Đề Trắc nghiệm Vội vàng- Kết nối tri thức (Kết Nối Tri Thức)

Câu hỏi kiểm tra kiến thức cơ bản về xuất xứ của bài thơ, là một trong những tác phẩm tiêu biểu đưa Xuân Diệu lên vị trí quan trọng trong Thơ mới. Tập thơ 'Thơ thơ' là nơi bài 'Vội vàng' lần đầu ra mắt.

Đoạn thơ mở đầu tràn ngập những hình ảnh tươi đẹp, mơn mởn của sự sống (ong bướm, hoa, lá, yến anh, ánh sáng...). Nhà thơ đón nhận vẻ đẹp đó bằng tất cả giác quan và thể hiện sự say mê, sung sướng tột cùng.

Điệp ngữ "Này đây" được lặp đi lặp lại như một lời mời gọi, một sự giới thiệu trực tiếp, nhấn mạnh sự hiện hữu, phong phú và hấp dẫn của vẻ đẹp cuộc sống trần gian đang bày ra trước mắt nhà thơ và người đọc, thể hiện sự háo hức, muốn chỉ ra, muốn khoe khoang.

Câu thơ sử dụng phép so sánh (ngon như) và chuyển đổi cảm giác (tháng giêng vốn vô hình được cảm nhận bằng vị giác 'ngon'). Đặc biệt, việc so sánh tháng giêng (thiên nhiên) với 'cặp môi gần' (con người) cho thấy Xuân Diệu lấy con người làm chuẩn mực cho cái đẹp, khác với quan niệm truyền thống thường lấy thiên nhiên làm chuẩn.

Sau những dòng thơ say sưa, tràn đầy sung sướng trước vẻ đẹp, dấu chấm và từ 'nhưng' đột ngột ngắt mạch cảm xúc, chuyển sang một tâm trạng khác: sự 'vội vàng', báo hiệu nỗi lo âu, tiếc nuối về sự trôi chảy của thời gian sắp được bộc lộ.

Đoạn thơ này chứa các cặp đối lập như 'tới - qua', 'non - già' và câu "Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất", nhấn mạnh quan niệm thời gian là tuyến tính, một đi không trở lại và gắn liền với sự hữu hạn của đời người.

Câu thơ sử dụng biện pháp chuyển đổi cảm giác (tháng năm vô hình được cảm nhận bằng khứu giác, vị giác) và nhân hóa (rớm vị). Nó thể hiện cảm nhận sâu sắc, tinh tế và có phần đau đớn của nhà thơ về sự trôi chảy của thời gian. Thời gian không chỉ trôi đi mà còn mang theo sự mất mát, chia lìa, được cảm nhận bằng cả giác quan như một vị đắng, một nỗi buồn sắp ứa lệ.

Thơ cổ thường hoài xuân khi mùa xuân đã qua hoặc sắp hết. Xuân Diệu lại hoài xuân ngay cả khi xuân đang ở đỉnh cao, đang 'ngon', đang 'mơn mởn'. Nỗi hoài xuân này xuất phát từ ý thức sâu sắc về sự trôi nhanh của thời gian tuyến tính và sự hữu hạn của tuổi trẻ, khiến nhà thơ tiếc nuối ngay từ khi nó mới bắt đầu.

Cảm giác vội vàng, cuống quýt bộc phát sau khi nhà thơ nhận thức rõ ràng về sự trôi chảy không ngừng của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Chính nỗi sợ thời gian trôi đi, mang theo tuổi trẻ và vẻ đẹp cuộc sống, đã thôi thúc nhà thơ sống gấp gáp, tận hưởng tối đa.

Các động từ mạnh thể hiện khát khao mãnh liệt, cuồng nhiệt muốn chiếm lĩnh, tận hưởng, níu giữ vẻ đẹp và sự sống của trần thế. Chúng cho thấy một thái độ sống chủ động, gấp gáp và đầy bản năng của cái tôi trữ tình Xuân Diệu.

Câu thơ là đỉnh điểm của sự cuồng nhiệt, gấp gáp. 'Xuân hồng' là hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp căng mọng, đầy sức sống. Hành động 'cắn' thể hiện khát khao muốn 'ăn tươi nuốt sống', muốn tận hưởng trọn vẹn, đến mức bản năng, vẻ đẹp và sự sống đó trước khi nó biến mất. Đây là thái độ sống 'carpe diem' (nắm bắt ngày hôm nay) đặc trưng của Xuân Diệu.

Sự đối lập này thể hiện mâu thuẫn bi kịch: khát khao sống, yêu đời, muốn ôm trọn vũ trụ của cái tôi trữ tình là vô hạn ("lòng tôi rộng"), nhưng thời gian và cuộc đời con người lại hữu hạn, ngắn ngủi ("lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian"). Chính sự đối lập này càng làm tăng thêm nỗi tiếc nuối và cảm giác vội vàng.

Đoạn cuối bài thơ sử dụng nhiều động từ mạnh, điệp cấu trúc "Ta muốn...", và có sự ngắt nhịp nhanh, dồn dập, đặc biệt là ở những câu thơ ngắn. Tất cả những yếu tố này kết hợp lại tạo nên nhịp điệu nhanh, mạnh, dồn dập, thể hiện sự cuống quýt, gấp gáp của nhà thơ trong việc tận hưởng cuộc sống.

"Tuần tháng mật" là khoảng thời gian đẹp đẽ, ngọt ngào nhất, sung mãn nhất của loài vật. Gắn với hình ảnh ong bướm bay lượn, hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp của sự sống đang ở độ rực rỡ, tràn đầy tình yêu, niềm vui và sự hưởng thụ. Đây là vẻ đẹp đầy nhục cảm, trần thế và bản năng.

Câu thơ sử dụng biện pháp nhân hóa ("gió xinh thì thào", "hờn vì nỗi phải bay đi"). Nhà thơ như gán cho ngọn gió những cảm xúc, suy nghĩ của con người, thể hiện sự đồng cảm với sự vật trước quy luật vận động, trôi chảy không ngừng của thời gian và cuộc sống.

Bài thơ đan xen nhiều cung bậc cảm xúc nhưng nổi bật là giọng điệu say mê, nồng nàn ở đoạn đầu và đoạn cuối, cùng với giọng điệu băn khoăn, lo âu, triết lý ở đoạn giữa. Tuy nhiên, xuyên suốt là một giọng điệu sôi nổi, cuồng nhiệt của một tâm hồn yêu đời đến tột cùng.

Cảm giác này xuất phát từ nhận thức rằng khát khao sống, tận hưởng của con người là vô bờ bến ("lòng tôi rộng"), nhưng thời gian dành cho tuổi trẻ, cho cuộc sống tươi đẹp lại quá ngắn ngủi, không đủ để thực hiện hết những khát khao đó ("lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian").

Hai câu thơ sử dụng phép điệp cấu trúc và đối lập để nhấn mạnh quy luật thời gian trôi chảy không ngừng. Khoảnh khắc 'tới' cũng chính là khoảnh khắc bắt đầu của sự 'qua đi', 'non' cũng đồng nghĩa với việc sẽ 'già'. Thời gian là một dòng chảy một chiều, không thể níu giữ.

Những hình ảnh 'tắt nắng', 'buộc gió' là biểu hiện của khát khao muốn níu giữ, làm chậm lại bước đi của thời gian và sự biến đổi của thiên nhiên. Nhà thơ muốn giữ mãi khoảnh khắc tươi đẹp, rực rỡ nhất của cuộc đời và mùa xuân trước nỗi sợ chúng sẽ phai nhạt, trôi đi.

Trong khi nhiều nhà thơ lãng mạn khác thường tìm đến mộng tưởng, quá khứ hoặc thiên nhiên để thoát ly thực tại, cái tôi Xuân Diệu lại hướng về cuộc sống trần thế, khẳng định bản năng, khát vọng sống, yêu đương và tận hưởng vẻ đẹp của cõi đời này một cách cuồng nhiệt, gấp gáp.

Tình yêu cuộc sống mãnh liệt, say đắm chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến cảm giác "vội vàng". Bởi vì quá yêu, quá trân trọng từng khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc đời và tuổi trẻ, nhà thơ càng cảm thấy sợ hãi trước sự trôi đi của thời gian và muốn sống gấp gáp để tận hưởng trọn vẹn trước khi tất cả biến mất.

Bài thơ thể hiện rõ ràng và mãnh liệt quan niệm sống của Xuân Diệu: yêu đời, yêu cuộc sống trần thế, ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của thời gian và đời người, từ đó dẫn đến thái độ sống gấp gáp, cuồng nhiệt, muốn tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc. Đây là một quan niệm sống mới mẻ, táo bạo so với thời đại.

Câu thơ cho thấy sự đứt gãy trong mạch cảm xúc. Vế trước là sự sung sướng tột độ khi đón nhận vẻ đẹp cuộc đời. Dấu chấm và từ 'nhưng' tạo ra bước ngoặt, chuyển sang vế sau là cảm giác 'vội vàng', 'một nửa'. Điều này thể hiện sự tiếc nuối, lo âu đã len lỏi vào ngay cả trong khoảnh khắc sung sướng nhất, báo hiệu nhận thức về sự trôi chảy của thời gian.

Các nhà thơ cổ điển thường cảm nhận mùa xuân theo chu kỳ tuần hoàn của thiên nhiên, tin rằng xuân đi rồi xuân lại tới. Xuân Diệu lại cảm nhận mùa xuân trong dòng chảy tuyến tính của thời gian, coi mỗi mùa xuân đi qua là vĩnh viễn mất đi và kéo theo sự già đi, mất mát của đời người. Do đó, cảm nhận của ông mang tính hữu hạn và bi kịch hơn.

Các hình ảnh như nắng nhạt màu, hương bay đi, gió bay đi, tháng năm trôi qua, xuân qua đi... đều là những biểu tượng cho sự vận động, biến đổi và trôi chảy không ngừng của thời gian và sự sống.

Bài thơ hội tụ đầy đủ những đặc điểm tiêu biểu của hồn thơ Xuân Diệu giai đoạn này: tình yêu cuộc sống, khát vọng yêu đương, nỗi ám ảnh về thời gian, ý thức về cái tôi cá nhân, giọng điệu say mê, cuồng nhiệt, và những sáng tạo độc đáo trong ngôn ngữ, hình ảnh, nhịp điệu.

Từ "này đây" không chỉ đơn thuần là chỉ sự vật ở gần, mà còn là một lời reo vui, một sự chỉ trỏ đầy hào hứng. Nó thể hiện sự chú ý đặc biệt, sự nâng niu, trân trọng của nhà thơ đối với từng vẻ đẹp cụ thể của cuộc sống trần gian, như muốn khoe với mọi người rằng: "Hãy nhìn xem, vẻ đẹp đây này, ngay trước mắt chúng ta!".

Cảm giác "vội vàng" được thể hiện qua điệp cấu trúc "Ta muốn", việc sử dụng hàng loạt động từ mạnh (ôm, riết, say, thâu, cắn), nhịp thơ nhanh, dồn dập, và cả hình ảnh "vội vàng" trong câu kết. Tất cả cùng tạo nên một không khí gấp gáp, cuống quýt, hối hả.

Điệp ngữ "Chẳng bao giờ" lặp lại hai lần cùng với thán từ "ôi!" và dấu chấm lửng cuối câu diễn tả sự khẳng định tuyệt đối, một nỗi xót xa, tiếc nuối đến tột cùng trước sự thật nghiệt ngã: thời gian đã trôi đi là mất đi vĩnh viễn, không bao giờ trở lại.

Bài thơ là lời kêu gọi, thúc giục con người hãy sống hết mình, hãy tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của cuộc đời, nhất là tuổi trẻ và mùa xuân, trước khi thời gian mang chúng đi mãi. Đó là triết lý sống "carpe diem" - hãy nắm bắt ngày hôm nay.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về bối cảnh sáng tác và vị trí của tác giả trong phong trào thơ ca. 'Vội vàng' là tác phẩm tiêu biểu của Xuân Diệu, nhà thơ lớn thuộc giai đoạn đầu của phong trào Thơ Mới (trước 1945), người mang đến tiếng nói cá nhân, cái tôi hiện đại.

Câu hỏi yêu cầu phân tích cách tác giả thể hiện khát vọng qua ngôn ngữ. Các động từ như 'tắt', 'buộc' và hình ảnh cụ thể của 'nắng' (màu), 'gió' (hương) thể hiện ước muốn can thiệp vào quy luật tự nhiên để giữ lại cái đẹp đang trôi chảy.

Câu hỏi yêu cầu phân tích một hình ảnh so sánh độc đáo. Cụm từ này sử dụng phép chuyển đổi cảm giác (tháng giêng - vị giác 'ngon') và so sánh tháng giêng (thời điểm đẹp nhất của xuân) với 'cặp môi gần' (biểu tượng của tuổi trẻ, tình yêu, sự sống động), thể hiện quan niệm thẩm mỹ mới mẻ, coi con người là chuẩn mực của cái đẹp và sự khao khát tận hưởng mãnh liệt.

Câu hỏi yêu cầu so sánh quan niệm. Thơ cổ thường quan niệm thời gian tuần hoàn (xuân đi xuân lại về). Xuân Diệu lại nhấn mạnh thời gian tuyến tính, một đi không trở lại, đặc biệt là thời gian tuổi trẻ ('Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua').

Câu hỏi yêu cầu phân tích tâm trạng. Dù đang sung sướng tận hưởng cái đẹp của mùa xuân, nhà thơ đã cảm thấy sự gấp gáp, lo sợ thời gian trôi đi, dẫn đến cảm giác tiếc nuối ngay cả khi xuân đang đẹp nhất. Dấu chấm giữa câu nhấn mạnh sự ngắt quãng, chuyển đổi cảm xúc đột ngột.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của phép điệp. Việc lặp lại "Này đây" như một lời mời gọi, chỉ ra, liệt kê liên tiếp các vẻ đẹp của sự sống trần thế, nhấn mạnh sự phong phú, hấp dẫn và gần gũi của thế giới thực tại.

Câu hỏi yêu cầu xác định khía cạnh chính của quan niệm thời gian qua đoạn trích. Các cặp từ đối lập (tới-qua, non-già) và sự đồng nhất hóa sự mất mát của 'xuân hết' với 'tôi cũng mất' thể hiện nhận thức sâu sắc về sự chảy trôi không ngừng, tính hữu hạn của thời gian đời người gắn liền với tuổi trẻ.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện biện pháp nghệ thuật và phân tích cảm giác. 'Mùi tháng năm' (khứu giác/thị giác) kết hợp với 'vị chia phôi' (vị giác) là phép chuyển đổi cảm giác, hữu hình hóa khái niệm thời gian trừu tượng, khiến sự trôi chảy của thời gian trở nên cụ thể, đau đớn như một sự mất mát, chia lìa sắp xảy ra.

Bài thơ có sự đan xen giữa cảm xúc say mê, nồng nhiệt khi tận hưởng cuộc sống và giọng điệu triết luận, suy tư về thời gian, sự sống, cái chết, dẫn đến sự gấp gáp, vội vàng.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tâm thế qua đoạn thơ. Phép điệp cấu trúc 'Ta muốn...' kết hợp với hàng loạt động từ mạnh ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn') thể hiện khát khao mãnh liệt, cuồng nhiệt muốn chiếm lĩnh, tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp và sự sống của trần thế trước khi chúng trôi đi.

Câu hỏi yêu cầu phân tích nguyên nhân của tâm trạng 'vội vàng'. Sự gấp gáp này xuất phát từ nhận thức sâu sắc về sự chảy trôi không ngừng của thời gian, đặc biệt là sự hữu hạn của tuổi trẻ - thời kỳ đẹp nhất của đời người.

Câu hỏi yêu cầu phân tích một hình ảnh cụ thể. 'Ánh sáng chớp hàng mi' là một hình ảnh rất thực, rất đời, gợi vẻ đẹp sống động, lúng liếng, đầy sức hút của đôi mắt con người. Việc đặt hình ảnh này ngang hàng với vẻ đẹp của thiên nhiên ('hoa', 'lá', 'yến anh') thể hiện sự đề cao, tôn vinh vẻ đẹp của con người, coi con người là trung tâm, là chuẩn mực của cái đẹp.

Câu hỏi yêu cầu phân tích mâu thuẫn. 'Lòng tôi rộng' thể hiện khát khao, ước muốn được ôm trọn, tận hưởng tất cả vẻ đẹp của cuộc sống. 'Lượng trời cứ chật' chỉ sự thật phũ phàng: thời gian đời người là hữu hạn so với sự vô tận của vũ trụ. Sự đối lập này làm nổi bật bi kịch của con người nhận thức được giá trị sự sống nhưng lại bị giới hạn bởi thời gian.

Câu hỏi yêu cầu xác định cảm hứng chính. Bài thơ là sự bộc lộ trực tiếp, nồng nhiệt tình yêu cuộc sống trần thế, nhận thức sâu sắc về sự trôi chảy của thời gian và từ đó dẫn đến thái độ sống gấp gáp, cuồng nhiệt để tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tâm trạng qua câu thơ. Phép điệp 'Chẳng bao giờ' và thán từ 'ôi!' cùng dấu chấm lửng nhấn mạnh sự tuyệt đối, vĩnh viễn không thể quay lại của thời gian đã mất, thể hiện nỗi bàng hoàng, tiếc nuối, thậm chí là tuyệt vọng của nhà thơ trước sự chảy trôi đó.

Câu hỏi yêu cầu so sánh. Thơ cổ thường coi xuân là mùa của ước lệ, gợi cảm giác nhẹ nhàng, thanh tao, có tính tuần hoàn. Xuân Diệu cảm nhận mùa xuân bằng tất cả giác quan, đầy sức sống, cụ thể, gần gũi và đặc biệt nhấn mạnh sự chảy trôi, hữu hạn của nó gắn với tuổi trẻ con người.

Câu hỏi yêu cầu đánh giá ý nghĩa của bài thơ. Bài thơ thể hiện rõ cái tôi cá nhân, quan niệm sống mới mẻ (yêu đời, yêu cái đẹp trần thế, nhận thức thời gian tuyến tính) và thái độ sống gấp gáp, tận hưởng, khác biệt với lối sống và tư duy truyền thống, điều này rất tiêu biểu cho sự bứt phá của Thơ Mới.

Câu hỏi yêu cầu so sánh cảm xúc giữa hai phần. Khổ giữa là nỗi bàng hoàng, tiếc nuối, bi quan trước sự trôi chảy của thời gian. Khổ cuối là sự chuyển hóa sang thái độ chủ động, cuồng nhiệt, khao khát chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống bằng tất cả giác quan, thể hiện sự 'vội vàng' trong hành động.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ. Phép điệp cấu trúc 'Ta muốn...' cùng với việc sử dụng liên tiếp các động từ mạnh ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu') nhấn mạnh tột đỉnh khát khao hành động, chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống của chủ thể trữ tình.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện biện pháp và phân tích cảm giác. 'Gió xinh' là nhân hóa hoặc ẩn dụ hóa cái đẹp của gió; 'thì thào' là nhân hóa, gợi âm thanh nhỏ nhẹ, bí mật. Cả câu gợi cảm giác về sự sống động, duyên dáng, bí ẩn và thầm kín của thiên nhiên đang độ xuân thì.

Câu hỏi yêu cầu xác định điểm mới trong quan niệm. Hạnh phúc với Xuân Diệu không phải là điều gì xa vời, trừu tượng hay ở thế giới khác, mà là ngay trong cuộc sống trần thế hiện tại, là sự giao cảm, tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên và con người ở khoảnh khắc hiện tại ('của ong bướm này đây tuần tháng mật').

Câu hỏi yêu cầu giải thích ý nghĩa của câu thơ. Câu này thể hiện sự chủ động, thức thời trong việc tận hưởng. Nhà thơ không đợi đến khi mùa xuân qua đi, mùa hè đến rồi mới nuối tiếc (hoài xuân), mà tiếc xuân, lo sợ xuân qua ngay cả khi xuân đang ở độ đẹp nhất, từ đó thúc đẩy thái độ sống vội vàng, tận hưởng ngay lập tức.

Câu hỏi yêu cầu nhận diện biện pháp và phân tích không khí. 'Than thầm tiễn biệt' là nhân hóa, gán cho sông núi hành động và cảm xúc của con người. Hình ảnh này gợi không khí buồn bã, chia lìa, như cả vũ trụ cũng đang cùng con người tiếc nuối, tiễn biệt thời gian đang trôi đi.

Câu hỏi yêu cầu giải thích ý nghĩa trung tâm của từ khóa. 'Vội vàng' không chỉ là sự gấp gáp thông thường mà là m??t thái độ sống chủ động, cuồng nhiệt, khao khát được sống hết mình, được tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của tuổi trẻ và cuộc đời trước sự chảy trôi không ngừng của thời gian.

Câu hỏi yêu cầu xác định đoạn thơ thể hiện rõ sự đối lập. Đoạn thơ từ "Xuân đương tới... hết" và đặc biệt là câu "Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật" thể hiện rõ nhất sự tương phản giữa thời gian tuần hoàn của vũ trụ (dù Xuân Diệu nhấn mạnh tính tuyến tính ở đây, nhưng sự đối lập vẫn dựa trên nền tảng nhận thức về quy luật tự nhiên) và quãng đời ngắn ngủi của con người.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của việc dùng từ. Việc sử dụng các hình ảnh cụ thể, giàu sức gợi cảm (nắng, gió, hoa, lá, ong bướm, yến anh, tháng giêng, môi...) làm cho thế giới trần thế hiện ra sống động, hấp dẫn, đầy sức quyến rũ, khơi gợi khát khao được tận hưởng của nhà thơ.

Câu hỏi yêu cầu xác định nhận xét sai. Bài thơ nổi bật với sự kết hợp giữa cảm xúc và triết lý, giọng điệu say mê, ngôn từ mới mẻ, hình ảnh độc đáo. Việc sử dụng chủ yếu từ Hán Việt cổ kính không phải là đặc điểm của bài thơ này.

Câu hỏi yêu cầu phân tích tác dụng của dấu chấm. Dấu chấm ngắt quãng đột ngột, chia câu thơ thành hai vế, thể hiện sự chuyển đổi cảm xúc bất ngờ, từ trạng thái sung sướng tột độ sang cảm giác lo âu, gấp gáp, tiếc nuối, làm nổi bật sự giằng xé nội tâm của nhà thơ.

Câu hỏi yêu cầu so sánh hai bài thơ về một khía cạnh cụ thể (quan niệm thời gian). Dù cả hai đều là thơ mới, nhưng 'Mùa xuân chín' vẫn mang nét buồn man mác, cảm nhận thời gian trôi qua nhẹ nhàng, bâng khuâng. 'Vội vàng' thì cảm nhận sự trôi chảy đó một cách gấp gáp, cuồng nhiệt, thậm chí bi kịch hơn, gắn liền với nhận thức về tuổi trẻ và sự mất mát vĩnh viễn.

Câu hỏi yêu cầu xác định thông điệp chính. Bài thơ là lời kêu gọi, thôi thúc con người hãy sống hết mình, trân trọng từng khoảnh khắc của tuổi trẻ và cuộc đời, tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống trần thế một cách cuồng nhiệt nhất trước sự chảy trôi nghiệt ngã của thời gian.

Khổ thơ đầu sử dụng hàng loạt các câu thơ bắt đầu bằng 'Này đây...', 'Của...', 'Và này đây...' cùng với việc liệt kê các hình ảnh 'ong bướm', 'hoa', 'lá', 'yến anh', 'ánh sáng'. Đây là sự kết hợp của điệp cấu trúc và liệt kê nhằm làm nổi bật vẻ đẹp tràn đầy của cuộc sống.

Từ 'ngon' là cảm nhận của vị giác được dùng để miêu tả 'Tháng giêng' (thời gian), đây là biện pháp chuyển đổi cảm giác. Nó cho thấy sự cảm nhận cuộc sống bằng tất cả các giác quan, một cách mãnh liệt và đầy nhục cảm.

Trong thơ trung đại, thiên nhiên thường là chuẩn mực của cái đẹp. Xuân Diệu lại lấy 'cặp môi gần' - vẻ đẹp của con người, của tuổi trẻ làm chuẩn mực để so sánh với vẻ đẹp của 'Tháng giêng'. Điều này thể hiện sự đề cao, tôn vinh con người và vẻ đẹp trần thế.

Dấu chấm đột ngột ngắt dòng chảy cảm xúc, tạo sự đứt gãy. 'Tôi sung sướng' là trạng thái hiện tại, nhưng ngay lập tức bị chen vào bởi cảm giác 'vội vàng một nửa'. Điều này diễn tả sự chuyển đột ngột từ niềm vui sướng tột độ sang cảm giác lo âu, nuối tiếc, ngay cả khi đang tận hưởng cái đẹp nhất.

'Hoài xuân' nghĩa là tiếc nuối mùa xuân. Nhà thơ không chờ đến khi mùa xuân qua đi (nắng hạ tới) mới tiếc nuối, mà tiếc ngay khi nó còn đang hiện hữu. Điều này thể hiện sự nhận thức sâu sắc về sự chảy trôi không ngừng của thời gian và nỗi sợ mất đi khoảnh khắc hiện tại.

Quan niệm truyền thống thường xem thời gian là tuần hoàn (bốn mùa luân chuyển). Xuân Diệu lại nhấn mạnh tính tuyến tính, một chiều của thời gian: 'Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già'. Điều này tạo nên cảm giác cấp bách, bi kịch về sự mất mát không thể cứu vãn.

Thời gian (tháng năm) vốn vô hình, trừu tượng, được cảm nhận bằng khứu giác ('mùi') và vị giác ('vị'). 'Rớm vị chia phôi' là vị của sự ly biệt, mất mát, thậm chí có thể gợi cảm giác như nước mắt sắp trào ra ('rớm'). Câu thơ cho thấy sự cảm nhận thời gian trôi đi như một nỗi đau, một sự mất mát hữu hình, đầy xót xa.

'Lòng tôi rộng' thể hiện khát khao sống, yêu, tận hưởng cuộc đời mãnh liệt, vô biên của cái tôi trữ tình. Tuy nhiên, 'lượng trời cứ chật' chỉ ra rằng đời người, đặc biệt là tuổi trẻ, lại quá ngắn ngủi so với khát khao đó. Mâu thuẫn này thể hiện bi kịch về sự hữu hạn của đời người trước sự vô hạn của vũ trụ và thời gian.

Điệp ngữ 'Này đây' như một lời mời gọi, một sự chỉ ra trực tiếp những vẻ đẹp đang hiện hữu ngay trước mắt. Kết hợp với liệt kê, nó nhấn mạnh sự giàu có, tràn đầy, không kể xiết của cuộc sống trần thế, thôi thúc người đọc phải nhận biết và tận hưởng.

Các động từ này thể hiện sự chủ động, mãnh liệt, thậm chí có phần 'bạo' trong việc tiếp cận và chiếm lĩnh cuộc sống. Chúng diễn tả khát khao được tận hưởng, 'nuốt' lấy mọi vẻ đẹp, mọi trải nghiệm của cuộc đời một cách vồ vập, gấp gáp.

Thông điệp 'vội vàng' không phải là sống gấp gáp, hời hợt, mà là sống hết mình, tận dụng tối đa từng khoảnh khắc của tuổi trẻ và cuộc đời để cảm nhận, trải nghiệm vẻ đẹp và ý nghĩa của nó, trước khi thời gian cướp đi tất cả.

Chính nhận thức sâu sắc về sự ngắn ngủi, hữu hạn và không thể quay lại của thời gian (đặc biệt là tuổi trẻ) đã tạo nên cảm giác lo âu, sợ hãi mất mát. Nỗi sợ này là động lực thôi thúc nhà thơ phải 'vội vàng' sống, phải chạy đua với thời gian để tận hưởng, chiếm lĩnh cuộc sống trước khi quá muộn.

Cái tôi trong 'Vội vàng' là một cái tôi cá nhân đầy mãnh liệt, khao khát sống, yêu và tận hưởng, ý thức sâu sắc về sự tồn tại hữu hạn của mình và chạy đua với thời gian. Đây là đặc điểm nổi bật của thơ mới.

'Thâu' nghĩa là gom góp, thu lại. 'Một cái hôn nhiều' gợi sự mãnh liệt, dồn nén. Câu thơ diễn tả khát khao được thu gom, hấp thụ tất cả vẻ đẹp, sự sống, tình yêu của vũ trụ vào trong mình một cách tập trung, mãnh liệt nhất, như một nụ hôn say đắm.

'Con gió xinh' và 'thì thào' là biện pháp nhân hóa, gán cho gió những đặc điểm của con người (xinh, nói nhỏ). Thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu không chỉ là cảnh vật vô tri mà trở nên gần gũi, sống động, mang tâm trạng như con người.

Ước muốn 'tắt nắng', 'buộc gió' là ước muốn giữ lại vĩnh viễn cái đẹp nhất của khoảnh khắc hiện tại (màu sắc, hương thơm). Điều này không mâu thuẫn mà là nguồn gốc của sự 'vội vàng'. Chính vì biết không thể giữ được, cái đẹp sẽ bay đi, nhạt mất theo thời gian, nên nhà thơ càng cảm thấy cần phải 'vội vàng' tận hưởng ngay lập tức.

Các thán từ và từ cảm thán được sử dụng để bộc lộ trực tiếp, mạnh mẽ những cảm xúc chủ quan của cái tôi trữ tình: sự kêu gọi, sự tiếc nuối, sự ngạc nhiên, sự say mê. Chúng góp phần tạo nên giọng điệu say sưa, nồng nhiệt, đầy cảm xúc của bài thơ.

Ngay cả khi đang 'sung sướng' tận hưởng mùa xuân ('một nửa' của sự vội vàng), nhà thơ đã cảm thấy 'hoài xuân' (tiếc nuối). Điều này cho thấy nỗi lo âu về sự trôi chảy của thời gian luôn thường trực, xen lẫn vào niềm vui, khiến niềm vui không thể trọn vẹn mà luôn đi kèm với cảm giác cấp bách, sợ mất mát.

Nhịp điệu nhanh, dồn dập được tạo bởi việc sử dụng nhiều động từ mạnh, câu thơ ngắn, điệp cấu trúc. Nhịp điệu này mô phỏng sự vồ vập, gấp gáp, cuồng nhiệt của nhà thơ trong hành động 'ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn', thể hiện khao khát cháy bỏng muốn chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống ngay lập tức.

Trong thơ Nguyễn Du, 'chia phôi' là sự chia ly giữa người với người, dẫn đến sự mất mát về tinh thần ('mất hồn'). Trong thơ Xuân Diệu, 'chia phôi' là sự chia ly với 'tháng năm', với tuổi trẻ do thời gian trôi đi. Nỗi đau mất mát được cảm nhận một cách vật chất, hữu hình bằng giác quan ('mùi', 'vị'). Đây là sự vật chất hóa cảm xúc, khác biệt so với cách diễn tả nỗi đau tinh thần trong thơ truyền thống.

Cặp từ 'tới' và 'qua' là hai từ trái nghĩa được đặt cạnh nhau trong cùng một cấu trúc lặp lại ('xuân đương... nghĩa là xuân đương...'). Điều này nhấn mạnh rằng khoảnh khắc 'tới' cũng chính là khoảnh khắc 'qua', thời gian không dừng lại mà luôn vận động, trôi đi không ngừng.

Bài thơ có giọng điệu say mê, nồng nhiệt, lúc hăm hở, lúc lo âu, nhưng luôn đầy cảm xúc và khẩn trương. Giọng điệu không hề lạnh lùng, khách quan mà rất chủ quan, tha thiết.

Tháng giêng là tháng mở đầu mùa xuân, là thời điểm mùa xuân non trẻ, tươi tắn, tràn đầy sức sống nhất. Xuân Diệu xem nó là 'ngon nhất' vì đó là đỉnh cao của vẻ đẹp, là khoảnh khắc đáng sống, đáng tận hưởng nhất. Việc nhấn mạnh sự 'ngon' của tháng giêng càng làm nổi bật khao khát chiếm lĩnh cái đẹp ngay ở thời điểm rực rỡ nhất, trước khi nó già đi và mất đi.

Cấu trúc 'Ta muốn...' lặp lại nhiều lần kết hợp với các động từ mạnh thể hiện một loạt các hành động chủ động, dứt khoát, đầy khao khát. Nó nhấn mạnh ý chí mạnh mẽ của nhà thơ trong việc chủ động vươn ra, chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống bằng mọi giác quan, mọi cấp độ cảm xúc.

Bài thơ 'Vội vàng' là tuyên ngôn sống của cái tôi cá nhân Xuân Diệu, thể hiện mạnh mẽ cái tôi trữ tình với những cảm xúc, khát vọng riêng. Đây là một trong những đặc điểm cốt lõi, khác biệt lớn nhất của Thơ Mới so với thơ ca trung đại (vốn đề cao cái ta cộng đồng).

'Sự sống mới bắt đầu mơn mởn' là hình ảnh ẩn dụ cho tuổi trẻ, mùa xuân của đời người và của vạn vật. Đó là giai đoạn tươi đẹp, tràn đầy sức sống nhất. Việc muốn 'ôm cả' sự sống này thể hiện khát vọng cháy bỏng muốn níu giữ, tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc đỉnh cao của cuộc đời.

Xuân Diệu không chỉ miêu tả thiên nhiên mà còn đặt con người vào trung tâm, nhìn thiên nhiên qua lăng kính của cảm xúc và khao khát con người ('Tháng giêng ngon như một cặp môi gần'). Con người chủ động tương tác, muốn 'ôm', 'riết', 'cắn' thiên nhiên, thể hiện mối quan hệ gắn bó, hòa hợp, thậm chí là chiếm lĩnh của con người trước thiên nhiên tươi đẹp.

Đoạn này là sự chuyển mạch từ say sưa sang lo âu. Nhà thơ bày tỏ nỗi sợ hãi trước sự trôi chảy của thời gian, nhận thức bi kịch về sự hữu hạn của đời người và sự mất mát không thể tránh khỏi khi tuổi trẻ và cái đẹp qua đi. Cảm xúc chủ đạo là bâng khuâng, tiếc nuối, xót xa.

Lời giục giã 'Mau đi thôi!' không chỉ là tự giục mình mà còn như lời kêu gọi, giục giã người đọc. 'Mùa chưa ngả chiều hôm' là ẩn dụ cho tuổi trẻ, cuộc đời chưa sang dốc bên kia. Câu thơ thể hiện rõ nhất triết lý sống 'Carpe diem' (nắm bắt khoảnh khắc), hãy sống gấp gáp, tận hưởng ngay khi còn có thể, đừng để thời gian trôi đi lãng phí.

Sức hấp dẫn của bài thơ đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố: cảm xúc mãnh liệt, chân thành; quan niệm mới mẻ, tiến bộ về thời gian, tuổi trẻ, hạnh phúc; và nghệ thuật biểu đạt độc đáo, giàu sức gợi cảm (ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, biện pháp tu từ...). Tất cả tạo nên một bài thơ vừa triết lý vừa nồng nàn cảm xúc, chạm đến nỗi niềm chung của con người về sự hữu hạn và khát vọng sống.

Đoạn thơ đầu mở đầu với những câu thơ đầy khao khát muốn níu giữ cái đẹp của cuộc sống ('tắt nắng', 'buộc gió'), thể hiện tình yêu mãnh liệt, đắm say trước vẻ đẹp trần thế của mùa xuân và tuổi trẻ. Tâm trạng chủ đạo là sự sung sướng, khao khát tận hưởng và có chút vội vàng, tiếc nuối ngay cả khi xuân đang đẹp nhất.

Các động từ 'tắt', 'buộc' thể hiện một hành động can thiệp mạnh mẽ vào quy luật tự nhiên. Chúng cho thấy khao khát mãnh liệt, dường như bất chấp cả quy luật tạo hóa của nhà thơ, muốn dừng lại thời gian, níu giữ vẻ đẹp của cuộc sống, thể hiện sự chủ động và quyết liệt trong tình yêu đời.

Câu thơ sử dụng phép so sánh ('như') và chuyển đổi cảm giác (cảm nhận tháng giêng bằng vị giác 'ngon'). Quan trọng hơn, nó lấy 'cặp môi gần' (vẻ đẹp của con người, tuổi trẻ) làm chuẩn mực để so sánh với 'tháng giêng' (vẻ đẹp của thiên nhiên), thể hiện quan niệm thẩm mỹ mới mẻ, lấy con người làm trung tâm của cái đẹp.

Điệp cấu trúc 'Này đây' liên tục xuất hiện như một lời mời gọi, một sự giới thiệu đầy hào hứng về những vẻ đẹp đang hiện hữu trước mắt nhà thơ: hoa, lá, ong bướm, yến anh, ánh sáng... Nó nhấn mạnh sự phong phú, tươi mới, tràn đầy sức sống của cõi trần gian, đồng thời thể hiện sự say mê, ngất ngây của chủ thể trữ tình trước những vẻ đẹp đó.

Dấu chấm ở giữa câu thơ tạo ra sự ngắt quãng, đột ngột chuyển từ trạng thái 'sung sướng' tột độ khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp sang một cảm giác khác: 'vội vàng'. Sự vội vàng này không phải vì bận rộn, mà là sự vội vàng xuất phát từ ý thức về sự trôi chảy của thời gian, sự tiếc nuối ngay cả trong khoảnh khắc đẹp nhất, báo hiệu sự xuất hiện của một nỗi lo âu, ám ảnh về thời gian.

Biện pháp chuyển đổi cảm giác là việc dùng giác quan này để cảm nhận đối tượng vốn thuộc về giác quan khác. Ở đây, 'tháng giêng' (thuộc về thời gian, thị giác) được cảm nhận bằng vị giác ('ngon').

Đoạn thơ này đối lập trực tiếp với đoạn đầu. Từ sự say mê hiện tại, nhà thơ chuyển sang ý thức sâu sắc về sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Các câu thơ nhấn mạnh quy luật 'đương tới nghĩa là đương qua', 'còn non nghĩa là sẽ già', 'xuân hết nghĩa là tôi cũng mất', thể hiện quan niệm về thời gian tuyến tính, một đi không trở lại, và nỗi ám ảnh về sự hữu hạn của đời người trước dòng chảy vô tận đó.

Bi kịch thời gian trong 'Vội vàng' được xây dựng trên sự đối lập giữa quy luật của tự nhiên (có vẻ như tuần hoàn, cái cũ mất đi cái mới lại đến) và quy luật của đời người (thời gian tuyến tính, tuổi trẻ qua đi không bao giờ trở lại). Nhà thơ nhận ra rằng 'xuân đất trời' thì 'còn non nghĩa là sẽ già', nhưng 'xuân đời người' ('tôi') khi 'xuân hết nghĩa là tôi cũng mất'. Sự hữu hạn của đời người đối lập với sự vô tận của vũ trụ tạo nên nỗi ám ảnh và sự 'vội vàng'.

Câu thơ sử dụng biện pháp chuyển đổi cảm giác ('mùi tháng năm', 'vị chia phôi') và nhân hóa ('tháng năm rớm vị'). Nó hữu hình hóa sự trôi chảy vô hình của thời gian, biến nó thành một thứ có mùi vị, giọt nước mắt ('rớm') của sự chia ly, mất mát. Câu thơ thể hiện sự cảm nhận tinh tế và nỗi buồn man mác, tiếc nuối của nhà thơ trước sự ra đi của thời gian, của tuổi trẻ.

Nhan đề 'Vội vàng' là sự đúc kết trực tiếp thái độ sống của nhà thơ trước ý thức về sự hữu hạn của thời gian. Nó không chỉ là sự vội vã thông thường mà là sự thôi thúc, cuống quýt muốn tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc sống, của tuổi trẻ trước khi chúng vụt bay mất. Nhan đề thể hiện triết lý sống 'carpe diem' (nắm bắt khoảnh khắc, tận hưởng hiện tại) một cách gấp gáp, cuồng nhiệt.

Sau khi nhận ra sự trôi chảy nghiệt ngã của thời gian, nhà thơ chuyển sang hành động. Đoạn thơ cuối đầy rẫy các động từ mạnh ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn') và điệp cấu trúc 'Ta muốn...'. Đây là lời giục giã, cũng là hành động cụ thể thể hiện khao khát được tận hưởng, chiếm lĩnh, thu nhận trọn vẹn, cuồng nhiệt vẻ đẹp và sự sống của trần thế, như một giải pháp cho nỗi lo sợ thời gian.

Các động từ này không chỉ đơn thuần là hành động mà còn thể hiện mức độ mãnh liệt, cuồng nhiệt, thậm chí có phần 'tham lam' của nhà thơ trong việc tận hưởng cuộc sống. Chúng diễn tả sự chủ động, dồn dập, muốn chiếm lĩnh, thu vén tất cả vẻ đẹp của trần gian vào mình, thể hiện một sức sống trào dâng, một tình yêu đời không kìm nén.

Câu thơ sử dụng phép nhân hóa ('xuân hồng') và chuyển đổi cảm giác (muốn 'cắn' vào mùa xuân như cắn vào một trái cây mọng chín). Từ 'cắn' thể hiện sự khao khát mãnh liệt, muốn chiếm hữu, muốn tận hưởng đến mức 'ngấu nghiến', 'ăn tươi nuốt sống' cả mùa xuân - biểu tượng của tuổi trẻ, cái đẹp. Nó thể hiện thái độ yêu đời, yêu xuân một cách bản năng, cuồng nhiệt, muốn hưởng thụ đến tận cùng.

Hai câu thơ này sử dụng điệp cấu trúc ('Xuân đương...', 'Xuân còn non nghĩa là...') và đặc biệt là sử dụng các cặp từ đối lập ('tới - qua', 'non - già') để nhấn mạnh quy luật vận động không ngừng, sự chuyển biến nhanh chóng của thời gian. Vừa mới bắt đầu ('tới', 'còn non') đã hàm chứa sự kết thúc ('qua', 'sẽ già').

Nỗi ám ảnh xuyên suốt bài thơ, là động lực chính dẫn đến sự 'vội vàng', là nỗi lo sợ về sự trôi chảy không ngừng của thời gian và sự hữu hạn của đời người, đặc biệt là sự mất đi của tuổi trẻ và cái đẹp. Nhà thơ ý thức sâu sắc rằng thời gian qua đi là mất đi vĩnh viễn, và tuổi trẻ, vẻ đẹp không bao giờ trở lại.

Bài thơ có sự đan xen, chuyển biến trong giọng điệu. Đoạn đầu tràn đầy say mê, ngất ngây, cuồng nhiệt. Đoạn giữa trầm lắng hơn với nỗi lo âu, tiếc nuối về thời gian. Đoạn cuối lại trở nên gấp gáp, giục giã, đầy quyết liệt. Tuy nhiên, xuyên suốt bài thơ là một giọng điệu chung đầy cảm xúc, say mê, thể hiện một tâm hồn yêu đời đến cháy bỏng và sự thôi thúc hành động.

Xuân Diệu, với ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của thời gian và vẻ đẹp của tuổi trẻ, đã đưa ra một lời kêu gọi khẩn thiết: hãy sống hết mình, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc hiện tại. Đây chính là triết lý sống 'Carpe diem' (nắm bắt ngày hôm nay), sống gấp, sống vội để không bỏ lỡ bất kỳ vẻ đẹp nào của cuộc đời.

Xuân đất trời có tính chất tuần hoàn, hết rồi lại đến ('xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua'). Nhưng xuân đời người là thời gian tuyến tính, một đi không trở lại ('xuân hết nghĩa là tôi cũng mất'). Xuân Diệu đau đớn nhận ra sự khác biệt này, làm nổi bật bi kịch về sự hữu hạn của đời người trước vũ trụ vô tận, thúc đẩy khát khao sống vội.

Nhà thơ vội vàng không phải vì mùa xuân sắp hết, mà vì ông ý thức được rằng 'xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua', 'xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già'. Sự trôi chảy của thời gian là quy luật nghiệt ngã, ngay cả lúc đỉnh điểm của cái đẹp, sự tàn phai đã bắt đầu. Nỗi lo sợ mất mát khiến ông muốn 'vội vàng' tận hưởng ngay lập tức, không chờ đợi.

Bài thơ thường được phân tích theo cấu trúc: 1. Bộc lộ tình yêu cuộc sống, khát vọng níu giữ thời gian (13 câu đầu). 2. Nêu lên nhận thức sâu sắc về sự trôi chảy của thời gian và sự hữu hạn của đời người (tiếp theo đến 'Chẳng bao giờ nữa...'). 3. Đưa ra giải pháp, lời giục giã 'vội vàng' để tận hưởng cuộc sống (đoạn cuối). Cấu trúc này đi từ cảm xúc say mê đến nhận thức lý trí, rồi trở lại hành động cảm xúc, tạo nên sự chặt chẽ và sức thuyết phục.

Câu thơ đối lập 'lòng tôi rộng' (tức là khao khát sống, yêu đời mãnh liệt, muốn ôm trọn vũ trụ vào lòng) với 'lượng trời cứ chật' (tức là thời gian, sự sống mà tạo hóa ban cho con người thì quá ít ỏi, hữu hạn). Đây là mâu thuẫn giữa khát vọng sống vô biên của cá nhân và giới hạn nghiệt ngã của sự tồn tại, tạo nên nỗi đau, sự bức bối của nhà thơ.

'Cặp môi gần' là biểu tượng của tuổi trẻ, tình yêu, và vẻ đẹp gợi cảm, tươi mới của con người. Việc so sánh tháng giêng đẹp nhất của mùa xuân với 'cặp môi gần' cho thấy Xuân Diệu đề cao vẻ đẹp của con người, lấy con người làm trung tâm của vũ trụ thẩm mỹ, khác với quan niệm truyền thống thường lấy thiên nhiên làm chuẩn mực.

Nỗi buồn 'chia phôi' ở đây không chỉ là sự chia ly thông thường giữa người với người, mà là sự chia ly, mất mát vĩnh viễn của thời gian, đặc biệt là thời tuổi trẻ, mùa xuân của cuộc đời. Khi tháng năm trôi đi, tuổi trẻ mất đi, cái đẹp tàn phai, đó là một cuộc 'chia phôi' không thể hàn gắn, mang theo sự tiếc nuối và bi kịch.

Việc lặp lại từ 'này đây' không chỉ là điệp ngữ mà còn mang tính hô gọi, chỉ ra. Nó như một lời reo vui, một sự xác nhận về sự hiện hữu sống động, tràn đầy của vẻ đẹp trần gian ngay trước mắt nhà thơ. Nó thể hiện sự chú ý, sự say mê, và khao khát được chiêm ngưỡng, thu nhận tất cả vẻ đẹp đó.

Hành động 'cắn' là một hành động mạnh mẽ, bản năng, thể hiện sự khao khát chiếm hữu đến mức tột cùng. Nó không chỉ là sự thưởng thức bằng mắt mà là sự 'ăn tươi nuốt sống', muốn nhập làm một, muốn thu trọn cái đẹp, cái 'ngon' của mùa xuân vào cơ thể mình. Điều này thể hiện tình yêu đời, yêu xuân một cách mãnh liệt, bản năng, đầy nhục cảm và khao khát hưởng thụ đến tận cùng của Xuân Diệu.

Câu thơ này thể hiện khát vọng cô đọng, tích tụ tất cả vẻ đẹp, sự sống của trần thế ('nhiều') vào một khoảnh khắc, một hành động mãnh liệt, đầy nhục cảm ('cái hôn'). Nó là sự biểu hiện của triết lý sống 'sống gấp', muốn gom góp, tận hưởng tất cả những gì tươi đẹp nhất trong một thời gian ngắn ngủi, trước khi chúng trôi đi.

Trong thơ ca cổ điển, ong bướm, yến anh thường gắn liền với mùa xuân, sự sống, tình yêu đôi lứa. Trong 'Vội vàng', những hình ảnh này tiếp tục mang ý nghĩa biểu trưng cho sự sống, tình yêu, tuổi trẻ, và vẻ đẹp tràn đầy sức sống của cõi trần gian, góp phần tạo nên bức tranh mùa xuân tình tứ, quyến rũ mà nhà thơ say đắm.

Các nhà thơ cổ điển thường có xu hướng cảm nhận thời gian theo chu kỳ tuần hoàn của tự nhiên, hoặc chấp nhận sự trôi chảy như một quy luật tất yếu với tâm thế an nhiên hoặc buồn man mác. Xuân Diệu thì cảm nhận thời gian một cách 'hiện đại' hơn: thời gian là tuyến tính, một đi không trở lại, và sự mất mát thời gian (đặc biệt là tuổi trẻ) là một bi kịch thực sự, gây ra nỗi ám ảnh và sự 'vội vàng' muốn níu giữ, tận hưởng.

Câu thơ 'Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian' trực tiếp đối lập 'lòng tôi rộng' (khát vọng vô biên) với 'lượng trời cứ chật' (thời gian sống hữu hạn), làm nổi bật bi kịch về sự ngắn ngủi của tuổi trẻ con người trước sự vô tận của vũ trụ.

Bài thơ Vội vàng nổi bật với sự đan xen giữa cảm xúc nồng nàn và những suy tư triết lý về thời gian; giọng điệu say mê, sôi nổi, gấp gáp; sử dụng nhiều hình ảnh mới mẻ, gợi cảm và các biện pháp tu từ độc đáo như chuyển đổi cảm giác, điệp cấu trúc, động từ mạnh. Ngôn từ của bài thơ không chỉ giản dị mà còn rất giàu sức gợi, sáng tạo, mạnh mẽ, không thể nói là chỉ 'giản dị, mộc mạc, ít sử dụng biện pháp tu từ'.

Đoạn thơ mở đầu bày tỏ mong muốn phi lí là 'tắt nắng', 'buộc gió' để giữ lại vẻ đẹp, hương sắc của cuộc đời. Đây là biểu hiện mãnh liệt của khát vọng níu giữ, làm chủ thời gian và vẻ đẹp cuộc sống.

Cấu trúc 'Tôi muốn... Cho...' lặp lại ở cả hai cặp câu, tạo thành điệp cấu trúc. Tác dụng là nhấn mạnh, tô đậm khát vọng mạnh mẽ, phi thường của cái 'tôi' trữ tình.

Trong văn học trung đại, thiên nhiên thường là chuẩn mực. Xuân Diệu táo bạo so sánh 'Tháng giêng' (vẻ đẹp của mùa xuân) với 'cặp môi gần' (vẻ đẹp con người), đặt con người vào vị trí trung tâm, làm thước đo cho cái đẹp của vũ trụ. Đây là điểm mới mẻ, tiến bộ trong quan niệm thẩm mĩ của ông.

Điệp ngữ 'Này đây' kết hợp với liệt kê các hình ảnh tươi đẹp của sự sống (ong bướm, hoa, lá, yến anh, ánh sáng) tạo cảm giác như nhà thơ đang say sưa chỉ ra, phô bày, mời gọi người đọc cùng chiêm ngưỡng một thế giới đầy hương sắc, sự sống đang hiện hữu ngay trước mắt, gần gũi và đáng yêu.

Dấu chấm ngắt câu đột ngột tạo ra sự đứt gãy trong cảm xúc. 'Tôi sung sướng' là cảm giác trực tiếp trước vẻ đẹp hiện tại, nhưng dấu chấm đánh dấu sự chuyển ngoặt sang một cảm giác khác, đối lập: sự 'vội vàng', lo âu, tiếc nuối ngay trong khoảnh khắc hạnh phúc, báo hiệu phần sau của bài thơ sẽ nói về sự chảy trôi của thời gian.

Các câu thơ này diễn tả thời gian theo quan niệm tuyến tính, một đi không trở lại ('xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua', 'xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già'). Khác với quan niệm thời gian tuần hoàn trong thơ ca truyền thống, Xuân Diệu cảm nhận sự trôi chảy không ngừng, mỗi khoảnh khắc đi qua là mất đi vĩnh viễn.

Câu thơ thể hiện sự gắn kết chặt chẽ giữa thời gian của đất trời (xuân) và thời gian của đời người (tôi). Khi mùa xuân đi qua, tuổi trẻ cũng mất đi, và điều đó đồng nghĩa với sự mất mát một phần của sự sống, của chính bản thân nhà thơ. Đây là nỗi lo âu, sợ hãi trước sự hữu hạn của đời người.

'Lòng tôi rộng' thể hiện khát khao sống mãnh liệt, muốn ôm trọn, tận hưởng tất cả vẻ đẹp của cuộc đời. Tuy nhiên, 'lượng trời cứ chật' (thời gian hữu hạn) không cho phép điều đó. Sự đối lập này làm nổi bật bi kịch của con người: tâm hồn rộng lớn, khát khao vô biên nhưng bị giới hạn bởi sự hữu hạn của tuổi trẻ và thời gian. Nó tạo ra nỗi đau đớn, bất lực.

Đây là biện pháp chuyển đổi cảm giác (synesthesia). 'Tháng năm' vốn là khái niệm trừu tượng (thời gian), được cảm nhận bằng 'mùi' (khứu giác), 'vị' (vị giác), và 'rớm' (thị giác, liên tưởng đến nước mắt). Điều này giúp hữu hình hóa sự trôi chảy của thời gian, khiến nó trở nên cụ thể, ám ảnh, và gợi cảm giác buồn bã, chia lìa.

Trong đoạn này, nhà thơ đối diện trực tiếp với sự thật phũ phàng về thời gian: nó trôi đi không ngừng, mang theo tuổi trẻ và sự sống. Cảm xúc chủ đạo là sự bàng hoàng, tiếc nuối, thậm chí là đau đớn, xót xa trước sự mất mát không thể tránh khỏi.

Xuân của đất trời là tuần hoàn, năm sau lại có. Xuân của lòng người (tuổi trẻ) là tuyến tính, một đi không trở lại. Sự đối lập này nhấn mạnh bi kịch của con người: sống trong một vũ trụ vĩnh cửu, tuần hoàn nhưng bản thân lại hữu hạn, phù du. Điều này càng thôi thúc nhà thơ phải 'vội vàng' sống.

Đoạn thơ sử dụng nhiều điệp cấu trúc 'Ta muốn...', điệp từ 'hỡi', câu thơ có độ dài ngắn khác nhau, đặc biệt là việc dùng nhiều động từ mạnh (ôm, riết, say, thâu, cắn). Tất cả tạo nên một nhịp điệu nhanh, gấp gáp, sôi nổi, cuồng nhiệt, diễn tả sự vội vàng, hối hả trong việc tận hưởng cuộc sống, bù đắp cho nỗi sợ hãi trước sự trôi chảy của thời gian.

Những động từ này thể hiện một thái độ sống chủ động, mãnh liệt, muốn chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc đời một cách trọn vẹn, bằng tất cả các giác quan và khát khao. Nó đối lập với thái độ sống thụ động, chờ đợi trong quan niệm cũ.

Câu thơ này là đỉnh điểm của khát khao sống và tận hưởng. 'Xuân hồng' được hình dung như một trái cây căng mọng, mời gọi. Động từ 'cắn' thể hiện sự ham muốn chiếm lĩnh, tận hưởng một cách bản năng, trực tiếp, đầy nhục cảm. Đó là biểu hiện cao nhất của tình yêu đời, yêu xuân đến mức muốn 'ăn tươi nuốt sống', hòa tan nó vào mình.

Bài thơ có thể chia làm hai phần chính: Phần đầu là nỗi ám ảnh về sự trôi chảy của thời gian và phần sau là lời giục giã 'vội vàng' sống, tận hưởng cuộc đời. Sự chuyển đổi này tạo nên cấu trúc chặt chẽ, làm nổi bật mâu thuẫn giữa nhận thức và hành động, giữa nỗi sợ và khát khao.

Bài thơ thể hiện rõ cái 'tôi' cá nhân, khao khát được bộc lộ cảm xúc mãnh liệt, trực tiếp, khác với cái 'ta' chung, ước lệ trong thơ trung đại. Quan niệm về thời gian, tuổi trẻ, hạnh phúc cũng mang tính cá nhân, hiện đại. Ngôn ngữ, hình ảnh cũng mới mẻ, táo bạo.

Thơ trung đại thường nhìn thời gian theo chu kỳ tuần hoàn của thiên nhiên (xuân, hạ, thu, đông rồi lại xuân), gợi cảm giác thiên nhiên vĩnh cửu, con người hòa nhập vào đó. Xuân Diệu nhìn thời gian theo đường thẳng, một chiều, mỗi khoảnh khắc trôi qua là mất vĩnh viễn, không thể trở lại. Điều này tạo ra cảm giác gấp gáp, lo sợ, thôi thúc sống vội vàng.

Nhan đề 'Vội vàng' không chỉ là hành động mà còn là thái độ sống, triết lý sống được rút ra từ nhận thức sâu sắc về sự hữu hạn của đời người và sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Đó là sự hối hả, gấp gáp, muốn sống thật nhanh, thật nhiều, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc quý giá của tuổi trẻ và cuộc đời.

Thán từ và câu cảm thể hiện trực tiếp cảm xúc mãnh liệt, dồn nén của nhà thơ. 'Này đây' biểu lộ sự say sưa, mời gọi; 'Hỡi xuân hồng' là lời gọi đầy thiết tha, nồng nàn; 'ôi!' biểu lộ sự bàng hoàng, tiếc nuối. Chúng góp phần tạo nên giọng điệu say mê, sôi nổi, cuồng nhiệt cho bài thơ.

'Tuần tháng mật' là cụm từ thường dùng để chỉ giai đoạn hạnh phúc, ngọt ngào nhất của tình yêu (tuần trăng mật). Việc sử dụng hình ảnh này trong ngữ cảnh miêu tả vẻ đẹp mùa xuân và cuộc sống gợi liên tưởng đến sự sung mãn, ngọt ngào, quyến rũ tột đỉnh của thiên nhiên và đời sống trần thế, được nhìn bằng con mắt tình yêu.

Câu 'Tháng giêng ngon như một cặp môi gần' kết hợp cả so sánh ('như') và chuyển đổi cảm giác ('ngon' - vị giác cho 'Tháng giêng' - thời gian). So sánh tháng giêng với 'cặp môi gần' gợi vẻ đẹp căng mọng, tràn đầy sức sống của tuổi trẻ, đồng thời mang tính gợi cảm. Từ 'ngon' chuyển đổi cảm giác, khiến vẻ đẹp của thời gian trở nên cụ thể, hấp dẫn, có thể 'nếm trải'.

Quan niệm thời gian tuyến tính, một đi không trở lại, mỗi khoảnh khắc đều là sự mất mát ('đương tới nghĩa là đương qua', 'còn non nghĩa là sẽ già') là một nét đặc trưng của tư tưởng hiện đại, khác biệt với quan niệm thời gian tuần hoàn phổ biến trong văn hóa Á Đông truyền thống.

Câu thơ sử dụng nhân hóa ('con gió xinh thì thào', 'hờn'). Nhà thơ gán cho gió cảm xúc 'hờn' vì 'phải bay đi'. Đây là sự ngoại hiện hóa nỗi lòng của chính nhà thơ - nỗi buồn, sự tiếc nuối, 'hờn' giận trước sự trôi chảy, ra đi của thời gian, của vẻ đẹp. Cảnh vật thấm đẫm tâm trạng của con người.

Điệp ngữ 'Chẳng bao giờ' lặp lại với thán từ 'ôi!' và dấu chấm lửng diễn tả sự bàng hoàng, đau đớn, tuyệt vọng tột cùng trước sự thật phũ phàng: thời gian đã qua là mất vĩnh viễn, không bao giờ trở lại. Đó là tiếng kêu xé lòng của một linh hồn nhạy cảm trước sự phù du của đời người.

Lời giục giã 'vội vàng' ở cuối bài là hệ quả tất yếu của nỗi ám ảnh về sự trôi chảy không ngừng của thời gian ('Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi', 'Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa...'). Chính vì nhận thức sâu sắc sự hữu hạn và sự mất mát không thể cứu vãn, nhà thơ mới cảm thấy cần phải sống 'vội vàng', tận hưởng ngay lập tức trước khi quá muộn.

Việc chuyển từ 'tôi' ở đầu bài sang 'ta' ở cuối bài, cùng với việc lặp lại 'ta muốn...' nhiều lần, thể hiện một sự mở rộng. Cái 'tôi' cá nhân khao khát, giờ đây được nâng lên thành cái 'ta' chung, như muốn kêu gọi mọi người cùng chia sẻ khát vọng sống mãnh liệt, cùng 'vội vàng' tận hưởng tuổi trẻ và cuộc đời. Nó tạo nên âm hưởng thôi thúc, giục giã, mang tính tuyên ngôn.

Phong cách Xuân Diệu giai đoạn này nổi bật với sự mãnh liệt, cuồng nhiệt trong cảm xúc; quan niệm mới mẻ, hiện đại về tình yêu, tuổi trẻ, thời gian; sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và triết lý sâu sắc; cùng với việc sử dụng ngôn từ táo bạo, hình ảnh gợi cảm.

Thái độ 'vội vàng' bắt nguồn từ tình yêu cuộc sống tha thiết, nhận thức về sự trôi chảy của thời gian, sự hữu hạn của tuổi trẻ và khát khao tận hưởng trọn vẹn. Việc chạy theo trào lưu là một yếu tố bên ngoài, không phải là nguyên nhân sâu xa, nội tại tạo nên cảm xúc và triết lý sống của nhà thơ trong bài thơ này.

Trước sự phù du của thời gian và tuổi trẻ, nhà thơ đưa ra lời kêu gọi, một tuyên ngôn về cách sống: hãy sống mãnh liệt, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của tuổi trẻ, tình yêu và vẻ đẹp cuộc đời ngay trên trần thế này, đừng chần chừ hay trông chờ vào điều gì khác.

'Vội vàng' ở đây còn là một tâm thế sống chủ động, mãnh liệt, là sự đối kháng lại quy luật tàn phá của thời gian bằng cách tận dụng tối đa từng khoảnh khắc. Nó thể hiện khát khao sống hết mình, không để lỡ bất cứ vẻ đẹp, niềm vui nào của cuộc đời.