang lại sự sống, niềm vui như mặt trời). Đây là biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cách gọi.

Từ 'chân' trong 'đôi chân khỏe mạnh' chỉ bộ phận cơ thể người, là nghĩa gốc. Từ 'chân' trong 'bốn chân chắc chắn' chỉ bộ phận nâng đỡ đồ vật, là nghĩa chuyển dựa trên sự tương đồng về vị trí, chức năng. Từ 'chân' trong 'chân sút chủ lực' chỉ người chơi bóng đá có khả năng ghi bàn tốt, là nghĩa chuyển dựa trên quan hệ giữa người và hoạt động (dùng chân để sút). Câu hỏi yêu cầu từ 'chân' được dùng theo nghĩa chuyển, cả hai trường hợp sau đều là nghĩa chuyển. Tuy nhiên, đáp án chỉ đưa ra một lựa chọn cụ thể.

Câu sử dụng thừa quan hệ từ 'cho nên' khi đã có 'nhờ sự...'. 'Nhờ' và 'cho nên' đều diễn đạt quan hệ nguyên nhân - kết quả, việc dùng cả hai gây thừa và lủng củng. Chỉ cần giữ 'nhờ' hoặc bỏ 'cho nên' và thêm 'mà' (Nhờ sự nỗ lực không ngừng mà anh ấy...). Cách sửa bỏ 'cho nên' là đơn giản và phù hợp nhất.

Đoạn trích sử dụng các đặc trưng của phong cách ngôn ngữ hành chính - pháp quy: tính khuôn mẫu (số điều khoản, cấu trúc câu), tính chính xác, rõ ràng (từ ngữ pháp lý 'Hiến pháp', 'luật cơ bản', 'hiệu lực pháp lí', 'văn bản pháp luật', 'vi phạm', 'xử lí'), tính công vụ (quy định về Hiến pháp).

Phép điệp cấu trúc 'Nhớ sao tiếng...' và 'Nhớ sao dáng núi...' lặp lại ở đầu các dòng thơ tạo nhịp điệu, nhấn mạnh cảm xúc nhớ thương da diết, sâu sắc của tác giả về những hình ảnh, âm thanh gắn bó với chiến khu Việt Bắc.

Nói giảm, nói tránh là biện pháp dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề hoặc thô tục. Câu 'Anh ấy đã đi xa rồi.' là cách nói tránh cái chết ('đi xa') để giảm nhẹ sự đau buồn.

Thành ngữ 'nước mắt cá sấu' dùng để chỉ sự giả tạo, giả vờ thương xót, ăn năn hối lỗi nhưng thực chất không có cảm xúc thật, thậm chí còn độc ác.

Phương châm cách thức yêu cầu người nói cần nói rõ ràng, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ. Việc sử dụng từ ngữ địa phương mà người nghe không quen thuộc có thể khiến thông tin không rõ ràng, gây khó hiểu, do đó vi phạm phương châm cách thức.

'Xe đạp' là từ do hai tiếng 'xe' và 'đạp' ghép lại, mỗi tiếng đều có nghĩa và đóng vai trò là tiếng gốc cấu tạo nên từ. Đây là đặc điểm của từ ghép.

Cụm từ 'lớp trưởng lớp tôi' đứng sau danh từ riêng 'Nam', bổ sung thông tin, chú thích thêm về 'Nam'. Nó có cùng chức vụ ngữ pháp với 'Nam' và có thể thay thế cho 'Nam' trong một số trường hợp. Đây là đặc điểm của thành phần phụ chú.

Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ đối tượng chịu tác động của hành động, thường có cấu trúc 'Chủ ngữ + bị/được + Động từ + (bởi/do + Tác thể)'. Câu 'Ngôi nhà được xây dựng từ năm ngoái.' có chủ ngữ 'Ngôi nhà' chịu tác động của hành động 'xây dựng', sử dụng từ 'được'.

D??u chấm lửng ở cuối câu dùng để diễn tả sự còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết, tạo cảm giác về một danh sách dài, không giới hạn hoặc gợi sự liên tưởng, suy ngẫm.

Từ Hán Việt là những từ mượn tiếng Hán nhưng được Việt hóa về ngữ âm, ngữ nghĩa và cách dùng. 'Độc lập' là từ Hán Việt, gốc Hán là '獨立'. Các từ còn lại là từ thuần Việt.

Câu trả lời của B không đi thẳng vào vấn đề mà A hỏi (việc làm bài tập Toán), thay vào đó nói sang chuyện khác (đi chơi). Điều này làm cho nội dung cuộc hội thoại không đúng với yêu cầu, vi phạm phương châm quan hệ (nói đúng vào đề tài giao tiếp).

Từ 'lấp lánh' được tạo thành bằng cách lặp lại một phần âm thanh của tiếng gốc ('lấp') để tạo ra tiếng thứ hai ('lánh'), trong đó 'lấp' và 'lánh' có quan hệ về âm thanh (phụ âm đầu 'l', vần 'ấp' - 'ánh' gần gũi). Đây là đặc điểm của từ láy bộ phận.

Dấu phẩy dùng để ngăn cách các thành phần cùng loại trong câu. Câu 'Mẹ tôi là một người phụ nữ đảm đang, hiền hậu.' dùng dấu phẩy ngăn cách hai tính từ 'đảm đang' và 'hiền hậu' cùng bổ sung ý nghĩa cho danh từ 'người phụ nữ', là cách dùng đúng.