Đề Trắc nghiệm Tuyên ngôn Độc lập – Cánh diều (Cánh Diều)

Việc trích dẫn các tuyên ngôn nổi tiếng của Mĩ và Pháp là một lập luận sắc bén, sử dụng chính những nguyên tắc 'tự do, bình đẳng' mà các nước đế quốc này tôn vinh để làm cơ sở pháp lý cho quyền độc lập của Việt Nam. Đây là cách 'gậy ông đập lưng ông', đặt nền độc lập của Việt Nam trên một cơ sở pháp lý và đạo lý quốc tế vững chắc.

Câu trích dẫn đề cập trực tiếp đến sự bóc lột kinh tế ('bóc lột đến xương tủy', 'nghèo nàn, thiếu thốn') và hậu quả thảm khốc của nó là nạn đói năm 1945 làm hàng triệu người chết. Điều này vạch trần bản chất tàn bạo, chỉ vì lợi ích kinh tế mà thực dân Pháp đã đẩy nhân dân Việt Nam vào cảnh khốn cùng.

Để bác bỏ luận điệu 'khai hóa' và 'bảo hộ' của Pháp, bản Tuyên ngôn chỉ ra sự thật là khi Nhật nhảy vào Đông Dương, Pháp đã 'quỳ gối đầu hàng', 'bán nước ta hai lần cho Nhật'. Điều này chứng tỏ Pháp không những không 'bảo hộ' được Việt Nam mà còn rước họa vào, làm mất chủ quyền quốc gia vào tay phát xít Nhật.

Phần hai được xây dựng dựa trên sự đối lập rõ nét: một bên là chuỗi tội ác tàn bạo, dã man của thực dân Pháp trên mọi lĩnh vực (chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa); một bên là tinh thần yêu nước, sự hy sinh và công lao to lớn của nhân dân Việt Nam trong việc giành lại độc lập từ tay Nhật và xây dựng chính quyền mới. Sự đối lập này làm nổi bật tính phi nghĩa của Pháp và tính chính nghĩa của Việt Nam.

Đoạn văn đặt 'lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái' (lý tưởng tốt đẹp mà Pháp tự rêu rao) đối lập gay gắt với hành động thực tế của chúng ('cướp đất nước', 'áp bức', 'trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa'). Sự đối lập này làm nổi bật sự giả dối, lật lọng và bản chất tàn bạo, phi nghĩa của thực dân Pháp.

Bản Tuyên ngôn chỉ rõ: 'Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị'. Đây là kết quả trực tiếp của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, khi nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Việt Minh đã vùng lên giành chính quyền từ tay phát xít Nhật (khi Nhật hàng Đồng minh), đồng thời lật đổ chế độ phong kiến tay sai (vua Bảo Đại thoái vị). Sự kiện này chứng tỏ nhân dân Việt Nam tự mình giành lại độc lập, chứ không phải được ban phát.

Đây là lời tuyên bố đanh thép, vừa khẳng định quyền và hiện thực độc lập, vừa thể hiện ý chí sắt đá của toàn dân tộc: sẵn sàng hy sinh mọi thứ ('tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải') để bảo vệ nền độc lập vừa giành được. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các thế lực thù địch đang lăm le tái chiếm.

Các tác phẩm 'Nam quốc sơn hà', 'Hịch tướng sĩ', 'Bình Ngô đại cáo' đều là những áng văn mang tính tuyên ngôn, hùng biện, khẳng định chủ quyền quốc gia, ý chí độc lập và tinh thần quật cường chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 kế thừa tinh thần cốt lõi này, nâng lên tầm cao mới trong bối cảnh hiện đại, khẳng định quyền độc lập không chỉ trên cơ sở lịch sử mà còn dựa trên nguyên tắc pháp lý quốc tế và thành quả cách mạng của nhân dân.

Lời tuyên bố này không chỉ đơn thuần là chấm dứt sự thống trị của Pháp mà còn là hành động pháp lý chính thức tuyên bố với thế giới rằng Việt Nam không còn bị ràng buộc bởi bất kỳ thỏa thuận hay đặc quyền nào mà Pháp đã thiết lập trong thời kỳ thuộc địa. Điều này khẳng định vị thế pháp lý mới của Việt Nam trên trường quốc tế, là một quốc gia độc lập, có ch??? quyền hoàn toàn.

Việc vạch trần tội ác của Pháp có nhiều mục đích quan trọng: 1. Bác bỏ luận điệu 'khai hóa, bảo hộ' của Pháp. 2. Chứng minh tính chính nghĩa, tất yếu của cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Việt Nam. 3. Tố cáo sự tàn bạo, phi nhân tính của chế độ thực dân trước dư luận thế giới. 4. Cảnh báo và răn đe các thế lực đang âm mưu tái chiếm (chủ yếu là Pháp). Điều này củng cố cơ sở thực tiễn và đạo lý cho lời tuyên bố độc lập.

Cấu trúc 'Một dân tộc đã gan góc...' được lặp lại, cùng với điệp ngữ 'Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!'. Phép lặp này tạo nhịp điệu mạnh mẽ, nhấn mạnh sự kiên cường, bền bỉ của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống cả Pháp và Nhật. Từ đó, khẳng định một cách đanh thép, không thể chối cãi về quyền được hưởng tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam như một lẽ hiển nhiên, một sự thật lịch sử.

Nguyên văn Tuyên ngôn Mĩ nói về 'mọi người sinh ra đều bình đẳng', Tuyên ngôn Pháp nói về 'người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi'. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thêm từ 'các dân tộc' vào sau 'mọi người' trong câu trích dẫn đầu tiên ('Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.') và bổ sung ý 'tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng' vào ý sau. Việc thêm cụm từ này nâng tầm bản Tuyên ngôn từ việc khẳng định quyền cá nhân lên tầm khẳng định quyền bình đẳng và độc lập của các dân tộc, phù hợp với bối cảnh đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới.

Sau khi Nhật hàng, Pháp muốn quay trở lại Đông Dương với lý do là 'giải phóng' Việt Nam khỏi Nhật hoặc đòi lại thuộc địa cũ. Bản Tuyên ngôn khẳng định rõ ràng rằng nhân dân Việt Nam đã tự mình giành chính quyền từ tay Nhật khi Nhật đầu hàng. Điều này có nghĩa là chính quyền hiện tại ở Việt Nam là do nhân dân Việt Nam tự lập nên, không phải là kết quả của hành động 'giải phóng' hay sự 'trao trả' của Pháp. Từ đó, bác bỏ hoàn toàn cơ sở pháp lý và đạo lý cho việc Pháp quay trở lại đô hộ.

Đoạn văn này liệt kê các hành động liên quan đến hệ thống cai trị, đàn áp và bạo lực của Pháp: luật pháp hà khắc ('man rợ'), hệ thống nhà tù ('nhiều hơn trường học'), giết chóc ('chém giết', 'tắm trong biển máu') đối với những người chống đối ('người yêu nước', 'các cuộc khởi nghĩa'). Tất cả đều thuộc về lĩnh vực chính trị và đàn áp xã hội.

'Thoát ly' không chỉ là chấm dứt về mặt hành chính hay lãnh thổ, mà còn là cắt đứt hoàn toàn mọi ràng buộc, phụ thuộc về kinh tế, chính trị, pháp lý, văn hóa... của một quốc gia thuộc địa với mẫu quốc. Nó khẳng định sự độc lập toàn diện, không còn bất kỳ mối liên hệ ràng buộc nào dựa trên chế độ thực dân cũ.

Phong cách văn chính luận Hồ Chí Minh trong Tuyên ngôn thể hiện ở lập luận chặt chẽ, logic, kết hợp lý lẽ đanh thép với bằng chứng xác thực (lịch sử, tội ác Pháp-Nhật). Ngôn ngữ thì chính xác, rõ ràng, hùng hồn, có sức thuyết phục và lay động mạnh mẽ. Tất cả nhằm phục vụ mục đích chính trị cao nhất là tuyên bố và bảo vệ nền độc lập.

Các động từ này đều là những từ mang tính hành động mạnh mẽ, tiêu cực, thậm chí tàn bạo. Việc sử dụng chúng liên tục và dồn dập giúp khắc họa rõ nét sự tàn ác, dã man, phi nhân tính của thực dân Pháp, tạo ấn tượng mạnh mẽ về mức độ nghiêm trọng của tội ác, từ đó làm tăng sức tố cáo và khơi gợi sự phẫn nộ ở người đọc/nghe.

Đoạn văn lặp lại cụm từ 'Sự thật là...' để nhấn mạnh các sự kiện lịch sử không thể chối cãi: Việt Nam đã là thuộc địa của Nhật, nhân dân Việt Nam tự giành chính quyền từ tay Nhật. Đây là cách lập luận dựa trên sự thật khách quan, dùng sự thật để bác bỏ các luận điệu sai trái của Pháp và củng cố tính chính đáng cho nền độc lập.

Lời tuyên bố: 'Chúng tôi, Chính phủ Lâm thời của nước Việt Nam mới, đại biểu cho toàn thể dân Việt Nam, tuyên bố...' Chủ thể tuyên bố ở đây là 'Chính phủ Lâm thời' (đại diện cho nhà nước mới) và 'toàn thể dân Việt Nam' (khẳng định tính chính danh, sự đồng lòng của nhân dân). Việc nhân danh cả nhà nước và nhân dân tạo nên sức mạnh pháp lý và sức mạnh tinh thần cho lời tuyên bố.

Giá trị văn học của Tuyên ngôn Độc lập nằm ở nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và lập luận trong văn chính luận: cấu trúc chặt chẽ, mạch lạc, lý lẽ sắc bén, bằng chứng thuyết phục, ngôn từ hùng hồn, giàu sức biểu cảm, sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ để tăng sức thuyết phục và lay động lòng người.

Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, chính thức khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Sự kiện này chấm dứt hàng nghìn năm phong kiến và gần trăm năm đô hộ của thực dân, mở ra một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc.

Việc dùng cụm từ 'Bởi thế, cho nên' mang tính kết luận logic, trang trọng. 'Chúng tôi Lâm thời Chính phủ... đại biểu cho toàn thể dân tộc Việt Nam' nêu rõ chủ thể tuyên bố với đầy đủ tư cách pháp lý và chính trị. Các động từ 'tuyên bố thoát ly', 'xóa bỏ hết', 'xóa bỏ tất cả' được dùng dứt khoát, mạnh mẽ. Cấu trúc câu dài, rõ ràng, mạch lạc, không dùng từ ngữ mơ hồ, tất cả góp phần tạo nên tính trang trọng, đanh thép và hiệu lực pháp lý cho lời tuyên bố chấm dứt chế độ thực dân.

Tác giả bắt đầu bằng việc tố cáo Pháp bóc lột kinh tế ('bóc lột dân ta đến xương tủy', 'độc quyền... nhà máy... hầm mỏ... thuế'). Sau đó chuyển sang tội ác chính trị ('lập ra nhà tù', 'chém giết', 'tắm trong biển máu'). Cuối cùng là tội ác văn hóa - xã hội ('đầu độc dân ta bằng thuốc phiện', 'làm cho nòi giống suy nhược'). Trình tự này đi từ sự bóc lột về vật chất, đến sự đàn áp về thể chất và tinh thần, cho thấy sự hủy diệt toàn diện của chế độ thực dân.

Thời điểm này tạo ra một 'khoảng trống quyền lực' ở Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng. Việc nhanh chóng giành chính quyền và tuyên bố độc lập ngay lập tức tạo ra một fait accompli (sự đã rồi) trước mắt thế giới và đặc biệt là các nước Đồng minh. Nó khẳng định Việt Nam đã có chính phủ hợp pháp do nhân dân bầu ra, không còn là thuộc địa vô chủ hay chờ được 'giải phóng' bởi bất kỳ thế lực nào, từ đó gây khó khăn cho âm mưu tái chiếm của Pháp và tạo lợi thế pháp lý cho Việt Nam trên trường quốc tế.

Việc tố cáo cả Pháp và Nhật (hai kẻ thù đã cấu kết hoặc thay nhau thống trị Việt Nam) cho thấy nhân dân Việt Nam đã phải chịu đựng ách áp bức kép. Đồng thời, nó làm nổi bật sự thật là Pháp đã hèn nhát đầu hàng Nhật, bán nước ta cho Nhật, qua đó làm suy yếu luận điệu của Pháp về vai trò 'bảo hộ'. Cuối cùng, việc nhân dân Việt Nam tự mình đánh đổ cả hai xiềng xích (Pháp 'chạy', Nhật 'hàng') càng khẳng định công lao và quyền tự quyết của dân tộc.

Tính pháp lý cao nhất thể hiện ở phần cuối, khi Chính phủ Lâm thời (đại diện hợp pháp của nhà nước mới) và toàn thể dân tộc Việt Nam chính thức tuyên bố chấm dứt mọi quan hệ thuộc địa với Pháp, xóa bỏ các hiệp ước và đặc quyền cũ. Đây là hành động pháp lý đơn phương của một quốc gia có chủ quyền, được công bố công khai trước quốc dân và thế giới, xác lập một thực thể quốc gia mới theo luật pháp quốc tế.

Câu nói này, vốn là chân lý về quyền con người trong các tuyên ngôn phương Tây, được Hồ Chí Minh sử dụng để làm nền tảng tư tưởng, cơ sở pháp lý cho bản Tuyên ngôn. Nó khẳng định quyền bình đẳng, tự do là quyền thiêng liêng, vốn có của mỗi con người. Từ đó, logic được mở rộng ra quyền bình đẳng, tự do của mỗi dân tộc. Việc đặt nó ở đầu tiên có tác dụng định hướng tư tưởng, tạo nền tảng đạo lý và pháp lý vững chắc cho toàn bộ bản Tuyên ngôn.

Bản Tuyên ngôn là lời tuyên bố chính thức trước toàn thế giới. Nó hướng tới: 1. Các nước Đồng minh (đặc biệt là Mĩ, Anh, Trung Quốc) để thông báo về tình hình mới và khẳng định vị thế của Việt Nam. 2. Nhân dân Pháp để vạch trần tội ác của chính phủ thực dân, phân biệt giữa nhân dân Pháp yêu chuộng tự do và bọn thực dân. 3. Các dân tộc bị áp bức trên thế giới để cổ vũ tinh thần đấu tranh. 4. Các thế lực đang âm mưu tái chiếm (chủ yếu là Pháp) để cảnh cáo và răn đe. Do đó, đối tượng quốc tế rất rộng, bao gồm các nước lớn, nhân dân các nước và các dân tộc bị áp bức.

Câu này chỉ rõ 'dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân... lập nên nước Việt Nam độc lập'. Nó nhấn mạnh chủ thể hành động là 'dân ta' và kết quả là 'lập nên nước Việt Nam độc lập'. Điều này khác với việc được 'trao trả' hay 'giải phóng' bởi một thế lực bên ngoài, khẳng định quyền tự quyết của dân tộc.

Các cơ sở để soạn thảo Tuyên ngôn bao gồm: cơ sở pháp lý (trích dẫn các tuyên ngôn quốc tế), cơ sở thực tiễn (tội ác của Pháp-Nhật, công lao đấu tranh của nhân dân), cơ sở lý luận (chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc). Việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia kinh tế nước ngoài không phải là cơ sở trực tiếp và cốt lõi để soạn thảo một văn kiện chính trị - pháp lý tuyên bố độc lập.

Phần mở đầu của Tuyên ngôn Độc lập (1945) trích dẫn những nguyên lý cơ bản về quyền con người và quyền dân tộc từ Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ (1776) và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp (1791).

Việc trích dẫn này vừa thể hiện sự tôn trọng các giá trị nhân quyền phổ quát, vừa sử dụng nguyên tắc 'gậy ông đập lưng ông' để tố cáo hành động phi nghĩa của thực dân Pháp, đồng thời khẳng định vị thế ngang hàng của dân tộc Việt Nam với các dân tộc đã làm cách mạng giành độc lập.

Đây là câu trích nguyên văn từ Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ (1776).

Đây là câu trích nguyên văn từ Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp (1791).

Từ quyền con người, Hồ Chí Minh suy rộng ra quyền dân tộc: 'Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.'

Phần thứ hai (từ 'Thế mà hơn 80 năm nay...' đến '...dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập.'), tác giả tập trung vào việc tố cáo tội ác của thực dân Pháp và khẳng định sự thật lịch sử về quá trình giành độc lập của nhân dân Việt Nam.

Tác giả liệt kê tội ác của Pháp trên nhiều lĩnh vực: chính trị (chia cắt đất nước, đàn áp khởi nghĩa, lập nhà tù nhiều hơn trường học), kinh tế (bóc lột, độc quyền, cướp ruộng đất), xã hội (đầu độc bằng thuốc phiện, rượu cồn), văn hóa (ngu dân).

Đoạn 'Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.' trực tiếp chỉ ra sự mâu thuẫn giữa khẩu hiệu và hành động của Pháp.

Tác giả chỉ rõ từ mùa thu 1940, Pháp đã 'bán nước ta hai lần cho Nhật', Việt Nam trở thành 'thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa'. Điều này bác bỏ luận điệu của Pháp rằng họ có quyền quay lại Đông Dương sau khi Nhật đầu hàng.

Câu này tóm lược thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, thể hiện nhân dân Việt Nam đã đánh đổ cùng lúc ba tầng áp bức: thực dân Pháp, phát xít Nhật và chế độ phong kiến tay sai.

Luận điểm này bác bỏ hoàn toàn tuyên bố của Pháp về quyền 'bảo hộ' trở lại Đông Dương, khẳng định nền độc lập của Việt Nam là do nhân dân tự giành lấy từ tay phát xít Nhật, không phải do Pháp 'trao trả' hay bất kỳ thế lực nào khác ban cho.

Việc này nhằm chứng minh Pháp không có công gì trong việc giúp Việt Nam chống Nhật, ngược lại còn cấu kết với Nhật để đàn áp Việt Minh. Điều này càng củng cố luận điểm Pháp không có quyền quay lại Việt Nam sau khi Nhật hàng.

Phần cuối cùng là lời tuyên bố trịnh trọng về việc thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc và bày tỏ quyết tâm bảo vệ nền độc lập đó.

Câu 'Thoát ly hẳn quan hệ thực dân với Pháp' thể hiện sự đoạn tuyệt hoàn toàn với chế độ cũ và mối quan hệ nô dịch với Pháp.

Cơ sở thực tiễn là thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, nhân dân Việt Nam đã tự đứng lên giành chính quyền từ tay Nhật và lật đổ chế độ phong kiến, hoàn toàn làm chủ đất nước.

Tuyên ngôn Độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội.

Tuyên ngôn Độc lập là một áng văn chính luận mẫu mực với lập luận chặt chẽ, lý lẽ đanh thép, bằng chứng hùng hồn, ngôn ngữ giàu sức thuyết phục và cảm xúc.

Bản Tuyên ngôn Độc lập thường được chia làm ba phần chính: cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, và lời tuyên bố độc lập.

Văn bản sử dụng chủ yếu thao tác giải thích (giải thích nguyên lý quyền con người, quyền dân tộc) và chứng minh (chứng minh tội ác của Pháp, chứng minh quá trình giành độc lập của nhân dân). Bác bỏ cũng là một thao tác quan trọng (bác bỏ luận điệu của Pháp).

Tuyên ngôn Độc lập tố cáo Pháp về chính trị (đàn áp, chia rẽ), kinh tế (bóc lột, độc quyền), xã hội (đầu độc), văn hóa (ngu dân). Việc không xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại không phải là trọng tâm tố cáo mà là sự bóc lột và kìm hãm.

Tác giả chỉ rõ Pháp đã 'không bảo hộ được ta', ngược lại còn 'bán nước ta hai lần cho Nhật', và khi Việt Minh nổi dậy chống Nhật thì Pháp lại 'khủng bố Việt Minh'.

Câu văn sử dụng điệp ngữ 'gan góc', 'dân tộc đó phải được' và kết cấu song hành để nhấn mạnh sự xứng đáng của dân tộc Việt Nam với nền độc lập, thể hiện giọng điệu hùng hồn, đanh thép và đầy tự hào, quyết tâm.

Về thế giới, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Nhật Bản đầu hàng Đồng minh. Về trong nước, Cách mạng tháng Tám thành công, nhân dân giành chính quyền trên cả nước.

Đây là câu cuối cùng của bản Tuyên ngôn, thể hiện lời thề thiêng liêng và quyết tâm sắt đá của toàn thể dân tộc.

Bản Tuyên ngôn là văn kiện khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chấm dứt ách đô hộ thực dân và chế độ phong kiến, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc.

Tuyên ngôn Độc lập là tiếng nói của một dân tộc thuộc địa đứng lên giành độc lập, có giá trị cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Phong cách văn chính luận của Bác luôn kết hợp chặt chẽ lý lẽ sắc bén với tình cảm nồng nàn, lập luận khoa học với ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu nhưng hùng hồn, giàu sức thuyết phục.

Chi tiết này thể hiện sự gần gũi, quan tâm đến người nghe, mong muốn đảm bảo thông điệp được truyền tải rõ ràng đến mọi người dân, thể hiện phong cách giản dị, dân chủ và tôn trọng quần chúng của Hồ Chí Minh.

Các cụm từ này là những từ ngữ chuyển tiếp, đánh dấu các bước trong quá trình lập luận: 'Sự thật là...' đưa ra bằng chứng thực tế; 'Vì những lẽ trên...' chuyển sang phần kết luận dựa trên bằng chứng; 'Chúng tôi trịnh trọng tuyên bố...' là lời khẳng định cuối cùng. Điều này cho thấy lập luận chặt chẽ, mạch lạc, từ cơ sở đến kết luận.

Bản Tuyên ngôn kế thừa tư tưởng về quyền con người (quyền sống, tự do, mưu cầu hạnh phúc) và phát triển nó lên thành quyền của các dân tộc (quyền bình đẳng, quyền sống, sung sướng, tự do), khẳng định quyền dân tộc cũng là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm như quyền con người.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về hoàn cảnh lịch sử cụ thể dẫn đến sự ra đời của bản Tuyên ngôn. Đây là bối cảnh quan trọng để hiểu ý nghĩa của tác phẩm.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa của việc trích dẫn các bản tuyên ngôn lịch sử. Đây là một kỹ thuật lập luận 'gậy ông đập lưng ông' để khẳng định quyền của Việt Nam và tố cáo hành động trái ngược của Pháp.

Câu hỏi yêu cầu phân tích cơ sở lập luận trong phần tố cáo tội ác của Pháp. Hồ Chí Minh đưa ra hàng loạt dẫn chứng cụ thể về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa của đoạn văn về hành động của Pháp khi Nhật hàng và sự nổi dậy của nhân dân Việt Nam. Nó khẳng định chính nhân dân Việt Nam, chứ không phải ai khác, đã giành lại độc lập.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa của việc khẳng định Việt Nam là thuộc địa của Nhật từ 1940. Điều này làm rõ vị thế của Pháp lúc Nhật xâm lược và bác bỏ tuyên bố 'khai hóa' hay quyền 'bảo hộ' của Pháp sau này.

Câu hỏi yêu cầu xác định luận điểm chính của tác phẩm. Toàn bộ bài viết hướng đến việc khẳng định quyền độc lập, tự do và chủ quyền của dân tộc Việt Nam.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của phép lặp cấu trúc. Việc lặp lại 'Chúng' cùng với các hành động tàn bạo tạo nhịp điệu mạnh mẽ, nhấn mạnh sự tàn ác có hệ thống và khắc sâu tội lỗi của kẻ thù.

Câu hỏi yêu cầu phân tích mục đích của phần 'Cơ sở thực tiễn'. Việc trình bày quá trình đấu tranh gian khổ chứng minh tính chính đáng và thực tế của nền độc lập, rằng nền độc lập này là do nhân dân tự giành lấy.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa của lời tuyên bố cuối cùng. Nó vừa khẳng định quyền về mặt nguyên tắc ('có quyền hưởng') vừa khẳng định hiện thực ('sự thật đã thành').

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa của cụm từ quan trọng này. Nó tuyên bố chấm dứt mọi ràng buộc pháp lý, chính trị, kinh tế của chế độ thuộc địa cũ.

Câu hỏi yêu cầu đánh giá giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Các yếu tố làm nên một áng văn chính luận mẫu mực bao gồm lập luận chặt chẽ, lý lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục và ngôn ngữ hùng hồn.

Câu hỏi lặp lại ý nghĩa việc trích dẫn nhưng ở góc độ 'tại sao' để kiểm tra sâu hơn mục đích chiến lược. Việc này tạo cơ sở pháp lý vững chắc và đặt Pháp vào thế đối lập với chính những nguyên tắc của họ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của câu kết đoạn. Đây là câu tổng kết, khái quát hóa bản chất tàn bạo của chế độ thực dân Pháp sau khi liệt kê các tội ác cụ thể.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về đối tượng tiếp nhận của bản Tuyên ngôn. Đây là một văn kiện ngoại giao quan trọng nên đối tượng không chỉ giới hạn trong nước.

Câu hỏi yêu cầu xác định chi tiết thể hiện tinh thần tự hào. Việc nhấn mạnh nhân dân Việt Nam đã 'nổi dậy giành chính quyền' khi Pháp bỏ chạy, Nhật đầu hàng là minh chứng rõ nhất.

Câu hỏi yêu cầu xác định chức năng của phần tố cáo tội ác. Đây là phần 'cơ sở thực tiễn', chứng minh sự cần thiết và chính đáng của cuộc cách mạng, đồng thời bác bỏ quyền cai trị của Pháp.

Câu hỏi yêu cầu phân tích nhịp điệu và giọng văn. Đoạn văn có các vế ngắn, dứt khoát, liệt kê các thắng lợi liên tiếp, tạo nhịp điệu nhanh, mạnh, giọng điệu tự hào, hùng tráng.

Câu hỏi yêu cầu phân tích sự kế thừa các giá trị phổ quát. Bản Tuyên ngôn Việt Nam kế thừa các nguyên tắc về quyền con người (nhân quyền) và quyền dân tộc (dân quyền), nhưng mở rộng và cụ thể hóa chúng cho hoàn cảnh của một dân tộc bị áp bức.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về ý nghĩa lịch sử của tác phẩm. Đây là văn kiện khai sinh ra nước Việt Nam mới, chấm dứt chế độ cũ và mở ra kỷ nguyên độc lập.

Câu hỏi yêu cầu nhớ lại các dẫn chứng cụ thể trong phần tố cáo tội ác kinh tế. Các chính sách như độc quyền, thuế khóa nặng nề, bóc lột tài nguyên là những điểm chính.

Câu hỏi yêu cầu phân tích mục đích lập luận khi đề cập đến giai đoạn Pháp - Nhật. Điều này chứng minh Pháp không còn 'quyền' hay khả năng bảo vệ Việt Nam, và chính nhân dân Việt Nam đã giải phóng mình khỏi cả Nhật khi chúng đầu hàng.

Câu hỏi yêu cầu xác định cụm từ thể hiện rõ nhất quyết tâm bảo vệ độc lập. 'Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.' là lời khẳng định mạnh mẽ nhất.

Câu hỏi yêu cầu xác định yếu tố văn học trong văn chính luận. Bên cạnh lý lẽ, dẫn chứng, tác phẩm còn có sức hấp dẫn về mặt ngôn ngữ, giọng điệu, cấu trúc lập luận chặt chẽ và giàu cảm xúc.

Câu hỏi yêu cầu phân tích cách dùng từ. Từ 'chúng' tạo khoảng cách, thể hiện thái độ khinh bỉ, căm ghét, xem thường đối với kẻ thù, nhấn mạnh sự đối lập giữa 'chúng' và 'ta'.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về bối cảnh khó khăn sau Cách mạng Tháng Tám. Việt Nam đối mặt với nguy cơ ngoại xâm (Pháp muốn trở lại, quân Tưởng kéo vào), nạn đói, nạn dốt, tài chính kiệt quệ.

Câu hỏi yêu cầu phân tích ý nghĩa biểu tượng và vị thế. Việc đặt ngang hàng khẳng định vị thế bình đẳng của dân tộc Việt Nam trên vũ đài quốc tế và tính phổ quát của quyền tự do, độc lập.

Câu hỏi yêu cầu phân tích mối quan hệ nhân quả trong đoạn văn. Việc Pháp và Nhật áp bức đã khiến dân theo Việt Minh đấu tranh, và khi thời cơ đến (Nhật hàng), nhân dân đã giành chính quyền.

Câu hỏi yêu cầu phân tích mục đích của lời tuyên bố trước quốc tế. Điều này nhằm khẳng định chủ quyền, vị thế pháp lý của nhà nước mới và kêu gọi sự công nhận, ủng hộ từ cộng đồng quốc tế.

Câu hỏi yêu cầu liên hệ tác phẩm với phong cách văn chính luận của tác giả. Phong cách của Người thường là ngắn gọn, súc tích, lập luận sắc bén, giàu cảm xúc và tính chiến đấu.

Câu hỏi yêu cầu xác định giá trị nhân văn cốt lõi. Tác phẩm khẳng định quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc không chỉ của mỗi cá nhân mà còn của cả dân tộc, đưa quyền dân tộc lên ngang tầm nhân quyền.

Việc trích dẫn các tuyên ngôn nổi tiếng của Mỹ và Pháp nhằm mục đích tạo cơ sở pháp lý và đạo lý cho nền độc lập của Việt Nam, đồng thời sử dụng 'gậy ông đập lưng ông' để vạch trần mâu thuẫn giữa lý tưởng 'tự do, bình đẳng, bác ái' mà Pháp và các nước đế quốc hay tuyên bố với hành động thực dân tàn bạo của chúng.

Hồ Chí Minh trích dẫn luận điểm về quyền bình đẳng và các quyền tự nhiên của con người từ Tuyên ngôn Mỹ để làm tiền đề, sau đó mở rộng và nâng tầm lên thành quyền bình đẳng và tự do của các dân tộc, khẳng định rằng các dân tộc cũng có quyền thiêng liêng như con người.

Đoạn văn này đối lập giữa lời nói (lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái) và hành động thực tế (cướp bóc, áp bức, trái nhân đạo) của thực dân Pháp, thể hiện rõ thủ pháp tương phản, vạch trần sự giả dối.

Việc đưa ra bằng chứng cụ thể nhằm mục đích cung cấp cơ sở thực tiễn, chứng minh cho thế giới thấy rõ bản chất tàn bạo, phi nghĩa của chế độ thực dân và phát xít, từ đó khẳng định tính chính đáng của cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.

Luận điểm này tóm lược quá trình sụp đổ của các thế lực cai trị (Pháp, Nhật, phong kiến), khẳng định rằng chính nhân dân Việt Nam đã tự mình lật đổ ách áp bức, giành lại chính quyền, từ đó có quyền đương nhiên được hưởng độc lập, không phải do ai ban cho.

Những câu này nhấn mạnh thực tế quyền lực đã chuyển từ Pháp sang Nhật, rồi từ Nhật sang tay nhân dân Việt Nam thông qua Cách mạng tháng Tám. Điều này bác bỏ mọi tuyên bố của Pháp về 'quyền' quay trở lại cai trị Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng Đồng minh.

Đây là lời tuyên bố chính thức của một nhà nước mới về việc chấm dứt hoàn toàn mọi ràng buộc, mọi dấu vết của chế độ thực dân Pháp trên lãnh thổ Việt Nam, khẳng định chủ quyền quốc gia đầy đủ và không thể tranh cãi.

Câu này kết hợp quyền được hưởng (dựa trên nguyên tắc pháp lý, đạo lý) với sự thật đã đạt được (dựa trên thực tiễn Cách mạng tháng Tám), tạo nên sự khẳng định đanh thép, vừa có lý vừa có tình.

Bản Tuyên ngôn kết hợp nhiều giọng điệu: trang trọng, đanh thép trong lập luận, hùng hồn khi tố cáo tội ác, và dứt khoát, quyết tâm ở lời tuyên bố cuối cùng. Giọng điệu này thể hiện sự uyên bác, kiên quyết và tự hào của tác giả và dân tộc.

Sự kiện Nhật Bản đầu hàng Đồng minh tạo ra 'thời cơ ngàn năm có một' để nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, làm cơ sở thực tiễn cho việc tuyên bố độc lập.

Phần giữa của bản Tuyên ngôn, nơi tố cáo tội ác Pháp, Nhật và đặc biệt là miêu tả quá trình nhân dân Việt Nam tự đứng lên giành chính quyền (Cách mạng tháng Tám) chính là phần trình bày cơ sở thực tiễn cho nền độc lập, chứng minh Việt Nam đã tự giải phóng mình.

Ngoài bóc lột kinh tế (không được nhắc trực tiếp trong đoạn trích, nhưng là tội ác chính), đoạn này tập trung vào sự đàn áp chính trị và bóp nghẹt văn hóa, tinh thần của nhân dân ta.

Việc đề cập đến Nhật Bản nhằm làm rõ tình hình phức tạp ở Đông Dương từ năm 1940 (Pháp đầu hàng Nhật, Nhật cai trị trực tiếp hoặc gián tiếp), khẳng định rằng khi Nhật đầu hàng thì quyền lực thuộc về nhân dân Việt Nam chứ không phải tự động quay trở về tay Pháp, bác bỏ luận điệu của Pháp về 'quyền' trở lại.

Câu văn lặp đi lặp lại cấu trúc 'Một dân tộc đã...' và 'dân tộc đó phải được...', tạo nhịp điệu mạnh mẽ và nhấn mạnh công lao, sự xứng đáng của dân tộc Việt Nam đối với nền độc lập. Đây là biện pháp điệp cấu trúc (hoặc điệp ngữ).

Giá trị văn học của Tuyên ngôn thể hiện ở nghệ thuật lập luận chặt chẽ, sắc bén, ngôn ngữ hùng hồn, giàu sức biểu cảm và truyền cảm, thể hiện phong cách văn chính luận mẫu mực của Hồ Chí Minh.

Qua bản Tuyên ngôn, Hồ Chí Minh hiện lên là một nhà tư tưởng lớn với tầm nhìn chiến lược, một nhà chính trị lỗi lạc với lập luận sắc bén, và một người con tận hiếu của dân tộc với tình yêu nước nồng nàn và niềm tự hào sâu sắc.

Bản Tuyên ngôn khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chấm dứt chế độ thực dân và phong kiến, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam - kỷ nguyên độc lập, tự do và đi lên Chủ nghĩa xã hội.

Đoạn này (dù tóm lược) chỉ ra các thủ đoạn của Pháp: đàn áp dã man những người chống đối ('nhẫn tâm giết hết'), bóc lột kinh tế tàn khốc ('bóc lột đến xương tủy'), kìm hãm phát triển giáo dục ('trường học ít hơn nhà tù'), và dùng tệ nạn xã hội để làm suy yếu ý chí phản kháng ('say sưa với rượu chè và thuốc phiện').

Đây là lời thề thiêng liêng, thể hiện ý chí sắt đá, quyết tâm cao nhất của toàn thể dân tộc Việt Nam trong việc bảo vệ nền độc lập vừa giành được, sẵn sàng hy sinh mọi thứ vì độc lập, tự do.

Bản Tuyên ngôn được đọc trước đồng bào cả nước tại quảng trường Ba Đình (nhân dân Việt Nam) và đồng thời công bố với thế giới, đặc biệt là các nước Đồng minh và các thế lực đang có ý định can thiệp (quốc tế).

Các biện pháp lặp cấu trúc, điệp từ/ngữ tạo nhịp điệu mạnh mẽ, nhấn mạnh, khẳng định các ý quan trọng, đặc biệt là quyền và quyết tâm của dân tộc, tăng tính hùng hồn, thuyết phục cho văn bản chính luận.

Câu văn này trình bày các sự thật, các hành động cụ thể của Pháp và hậu quả của chúng đối với đời sống nhân dân Việt Nam, chủ yếu là phương thức tự sự (kể lại sự việc) và miêu tả (tình cảnh nghèo nàn, thiếu thốn, trường học ít hơn nhà tù...). Tuy nhiên, trong văn chính luận, mục đích chính là trình bày sự thật để thuyết phục, nên tự sự và miêu tả ở đây phục vụ cho phương thức nghị luận (lập luận, chứng minh). Phương thức biểu đạt chính của cả bản Tuyên ngôn là nghị luận, và các phương thức khác được sử dụng để hỗ trợ.

Việc đặt hai sự kiện (chống Pháp 80 năm và chống Nhật/Đồng minh mấy năm) cạnh nhau nhằm nhấn mạnh sự kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam trong suốt thời gian dài, chống lại cả chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa phát xít, từ đó củng cố mạnh mẽ hơn nữa tính chính đáng và quyền đương nhiên được độc lập.

Bản Tuyên ngôn thể hiện rõ truyền thống yêu nước, ý chí quật cường không cam chịu làm nô lệ của dân tộc Việt Nam. Về văn hóa, nó sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt trong sáng, kết hợp nhuần nhuyễn tư tưởng phương Đông và phương Tây (qua việc trích dẫn, nhưng được Việt hóa và nâng tầm).

Việc tuyên bố nhân danh Chính phủ lâm thời khẳng định Việt Nam đã có một nhà nước hợp pháp, có đầy đủ tư cách pháp lý để đại diện cho dân tộc, tuyên bố chấm dứt chế độ cũ và thiết lập chế độ mới, đồng thời tuyên bố với quốc tế về sự ra đời của một quốc gia có chủ quyền.

Bản Tuyên ngôn có cấu trúc lập luận chặt chẽ, lý lẽ đanh thép (lý). Đồng thời, nó cũng chứa đựng tình cảm yêu nước nồng nàn, niềm tự hào dân tộc, sự căm phẫn đối với kẻ thù và niềm tin vào tương lai (tình). Sự kết hợp này tạo nên sức mạnh thuyết phục và lay động lòng người.

Đoạn này trực tiếp mô tả thành quả của Cách mạng tháng Tám: lật đổ ách thống trị của thực dân, phát xít và chế độ phong kiến, giành lại quyền làm chủ cho nhân dân và lập nên nhà nước mới. Đây là bằng chứng hùng hồn về quyền lực và khả năng tự giải phóng của dân tộc Việt Nam.

Việc điều chỉnh (ví dụ: thêm 'và phải luôn luôn') có thể nhằm làm cho câu văn phù hợp hơn với ngữ cảnh tiếng Việt, nhấn mạnh tính liên tục và vĩnh viễn của quyền tự do, bình đẳng, hoặc đơn giản là cách dịch và diễn đạt của tác giả. Tuy nhiên, mục đích chính vẫn là sử dụng nguyên tắc phổ quát đó làm cơ sở cho quyền của dân tộc.

Là văn kiện pháp lý, Tuyên ngôn tuyên bố sự ra đời của một quốc gia có chủ quyền, có chính phủ hợp pháp, sẵn sàng tham gia vào cộng đồng quốc tế với tư cách một thành viên bình đẳng, đồng thời tuyên bố xóa bỏ mọi ràng buộc pháp lý cũ với chế độ thực dân.

Bản Tuyên ngôn là ngọn cờ đầu, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào giải phóng dân tộc trên khắp thế giới, đặc biệt là ở các nước thuộc địa và phụ thuộc sau Chiến tranh thế giới thứ hai, góp phần vào sự sụp đổ của hệ thống thuộc địa.

Việc trích dẫn Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp không chỉ thể hiện sự tôn trọng các giá trị nhân loại mà còn là một chiến thuật lập luận sắc bén. Hồ Chí Minh dùng chính những nguyên tắc tự do, bình đẳng mà các nước đế quốc này từng tuyên bố để đối lập với hành động xâm lược, nô dịch Việt Nam của chúng. Đây là cách 'gậy ông đập lưng ông', vừa khẳng định Việt Nam đứng ngang hàng với các dân tộc văn minh, vừa vạch trần sự giả dối của Pháp.

Câu nói nổi tiếng này là một phần của Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Việc trích dẫn chính xác nguồn gốc của câu nói thể hiện sự am hiểu và tôn trọng các giá trị phổ quát được thừa nhận trên thế giới.

Sau khi trích dẫn các nguyên tắc universal từ Mỹ và Pháp, Hồ Chí Minh khẳng định rằng những nguyên tắc đó cũng 'là những lẽ phải không ai chối cãi được'. Từ đó, Người suy rộng ra: 'Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.' Đây là bước chuyển quan trọng, từ quyền cá nhân sang quyền dân tộc, đặt nền tảng cho việc khẳng định quyền độc lập của Việt Nam trên cơ sở các nguyên tắc được thế giới công nhận.

Phần tố cáo tội ác của Pháp được chia thành nhiều lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội. Lĩnh vực kinh tế được thể hiện qua các hành động như bóc lột tài nguyên, độc quyền kinh tế, đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn.

Hồ Chí Minh chỉ rõ, khi phát xít Nhật đến, Pháp đã 'quỳ gối đầu hàng', 'mở cửa nước ta rước Nhật'. Pháp mất hẳn quyền kiểm soát, 'chẳng những không bảo hộ được ta, trái lại trong 5 năm chúng đã bán nước ta hai lần cho Nhật'. Lập luận này nhằm bác bỏ cái cớ 'bảo hộ' của Pháp và chứng minh Pháp không còn quyền gì ở Việt Nam.

Tác giả nêu rõ: 'Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị'. Khi Nhật đầu hàng Đồng Minh, nhân dân Việt Nam đã 'nổi dậy giành chính quyền lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa'. Việc giành chính quyền này diễn ra khi Nhật đang suy yếu và Pháp đã 'chạy', chứng tỏ nhân dân Việt Nam tự mình giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của cả Nhật và tàn dư phong kiến, chứ không phải được Pháp trao trả độc lập.

Đoạn văn này là phần cơ sở thực tiễn, nơi tác giả trình bày những gì nhân dân Việt Nam đã làm được: 'Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.' Đây là lời khẳng định đanh thép về thành quả cách mạng do chính nhân dân làm nên.

Cụm từ này là lời tuyên bố dứt khoát, mạnh mẽ về việc chấm dứt mọi ràng buộc pháp lý và thực tế giữa Việt Nam và Pháp. Nó khẳng định Việt Nam không còn là thuộc địa của Pháp, không chấp nhận bất kỳ hình thức cai trị hay 'bảo hộ' nào từ phía Pháp nữa. Đây là lời tuyên bố độc lập hoàn toàn và tuyệt đối.

Phần cuối bản Tuyên ngôn không chỉ tuyên bố độc lập mà còn thể hiện ý chí kiên cường bảo vệ nền độc lập đó. 'Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.' Đây là lời thề thiêng liêng, khẳng định sự sẵn sàng hy sinh để bảo vệ thành quả cách mạng.

Bản Tuyên ngôn là văn kiện pháp lý đặt dấu chấm hết cho chế độ thực dân và phong kiến ở Việt Nam, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Nó đánh dấu sự ra đời của một nhà nước độc lập, tự chủ, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc.

Trong đoạn tố cáo tội ác của Pháp, Hồ Chí Minh sử dụng phép liệt kê hàng loạt các hành động tàn bạo của chúng ('Chúng bóc lột... Chúng cướp... Chúng giết... Chúng tắm...'). Việc liệt kê dày đặc này tạo ấn tượng về sự tàn bạo, dã man, toàn diện của chế độ thực dân, làm nổi bật quy mô và mức độ tội ác, khơi gợi sự phẫn nộ và căm thù ở người đọc/người nghe.

Tuyên ngôn đã vạch trần sự thật trái ngược hoàn toàn với lời lẽ 'khai hóa văn minh'. Pháp không mang lại văn minh mà mang lại sự bóc lột tàn bạo về kinh tế, đàn áp dã man về chính trị ('lập nhà tù nhiều hơn trường học', 'tắm các cuộc khởi nghĩa trong biển máu'), kìm hãm sự phát triển của dân tộc. Những hành động thực tế của Pháp hoàn toàn đi ngược lại với tuyên bố 'khai hóa', chứng minh đó chỉ là cái cớ để che đậy bản chất xâm lược, bóc lột.

Tuyên ngôn Độc lập nổi bật với lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, dẫn chứng xác thực, ngôn ngữ hùng hồn và giàu cảm xúc. Tuy nhiên, tác phẩm thuộc thể loại văn chính luận, không sử dụng chất liệu văn học dân gian như ca dao, tục ngữ hay truyện cổ tích. Phong cách của nó là hiện đại, trực tiếp và lý trí kết hợp cảm xúc.

Phần này có cấu trúc lập luận theo trình tự thời gian và logic nhân quả. Tác giả bắt đầu bằng việc vạch trần tội ác của Pháp suốt hơn 80 năm, sau đó làm rõ thái độ và hành động của Pháp khi Nhật xâm lược (từ 1940), chứng minh Pháp đã hoàn toàn mất vai trò và không còn quyền gì. Tiếp theo, Người nêu rõ việc nhân dân Việt Nam đã tự mình đánh đổ cả Nhật và tàn dư phong kiến, giành lại chính quyền. Cấu trúc này vừa vạch trần sự thật lịch sử, vừa khẳng định năng lực và quyền làm chủ của dân tộc Việt Nam.

Chi tiết này cực kỳ quan trọng trong lập luận của Hồ Chí Minh. Nó chứng minh Pháp không còn khả năng hay ý chí bảo vệ Việt Nam, thậm chí còn cấu kết với Nhật để duy trì quyền lợi. Điều này bác bỏ hoàn toàn cái cớ 'bảo hộ' của Pháp và làm rõ tình hình thực tế: Việt Nam đã trở thành thuộc địa của Nhật (dưới sự đồng lõa của Pháp). Từ đó, việc nhân dân Việt Nam đánh đổ Nhật và giành chính quyền là hoàn toàn chính đáng và hợp pháp, không liên quan gì đến Pháp nữa.

Để khơi gợi sự căm phẫn, Hồ Chí Minh dùng những động từ mạnh, giàu hình ảnh như 'bóc lột đến xương tủy', 'cướp không hết', 'thẳng tay chém giết', 'tắm các cuộc khởi nghĩa trong biển máu'. Những từ ngữ này không chỉ miêu tả hành động mà còn nhấn mạnh mức độ tàn bạo, dã man của chế độ thực dân.

Thời điểm và địa điểm đọc Tuyên ngôn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Ngày 2/9/1945 là ngày cả dân tộc hân hoan trong không khí độc lập sau Cách mạng tháng Tám thành công. Quảng trường Ba Đình là trung tâm của Thủ đô, nơi tụ họp đông đảo quần chúng. Việc đọc Tuyên ngôn tại đây trước hàng chục vạn đồng bào và sự chứng kiến của đại diện quốc tế (dù không chính thức) khẳng định tính chính danh, sức mạnh đoàn kết và ý chí của toàn dân tộc trước thế giới.

Việc đặt ba bản tuyên ngôn cạnh nhau thể hiện sự tự hào dân tộc, khẳng định cuộc cách mạng giải phóng dân tộc của Việt Nam có ý nghĩa ngang tầm với các cuộc cách mạng lớn trong lịch sử thế giới, và quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam là chính đáng, dựa trên những nguyên tắc phổ quát của nhân loại.

Lời tuyên bố này mang tính quốc tế sâu sắc. Nó không chỉ thông báo cho nhân dân Việt Nam mà còn gửi thông điệp rõ ràng đến chính phủ và nhân dân Pháp (về việc chấm dứt quan hệ thuộc địa, bác bỏ các hiệp ước cũ), đến các nước Đồng Minh (về vị thế độc lập của Việt Nam), và toàn thể cộng đồng quốc tế (về sự ra đời của một quốc gia mới, có chủ quyền).

Đoạn văn sử dụng phép liệt kê các hành động tàn bạo của Pháp ('lập nhà tù nhiều hơn trường học', 'chém giết', 'tắm trong biển máu'). Ngoài ra, câu 'Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học' còn sử dụng phép so sánh tương phản để nhấn mạnh chính sách ngu dân và đàn áp của Pháp. Phép liệt kê kết hợp với hình ảnh mạnh (biển máu) và so sánh tương phản làm nổi bật sự tàn bạo, phi nhân tính của chế độ thực dân.

Sự kiện Nhật Bản đầu hàng Đồng Minh tạo ra khoảng trống quyền lực ở Đông Dương. Cách mạng tháng Tám nổ ra và giành thắng lợi trong bối cảnh đó. Đây là thời cơ 'ngàn năm có một' để Việt Nam tuyên bố độc lập, khi kẻ thù chính (Nhật) đã bại trận và kẻ thù cũ (Pháp) chưa kịp quay trở lại với đầy đủ lực lượng. Bản Tuyên ngôn ra đời chính là để hợp thức hóa và khẳng định nền độc lập vừa giành được trong bối cảnh lịch sử đặc biệt này.

Lý do chính khiến nhân dân Việt Nam không ngừng đấu tranh chống Pháp là bởi ách thống trị của chúng quá tàn bạo, phi nhân tính. Pháp đã bóc lột, đàn áp, giết chóc, cướp bóc, làm cho dân ta phải sống trong cảnh 'nghèo nàn, thiếu thốn', 'xơ xác, tiêu điều'. Chính sự tàn bạo đó đã hun đúc lòng căm thù và ý chí đấu tranh giành lại quyền sống, quyền tự do của nhân dân.

Hồ Chí Minh viết: 'Cuối năm 1944, bọn thực dân Pháp lại thắng trận trở lại, trên đất Đông Dương này, chúng mở một cuộc khủng bố tàn khốc đối với ta và xin Nhật giúp sức để chống lại cách mạng nước ta.' Từ 'thắng trận trở lại' ở đây mang tính châm biếm, mỉa mai, vì thực tế Pháp đã bị Đức đánh bại ở châu Âu và đang yếu thế, việc chúng 'trở lại' Đông Dương trong bối cảnh đó là một nỗ lực tuyệt vọng để vớt vát tàn dư quyền lực.

Việc lặp lại cấu trúc 'Một dân tộc đã gan góc...' và 'Dân tộc đó phải được...' tạo nhịp điệu mạnh mẽ, dứt khoát, nhấn mạnh công lao và sự hy sinh to lớn của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống cả thực dân và phát xít. Từ đó, khẳng định một cách đanh thép và hùng hồn quyền được hưởng độc lập, tự do là hoàn toàn xứng đáng và chính đáng, không ai có thể phủ nhận.

Pháp và Nhật bề ngoài là đối đầu (trong phe Đồng Minh và phe Phát xít), nhưng thực tế ở Đông Dương lại cấu kết với nhau để đàn áp cách mạng Việt Nam. Hồ Chí Minh đã vạch trần sự thật này bằng cách nói Pháp 'xin Nhật giúp sức'. Sự 'xin xỏ' này cho thấy sự yếu thế của Pháp và sự bắt tay giữa hai kẻ thù của dân tộc Việt Nam, làm lộ rõ bản chất phản động của cả hai.

Bản Tuyên ngôn không chỉ có ý nghĩa với Việt Nam mà còn là nguồn cổ vũ cho phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Nó là tiếng chuông báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ, khẳng định quyền tự quyết của các dân tộc bị áp bức, góp phần vào cuộc đấu tranh chung vì hòa bình, độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội trên toàn cầu.