Đề Trắc nghiệm Xuân Diệu – Chân trời sáng tạo (Chân Trời Sáng Tạo)

Đoạn thơ trích từ bài 'Vội vàng' thể hiện một cách mãnh liệt, trực tiếp khát vọng được 'ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn' vào cuộc đời, vào tuổi trẻ, vào mùa xuân. Đây là biểu hiện rõ nhất của sự vồ vập, cuống quýt, muốn tận hưởng đến tận cùng những hương sắc của cuộc sống, đặc trưng cho cái 'tôi' đầy khát vọng của Xuân Diệu trong phong trào Thơ Mới.

Thái độ 'vội vàng' của Xuân Diệu bắt nguồn từ nhận thức sâu sắc về sự chảy trôi nghiệt ngã của thời gian. Ông cảm nhận được sự ngắn ngủi của tuổi trẻ, của mùa xuân và vẻ đẹp cuộc đời, lo sợ chúng sẽ qua đi mất. Nỗi lo sợ mất mát này thôi thúc ông phải sống gấp gáp, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Sự đối lập được thể hiện rõ nhất qua cặp hình ảnh 'xuân vẫn tuần hoàn' (quy luật vĩnh cửu của tự nhiên) và 'tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại' (sự hữu hạn, một đi không trở lại của đời người). Chính sự đối lập này tạo nên nỗi đau, sự 'chật chội' trong lòng nhà thơ trước quy luật nghiệt ngã của thời gian.

Điệp ngữ 'Ta muốn...' kết hợp với hàng loạt động từ mạnh ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn') thể hiện sự thôi thúc tột cùng, một khát vọng mãnh liệt, chủ động và có phần cuồng nhiệt muốn chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống đến mức tối đa. Nó nhấn mạnh cái tôi trữ tình đầy khao khát của nhà thơ.

Xuân Diệu được mệnh danh là 'ông hoàng thơ tình' và là một trong những nhà thơ tiêu biểu, có ảnh hưởng lớn nhất trong phong trào Thơ Mới. Ông mang đến một luồng gió mới với cái tôi cá nhân đầy khao khát, quan niệm mới mẻ về tình yêu, tuổi trẻ và thời gian.

Câu thơ thể hiện quan niệm sống đề cao chất lượng hơn số lượng, đề cao sự mãnh liệt, bùng cháy trong từng khoảnh khắc thay vì một cuộc sống dài lâu nhưng tẻ nhạt. Đây là quan niệm sống táo bạo, đầy cá tính, đặc trưng cho tinh thần của Thơ Mới và cái tôi Xuân Diệu.

'Ánh sáng' và 'mùi thơm' là những biểu tượng của sự sống, của vẻ đẹp mùa xuân. Việc 'đã đầy ánh sáng' và 'chếnh choáng mùi thơm' thể hiện sự tận hưởng trọn vẹn, đầy đủ các giác quan trước vẻ đẹp của cuộc đời. Nó nhấn mạnh khát vọng được ngụp lặn, đắm chìm trong sự sống, cảm nhận nó một cách mãnh liệt nhất.

Câu thơ sử dụng biện pháp so sánh ('ngon như') và ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (dùng vị giác 'ngon' để miêu tả thời gian 'tháng giêng'). Tác dụng là cụ thể hóa, vật chất hóa thời gian, khiến nó trở nên hấp dẫn, gợi cảm, gần gũi và đầy cám dỗ như 'cặp môi gần'. Nó thể hiện sự cảm nhận cuộc sống bằng mọi giác quan, rất đặc trưng của Xuân Diệu.

Ước muốn 'tắt nắng', 'buộc gió' là ước muốn đi ngược lại quy luật tự nhiên, giữ cho vẻ đẹp (màu sắc, hương thơm) không bị phai tàn, mất đi. Điều này xuất phát từ nỗi ám ảnh về sự trôi chảy, tàn phai của thời gian, khiến nhà thơ muốn níu giữ những khoảnh khắc đẹp nhất của cuộc đời và tuổi trẻ.

Xuân Diệu mang đến một tiếng nói mới mẻ, táo bạo và trực diện trong thơ tình. Ông không ngại bày tỏ những cảm xúc nồng nàn, nhục cảm, khao khát thể xác bên cạnh tình yêu tinh thần. Quan niệm tình yêu của ông gắn liền với tuổi trẻ, với sự sống và được thể hiện một cách rất 'đời', rất con người, ít màu sắc ước lệ hay thoát ly hơn so với nhiều nhà thơ khác cùng thời.

Thơ Xuân Diệu giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám tập trung mãnh liệt vào ba chủ đề lớn, gắn bó chặt chẽ với nhau: tình yêu, tuổi trẻ và thời gian. Nỗi ám ảnh về sự trôi chảy của thời gian, sự ngắn ngủi của tuổi trẻ và khát vọng tận hưởng tình yêu, cuộc sống là những mạch nguồn chính tạo nên sức hấp dẫn cho thơ ông.

Dòng thơ 'Tôi là con nai bị chiều đánh lưới' thể hiện trực tiếp cảm giác cô đơn, bơ vơ, bị giam hãm bởi một thế lực vô hình (chiều) mà không thể thoát ra. Đây là một hình ảnh ẩn dụ mạnh mẽ cho sự lạc lõng, bế tắc của cá nhân trước cuộc đời, đặc trưng cho tâm trạng của nhiều nhà thơ Thơ Mới.

Các từ ngữ này gợi liên tưởng đến không gian tôn giáo, thần thánh ('thiên đường', 'ân sủng') đối lập với không gian trần thế ('phàm tục'). Việc Xuân Diệu đưa những từ ngữ này vào bài thơ thể hiện sự đảo lộn quan niệm: ông tìm thấy 'thiên đường', 'ân sủng' ngay trên mặt đất 'phàm tục' này, trong vẻ đẹp của cuộc sống trần thế, thay vì chờ đợi một thiên đường ở thế giới khác. Điều này nhấn mạnh quan niệm sống thực tại, trân trọng cuộc đời này của ông.

Thơ ca trung đại thường cảm nhận thời gian theo chu kỳ tuần hoàn của tự nhiên ('xuân khứ bách hoa lạc', 'xuân lai bách hoa khai'), mang tính khách quan và ít gắn với sự hữu hạn của đời người. Xuân Diệu lại cảm nhận thời gian một cách tuyến tính, một đi không trở lại, gắn chặt với sự hữu hạn và tàn phai của tuổi trẻ cá nhân. Đây là sự chuyển biến từ cái tôi cộng đồng, hòa mình vào thiên nhiên sang cái tôi cá nhân, ý thức sâu sắc về bản thân.

Đoạn kết sử dụng hàng loạt động từ mạnh, dồn dập ('ôm rịt', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn') thể hiện sự bùng nổ của khát vọng sống, khát vọng tận hưởng. Nó là đỉnh điểm của sự cuống quýt, vồ vập muốn níu giữ, chiếm lấy từng khoảnh khắc của cuộc đời, của tuổi trẻ trước sự trôi chảy của thời gian.

Ngôn ngữ thơ Xuân Diệu giai đoạn đầu rất giàu hình ảnh, nhạc điệu, đặc biệt là sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm giác mạnh, trực tiếp, táo bạo, mang tính 'nhục thể' và đầy sức sống ('ngon', 'chếnh choáng', 'đã đầy', 'no nê', 'cắn', 'riết', 'ôm').

'Vội vàng' thể hiện rõ cái tôi cá nhân đầy khao khát, ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của đời người và khát vọng sống hết mình, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc. Đây là những giá trị cốt lõi mà phong trào Thơ Mới đề cao, đánh dấu sự giải phóng cá nhân và quan niệm sống hiện đại.

Cả thơ trung đại và thơ Xuân Diệu đều coi mùa xuân là biểu tượng của sự sống, tuổi trẻ, vẻ đẹp. Tuy nhiên, thơ trung đại thường cảm nhận mùa xuân theo quy luật tuần hoàn của tự nhiên, mang tính khách quan. Xuân Diệu lại cảm nhận mùa xuân gắn chặt với tuổi trẻ cá nhân, mang tính chủ quan, đầy khao khát chiếm lĩnh và nỗi lo sợ mùa xuân (và tuổi trẻ) sẽ trôi đi mất.

Đây là những hình ảnh cụ thể, sinh động, gợi cảm của cuộc sống trần thế, của thiên nhiên tươi đẹp, của tình yêu lứa đôi. Việc nhà thơ muốn 'say', 'thâu' chúng thể hiện khát vọng được tận hưởng trọn vẹn, đầy đủ những vẻ đẹp và niềm vui của cuộc đời ngay trong thực tại này.

'Chếnh choáng' là một từ gợi cảm giác say sưa, ngây ngất, không làm chủ được bản thân trước một cái gì đó quá mạnh mẽ, hấp dẫn. Ở đây, nó gợi tả sự say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước mùi thơm ngào ngạt của mùa xuân, thể hiện sự tận hưởng đến mức say sưa, không còn giữ được bình tĩnh.

Xuân Diệu chịu ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, đặc biệt là chủ nghĩa lãng mạn và tượng trưng Pháp, thể hiện qua cái tôi cá nhân, quan niệm về tình yêu, thời gian, và cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh gợi cảm. Tuy nhiên, ông vẫn giữ được nét riêng của một nhà thơ Việt Nam. Việc ông chỉ viết về các chủ đề phương Tây là không đúng, ông vẫn viết về thiên nhiên Việt Nam, tình cảm con người Việt Nam, dù với một cái nhìn mới.

Bài 'Vội vàng' là minh chứng rõ rệt cho sự 'mới' của Thơ Mới. Nó thể hiện cái tôi cá nhân đầy bản lĩnh, dám bày tỏ những cảm xúc trần thế, nhục cảm; quan niệm sống gấp gáp, tận hưởng trước sự hữu hạn của thời gian; cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh táo bạo, hiện đại, khác biệt hoàn toàn với tính ước lệ, phi ngã của thơ trung đại.

Phép điệp cấu trúc 'Này đây...' kết hợp với liệt kê tạo ra một dòng chảy dồn dập, như một lời mời gọi, một sự giới thiệu đầy hấp dẫn về những vẻ đẹp đang bày ra trước mắt. Nó thể hiện sự say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước bức tranh mùa xuân trần thế, đầy sức sống và gợi cảm, đồng thời nhấn mạnh sự phong phú, đa dạng của những gì cuộc đời ban tặng.

Trong 'Vội vàng', thiên nhiên không chỉ là bối cảnh hay đối tượng miêu tả mà còn là một phần không thể thiếu của 'tôi'. Nhà thơ cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả các giác quan, muốn hòa nhập, chiếm lĩnh thiên nhiên như chiếm lĩnh chính sự sống của mình. Mối quan hệ này mang tính chủ quan, nồng nàn, khác với sự hòa hợp khách quan, vô ngã trong thơ trung đại.

Nỗi ám ảnh này được thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh gợi sự chuyển động, trôi đi, mất mát như 'đương qua', 'sẽ già', 'sẽ hết', 'cũng mất', 'chẳng hai lần thắm lại', 'bay đi', 'nhạt mất'. Những từ này tạo cảm giác gấp gáp, lo sợ trước sự tàn phai không thể tránh khỏi.

Câu hỏi tu từ này không phải để hỏi mà để khẳng định một chân lý đầy xót xa: dù mùa xuân của trời đất có tuần hoàn, có trở lại, thì tuổi trẻ của con người chỉ có một lần duy nhất. Nó nhấn mạnh sự đối lập nghiệt ngã giữa quy luật vĩnh cửu của tự nhiên và sự hữu hạn của đời người, làm tăng thêm nỗi ám ảnh về thời gian và thôi thúc sự 'vội vàng'.

Thái độ sống 'vội vàng' là biểu hiện của sự trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc đời, của tuổi trẻ, của tình yêu. Đó là thái độ sống hết mình, sống gấp gáp, muốn tận hưởng trọn vẹn những gì cuộc sống ban tặng trước khi chúng trôi đi mất, xuất phát từ ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của thời gian.

Câu thơ thể hiện sự mâu thuẫn trong tâm trạng của nhà thơ. Một mặt, ông cảm thấy 'sung sướng' trước vẻ đẹp và sự sống của cuộc đời. Mặt khác, sự sung sướng đó không trọn vẹn vì luôn đi kèm với nỗi lo sợ, sự 'vội vàng' do ý thức về sự trôi chảy của thời gian. Đó là niềm vui có pha lẫn nỗi buồn, sự tận hưởng đi kèm với nỗi ám ảnh mất mát.

'Vội vàng' sử dụng nhịp điệu nhanh, gấp gáp (đoạn sau), ngôn ngữ giàu hình ảnh gợi cảm, sử dụng nhiều biện pháp tu từ như điệp ngữ, so sánh, ẩn dụ, liệt kê. Tuy nhiên, bài thơ lại tràn đầy cảm xúc chủ quan của cái tôi trữ tình, không mang tính khách quan, suy lý khô khan.

'Vội vàng' mang tính thời đại vì nó thể hiện rõ nét tinh thần của thời đại mới - thời đại mà cái tôi cá nhân được đề cao, con người ý thức sâu sắc về bản thân, về sự hữu hạn của đời sống và khát khao được sống, được yêu, được tận hưởng trọn vẹn trong thực tại. Bài thơ phá vỡ những khuôn mẫu cũ của thơ trung đại, mang đến một tiếng nói mới, hiện đại, phù hợp với tâm thức thời đại.

Xuân Diệu, với cái tôi cá nhân mãnh liệt, đã đưa vào thơ ca quan điểm 'tôi' là trung tâm, tập trung vào cảm xúc và trải nghiệm chủ quan của cá nhân, khác biệt với sự hòa nhập cộng đồng hay ẩn mình của cái tôi truyền thống. Đây là một đặc điểm nổi bật của Thơ Mới nói chung và Xuân Diệu nói riêng.

Điệp ngữ 'Này đây' và cấu trúc liệt kê 'Của... này đây...' được lặp đi lặp lại ở đầu các dòng thơ, tạo nên một nhịp điệu dồn dập, nhấn mạnh sự giàu có, tươi mới của cuộc sống và thể hiện khao khát mãnh liệt muốn chiếm lĩnh, tận hưởng tất cả của nhà thơ.

Câu thơ này chứa đựng một nghịch lý: sự đến của mùa xuân cũng đồng nghĩa với sự trôi đi, kết thúc của nó. Điều này thể hiện quan niệm thời gian tuyến tính, không ngừng trôi chảy và mang tính hữu hạn của nhà thơ, tạo nên cảm giác gấp gáp, nuối tiếc.

'Mùi tháng năm' (khứu giác) được 'rớm vị chia phôi' (vị giác và cảm giác). Đây là sự chuyển đổi cảm giác từ khứu giác sang vị giác/cảm giác, là đặc điểm của phép giao cảm giác (synaesthesia), giúp diễn tả trừu tượng (thời gian, sự chia phôi) bằng những cảm nhận cụ thể.

Thơ trung đại thường thể hiện tình yêu một cách ước lệ, kín đáo, hoặc gắn với bổn phận, lễ giáo. Xuân Diệu lại trực tiếp bộc lộ những khao khát, đam mê, nhục cảm trần thế một cách táo bạo và mãnh liệt, mang đậm cái tôi cá nhân.

Những động từ này đều diễn tả hành động chiếm lĩnh, tận hưởng một cách chủ động, mãnh liệt và đầy khao khát. Chúng thể hiện sự vồ vập, gấp gáp của nhà thơ trước dòng chảy thời gian và mong muốn níu giữ, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của cuộc sống, đặc biệt là tuổi trẻ và tình yêu.

Bài thơ miêu tả cảnh thu nhuốm màu tàn phai, lạnh lẽo và buồn bã ('rặng liễu đìu hiu', 'hơi may hiu hắt', 'lòng trí bâng khuâng', 'buồn không nói'). Tâm trạng chủ đạo là nỗi buồn, sự cô đơn và cảm giác chia lìa, tàn phai theo bước đi của thời gian.

Thơ thu của Nguyễn Khuyến mang vẻ đẹp cổ điển, tĩnh lặng, thanh sơ và có nét suy tư của ẩn sĩ. Xuân Diệu cảm nhận mùa thu bằng giác quan hiện đại, với những rung động cá nhân mãnh liệt, trực tiếp, nhuốm màu buồn bã, cô đơn của cái tôi lãng mạn, khác với vẻ đẹp khách quan, hài hòa của thơ trung đại.

Hình ảnh 'rặng liễu' vốn là vật vô tri được gán cho hành động 'đứng chịu tang'. Đây là phép nhân hóa. Từ 'đìu hiu' và 'chịu tang' gợi lên không khí tang tóc, buồn bã, ảm đạm, sự tàn phai của cảnh vật khi mùa thu đi qua.

Đối với Xuân Diệu, tình yêu và tuổi trẻ là những khoảnh khắc đẹp nhất, quý giá nhất của cuộc đời, nhưng chúng lại chịu sự bào mòn nghiệt ngã của thời gian. Chính cảm giác thời gian trôi nhanh, hữu hạn đã thúc đẩy khao khát sống vội vàng, yêu vội vàng để tận hưởng trọn vẹn tình yêu và tuổi trẻ trước khi chúng vụt mất.

Hoài Thanh đã khẳng định vị trí và đặc trưng của Xuân Diệu trong phong trào Thơ Mới bằng nhận định mang tính khái quát cao: 'Xuân Diệu là một nguồn sống dào dạt, chưa từng thấy ở xứ sở này. Và tôi nghĩ: 'Trong lịch sử thi ca Việt Nam, chưa bao giờ có một nhà thơ 'mới' như thế''. Tuy nhiên, câu nổi tiếng nhất, khái quát nhất về ông thường được trích là 'Xuân Diệu là nhà thơ của tình yêu, của mùa xuân và tuổi trẻ'.

Ngay cả khi đang 'sung sướng' trong hiện tại, nhà thơ đã cảm nhận được sự trôi đi của thời gian ('vội vàng một nửa') và nỗi nuối tiếc về tương lai ('không chờ nắng hạ mới hoài xuân' - tức là ngay trong xuân đã tiếc xuân). Điều này thể hiện sự nhạy cảm tột cùng của ông với thời gian và nỗi ám ảnh về sự tàn phai.

Việc đề cao cái tôi cá nhân, bộc lộ trực tiếp cảm xúc, sử dụng những hình ảnh mang tính biểu tượng, và đặc biệt là phép giao cảm giác (synaesthesia) là những đặc điểm chịu ảnh hưởng sâu sắc của chủ nghĩa lãng mạn và tượng trưng phương Tây, vốn đề cao thế giới nội tâm và cách biểu đạt mới lạ.

Trong thơ ca, 'lá vàng' thường là biểu tượng cho sự tàn úa, lụi tàn, cái chết, sự chia lìa. Trong 'Đây mùa Thu tới', hình ảnh lá vàng rụng ('rụng xuống', 'bay', 'rơi') lặp đi lặp lại càng nhấn mạnh sự tàn phai của mùa thu và gợi liên tưởng đến sự hữu hạn, cái chết đang đến gần.

Khao khát 'tắt nắng', 'buộc gió' là những mong muốn phi lý, đi ngược lại quy luật tự nhiên. Chúng thể hiện sự bất lực của con người trước thời gian và khao khát tột cùng muốn níu giữ, làm ngưng đọng vẻ đẹp của cuộc sống, của mùa xuân và tuổi trẻ, cho thấy sự trân trọng và nỗi sợ mất mát của nhà thơ.

Xuân Diệu là người đi tiên phong trong việc đưa cái tôi cá nhân vào thơ một cách mãnh liệt, táo bạo. Ông cũng làm mới ngôn ngữ thơ, đưa vào nhiều từ ngữ, hình ảnh hiện đại, và sử dụng linh hoạt các thể thơ. Tuy nhiên, việc khám phá và khai thác đề tài lịch sử, đất nước không phải là đóng góp nổi bật nhất hay trọng tâm trong thơ ông thời kỳ Thơ Mới.

Câu thơ so sánh tình yêu với một khái niệm trừu tượng (Ác-hen-tine - có thể là biểu tượng của sự hoàn hảo, lý tưởng) và sau đó khẳng định khao khát 'trọn Tình Yêu' một cách trực tiếp, mãnh liệt. Điều này thể hiện sự táo bạo, trực diện và khao khát tuyệt đối trong tình yêu của ông, khác với lối biểu đạt ước lệ, kín đáo truyền thống.

Về thị giác: 'màu liễu', 'lá vàng', 'đỏ', 'vàng' (màu sắc tàn úa); 'ánh sáng' (yếu ớt). Về thính giác: 'tiếng chim', 'tiếng lòng' (gợi sự vắng lặng, cô đơn). Sự kết hợp các yếu tố này tạo nên một bức tranh thu ảm đạm, nhuốm màu suy tàn và buồn bã.

Bài thơ có sự kết hợp linh hoạt giữa các khổ thơ dài ngắn khác nhau, sử dụng nhiều câu thơ ngắt nhịp nhanh, gấp gáp (đặc biệt ở phần sau) cùng với điệp ngữ dồn dập. Nhịp điệu này tạo cảm giác vồ vập, hối hả, phù hợp với tâm trạng 'vội vàng' và khao khát tận hưởng mãnh liệt của nhà thơ trước sự trôi chảy của thời gian.

Những mong muốn phi lý, đi ngược lại quy luật tự nhiên ('tắt nắng', 'buộc gió') xuất phát từ 'tôi'. Điều này cho thấy cái tôi của Xuân Diệu rất lớn, muốn vượt lên trên quy luật khách quan để níu giữ cái đẹp, sự sống. Đó là cái tôi đầy khao khát, mãnh liệt và có phần 'ích kỷ' muốn chiếm đoạt, giữ riêng cho mình.

Xuân Diệu nổi tiếng với việc đưa cảm xúc cá nhân mãnh liệt vào thiên nhiên. Biển trong thơ ông có thể sẽ là biểu tượng cho những khao khát vô biên, sự mênh mông của tình yêu hoặc nỗi cô đơn, chứ ít khi chỉ là miêu tả khách quan vẻ đẹp tự nhiên hay gắn với lao động sản xuất.

'Vội Vàng' là tuyên ngôn sống của một cái tôi cá nhân trong Thơ Mới. Bài thơ thể hiện tình yêu cuộc sống trần thế, vẻ đẹp của mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu, đồng thời bộc lộ nỗi lo sợ trước sự trôi chảy của thời gian, từ đó dẫn đến khao khát sống mãnh liệt, 'vội vàng' để tận hưởng.

Hình ảnh 'cánh hoa run rẩy mình' gợi sự yếu ớt, mong manh, dễ tổn thương của sự vật trước gió thu lạnh lẽo. Nó không chỉ miêu tả thực trạng của hoa khi thu tàn mà còn mang tính biểu tượng cho sự mong manh, dễ lụi tàn của vẻ đẹp, của sự sống trước bước đi của thời gian.

Câu 'Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:' chứa đựng cả hai trạng thái: 'sung sướng' (niềm vui sống) và 'vội vàng một nửa' (gợi sự lo âu, gấp gáp vì thời gian trôi). Đây là sự kết hợp độc đáo, thể hiện tâm trạng phức tạp của nhà thơ.

Xuân Diệu sử dụng dấu chấm, phẩy, chấm than rất linh hoạt. Dấu chấm phẩy thường tạo ngắt nghỉ, liệt kê. Dấu chấm than thể hiện cảm xúc mạnh. Việc ngắt nhịp đột ngột hoặc kéo dài câu thơ bằng dấu phẩy tạo nên nhịp điệu khi dồn dập, khi suy tư, phản ánh dòng chảy cảm xúc mãnh liệt và gấp gáp của nhà thơ.

Xuân Diệu không chỉ là một đại diện mà còn là đỉnh cao của Thơ Mới về mặt thi pháp. Ông đã đưa vào thơ những cách biểu đạt mới mẻ, hiện đại, giàu tính tạo hình và nhạc điệu, cách sử dụng ngôn ngữ táo bạo, phá vỡ nhiều quy tắc thi pháp truyền thống, góp phần định hình diện mạo mới cho thơ ca Việt Nam.

Câu thơ sử dụng động từ 'cắn' đầy bản năng, mạnh mẽ, thể hiện khao khát chiếm hữu, tận hưởng mùa xuân một cách vồ vập, trực diện, như muốn 'ăn tươi nuốt sống' nó. Đó là cảm giác yêu quý, say mê đến tột cùng và muốn hòa nhập, chiếm đoạt hoàn toàn vẻ đẹp của mùa xuân.

Trong thơ trung đại, mùa xuân thường mang tính ước lệ, gắn với các điển tích, điển cố hoặc là bối cảnh cho những nỗi buồn 'xuân lòng'. Xuân Diệu miêu tả mùa xuân bằng những hình ảnh cụ thể, giàu sức sống, đầy màu sắc, âm thanh, hương vị, là biểu tượng cho tuổi trẻ, tình yêu và cuộc sống trần thế mà ông muốn tận hưởng trọn vẹn.

Xuân Diệu được coi là một trong những nhà thơ lớn nhất của phong trào Thơ Mới và là một đỉnh cao của thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ nhà thơ sau này, đặc biệt là về cách biểu đạt cái tôi, cảm xúc và tư duy về thời gian, tình yêu.

Nỗi buồn trong thơ Xuân Diệu thường xuất phát từ nỗi sợ hãi, ám ảnh về sự trôi chảy của thời gian, sự tàn phai của tuổi trẻ và tình yêu, mang tính cá nhân, trần thế. Nỗi buồn trong thơ Huy Cận (trước CMT8) thường mang tính vũ trụ, triết lý, là nỗi sầu về sự nhỏ bé, cô đơn của con người trước không gian rộng lớn và thời gian vô tận.

Câu hỏi yêu cầu xác định đặc điểm ít nổi bật trong thơ Xuân Diệu giai đoạn Thơ mới. Thơ ông nổi bật với sự nồng nàn, cuồng nhiệt, cảm thức về thời gian trôi chảy và cái tôi cá nhân mãnh liệt. Tính chất triết lí sâu sắc, trầm tư về vũ trụ thường là đặc điểm của các nhà thơ khác cùng thời hoặc giai đoạn sau này của chính ông, ít điển hình cho phong cách 'nhà thơ của tình yêu, tuổi trẻ' thời kỳ đầu.

Đoạn thơ thể hiện ước muốn chủ quan, mãnh liệt của nhà thơ muốn 'tắt nắng', 'buộc gió' để níu giữ vẻ đẹp của thiên nhiên, không cho chúng phai tàn. Điều này bộc lộ rõ nhất cảm thức gấp gáp, lo sợ trước sự trôi chảy của thời gian và sự phai nhạt của vẻ đẹp, từ đó dẫn đến khát khao sống vội vàng để tận hưởng.

Các động từ mạnh "tắt", "buộc" thể hiện ước muốn chủ quan, táo bạo, thậm chí là phi lí của cái tôi trữ tình. Chúng cho thấy khát vọng mãnh liệt, muốn can thiệp vào quy luật tự nhiên để giữ gìn vẻ đẹp, qua đó làm nổi bật cảm xúc cuồng nhiệt và sự gấp gáp trước thời gian.

Hai câu thơ sử dụng phép đối và điệp cấu trúc, đồng thời chứa đựng nghịch lý (xuân tới đồng nghĩa với xuân qua, xuân non đồng nghĩa với xuân già). Chúng thể hiện cảm thức sâu sắc, ám ảnh về sự trôi chảy nghiệt ngã của thời gian, mỗi khoảnh khắc tới cũng chính là khoảnh khắc đi qua, tuổi trẻ vừa hiện diện đã mang trong mình mầm mống của sự già nua, tàn phai.

Sự đối lập được thể hiện rõ nhất khi nhà thơ miêu tả cảnh vật mùa xuân (ong bướm, hoa, yến anh) đầy sức sống, tươi mới, đáng yêu ('tháng giêng ngon như một cặp môi gần') nhưng ngay lập tức chuyển sang cảm giác lo âu, sợ hãi khi nhận ra thời gian đang trôi đi, cướp mất vẻ đẹp đó. Các phương án khác chỉ tập trung vào một vế của sự đối lập.

Đoạn thơ với loạt động từ mạnh, dồn dập ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'buộc', 'cắn') thể hiện khát vọng mãnh liệt, cuồng nhiệt muốn tận hưởng, chiếm lĩnh cuộc sống một cách trọn vẹn, gấp gáp trước sự hữu hạn của đời người và sự trôi đi của thời gian. Đây chính là tư tưởng 'Carpe Diem' (Hãy sống hết mình cho hiện tại) được thể hiện một cách đặc trưng của Xuân Diệu.

Thơ Xuân Diệu giai đoạn này rất giàu nhạc điệu, sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm giác trực tiếp, mạnh mẽ, và cấu trúc câu thơ thường biến hóa, không tuân theo niêm luật chặt chẽ của thơ cổ. Việc sử dụng chủ yếu ngôn ngữ ước lệ, tượng trưng là đặc trưng của thơ trung đại, không phải phong cách của Xuân Diệu trong 'Vội vàng'.

'Đây mùa Thu tới' mở ra với những hình ảnh, màu sắc của sự tàn phai, chia lìa: rặng liễu 'buồn', 'lệ ngàn hàng', 'áo mơ phai', 'lá vàng', 'hơn một loài hoa đã rụng cành'. Gam màu chủ đạo là màu vàng, màu phai nhạt, gợi cảm giác buồn bã, u hoài.

Bài thơ 'Đây mùa Thu tới' tràn ngập không khí buồn bã, cô đơn, u hoài trước cảnh vật mùa thu đang tàn phai. Cái tôi trữ tình cảm nhận sâu sắc sự chia lìa, ly biệt và nỗi sầu man mác, không xác định. Đây là biểu hiện của cảm thức 'spleen' (nỗi sầu vô cớ) thường thấy trong thơ lãng mạn phương Tây mà Xuân Diệu chịu ảnh hưởng.

Câu thơ sử dụng biện pháp nhân hóa ('đứng chịu tang') để gán cho rặng liễu nỗi buồn, sự đau khổ như con người. Hình ảnh này gợi cảm giác buồn bã, ảm đạm, chết chóc, như cả thiên nhiên cũng đang chịu tang trước sự ra đi của mùa hè, sự tàn phai của sự sống.

Trong 'Vội vàng', cảm hứng về thời gian gắn liền với sự gấp gáp, lo sợ mất đi vẻ đẹp, từ đó dẫn đến khát khao sống vội vàng, tận hưởng. Trong 'Đây mùa Thu tới', cảm hứng về thời gian thể hiện qua sự tàn phai, chia lìa của mùa thu, gắn liền với nỗi buồn, sự cô đơn và cảm thức 'spleen'. Cả hai đều thể hiện cảm thức về thời gian trôi chảy, nhưng biểu hiện cảm xúc khác nhau (cuồng nhiệt/gấp gáp vs u buồn/sầu muộn).

Xuân Diệu là một trong những nhà thơ chịu ảnh hưởng sâu sắc nhất của thơ lãng mạn Pháp (Baudelaire, Gide...). Ảnh hưởng này thể hiện ở việc đề cao cái tôi cá nhân, cảm thức về thời gian, nỗi sầu (spleen), cách diễn đạt cảm xúc trực tiếp, táo bạo và sử dụng ngôn ngữ giàu tính nhạc, gợi cảm.

Xuân Diệu được đánh giá là 'mới nhất' bởi ông đưa vào thơ Thơ mới những cảm xúc, tư tưởng rất hiện đại, táo bạo, khác biệt so với thi ca truyền thống và cả những nhà thơ cùng thời. Đó là cái tôi trần trụi, khao khát yêu đương, cảm thức gấp gáp về thời gian, sự hòa quyện giữa tình yêu và thiên nhiên một cách mãnh liệt, và cách sử dụng ngôn ngữ đầy gợi cảm, phá cách.

Hình ảnh 'cặp môi gần' là một so sánh ẩn dụ táo bạo, độc đáo, kết hợp vị giác ('ngon') với xúc giác/thị giác ('cặp môi gần'). Nó thể hiện sự cảm nhận cuộc sống, mùa xuân bằng tất cả giác quan, sự khao khát tận hưởng vẻ đẹp một cách trực tiếp, nồng nàn, đầy nhục cảm, mang đậm phong cách Xuân Diệu.

Đoạn thơ 'Của ong bướm này đây tuần tháng mật...' đến 'Tháng giêng ngon như một cặp môi gần' là đoạn tả cảnh mùa xuân đầy sức sống, rực rỡ, đáng yêu. Tuy nhiên, những hình ảnh như 'tuần tháng mật', 'khúc tình si', 'cặp môi gần' lại mang đậm hơi thở của tình yêu, của con người, cho thấy sự hòa quyện, gắn bó chặt chẽ giữa thiên nhiên và cảm xúc cá nhân trong thơ Xuân Diệu.

Bài thơ 'Vội vàng' sử dụng nhịp điệu nhanh, gấp gáp, dồn dập, đặc biệt ở đoạn cuối với liên tiếp các động từ mạnh và cấu trúc lặp. Nhịp điệu này thể hiện trực tiếp tâm trạng cuồng nhiệt, vội vã, khao khát sống hết mình của nhà thơ trước sự trôi chảy của thời gian.

Đoạn thơ vẽ nên khung cảnh thu buồn với hình ảnh thiếu nữ cô đơn, trầm tư bên cửa sổ, kết hợp với âm thanh 'gió gào' và hình ảnh 'lá vàng rơi lả tả'. Không gian trở nên vắng lặng, cô tịch; thời gian như ngưng đọng trong nỗi buồn và sự tàn phai. Cảm giác chung là buồn bã, cô đơn, tiêu điều.

Thơ lãng mạn cổ điển thường thể hiện cảm xúc thông qua ước lệ, điển tích, và thường kín đáo, mang tính suy tư. Xuân Diệu, ngược lại, thể hiện cảm xúc một cách trực tiếp, mãnh liệt, táo bạo, thậm chí nhục cảm, đề cao cái tôi cá nhân một cách trần trụi, thoát khỏi nhiều ràng buộc truyền thống.

Mặc dù 'Vội vàng' thể hiện sự cuồng nhiệt, 'Đây mùa Thu tới' thể hiện nỗi sầu, và 'Thơ duyên' thể hiện tình yêu lãng đãng, nhưng điểm chung cốt lõi xuyên suốt các tác phẩm này là cảm thức sâu sắc về sự hữu hạn của đời người và vẻ đẹp, từ đó nảy sinh khát khao tận hưởng cuộc sống, tình yêu một cách trọn vẹn.

'Ánh sáng chớp hàng mi' là một hình ảnh độc đáo, gợi cảm, kết hợp thị giác và xúc giác/vận động. Nó không chỉ miêu tả ánh sáng buổi sớm mà còn gợi lên sự sống động, tươi mới, đáng yêu của thiên nhiên, đồng thời thể hiện cách cảm nhận thế giới rất riêng, rất 'tình' của Xuân Diệu, như thể cảnh vật cũng có linh hồn, có ánh mắt.

Câu hỏi yêu cầu vận dụng kiến thức về phong cách Xuân Diệu để lựa chọn một cái tên tập thơ phù hợp. Phong cách ông là sự cuồng nhiệt, khao khát, 'thơm tho, nồng nàn'. 'Thơ duyên' là tên một bài thơ nổi tiếng. 'Gửi hương cho gió' gợi sự lãng mạn, bay bổng, phù hợp với chất thơ của ông. Các tên khác gợi sự trầm tư, hoài niệm hoặc khách quan, ít đặc trưng cho giai đoạn đỉnh cao của ông.

Chất 'nhục cảm' trong thơ Xuân Diệu thể hiện ở việc ông cảm nhận thế giới, tình yêu bằng tất cả giác quan một cách trực tiếp, táo bạo, sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm giác cụ thể, gần gũi với cơ thể ('ngon', 'thắm', 'môi gần', 'cắn').

Bài thơ thường được phân tích thành hai phần hoặc ba phần. Phần cuối, bắt đầu từ 'Ta muốn ôm...', với nhịp thơ dồn dập, các động từ mạnh liên tiếp, thể hiện trực tiếp khát vọng mãnh liệt muốn ôm trọn, tận hưởng cuộc sống. Đây chính là phần mang tính chất 'tuyên ngôn' cho lối sống 'vội vàng' của nhà thơ.

Câu thơ thể hiện sự gắn kết chặt chẽ giữa cảm xúc cá nhân (nỗi nhớ em) và thân phận nghệ sĩ (thi sĩ). Đối với Xuân Diệu, cảm xúc yêu đương, nỗi nhớ là nguồn cảm hứng, là điều kiện để tồn tại với tư cách người nghệ sĩ. Điều này thể hiện rõ sự đề cao cái tôi cá nhân và việc lấy cảm xúc chủ quan làm trung tâm sáng tạo.

Lá vàng rơi là hình ảnh quen thuộc của mùa thu, nhưng trong thơ Xuân Diệu, nó không chỉ là sự chuyển mùa đơn thuần mà còn là biểu tượng cho sự tàn phai, héo úa của vẻ đẹp, sự chia lìa, tan rã, và sự trôi đi không thể níu giữ của thời gian và tuổi trẻ.

Cảm thức sâu sắc về sự trôi chảy, hữu hạn của thời gian (xuân qua, tuổi trẻ sẽ già, không còn tôi mãi) chính là động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy Xuân Diệu sống vội vàng, cuồng nhiệt, khao khát tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của cuộc sống và tình yêu.

Hình ảnh nhân hóa 'thần Vui hằng gõ cửa' thể hiện sự cảm nhận cuộc sống tươi đẹp, tràn đầy niềm vui và năng lượng vào mỗi buổi sáng. Nó nhấn mạnh sự quý giá của từng ngày đang đến, từng khoảnh khắc hiện tại, là lời khẳng định về vẻ đẹp và ý nghĩa của sự sống, đối lập với nỗi lo về sự tàn phai.

Giọng điệu thơ Xuân Diệu giai đoạn này rất đặc trưng: nồng nàn, say đắm, cuồng nhiệt, gấp gáp, thể hiện trực tiếp cảm xúc mãnh liệt của cái tôi trữ tình. Đây là điều khiến thơ ông khác biệt và có sức hấp dẫn lớn.

Điệp ngữ "Này đây" được lặp lại liên tục như một lời giới thiệu, một sự chỉ ra đầy hứng khởi về những vẻ đẹp hiện hữu của mùa xuân ('hoa', 'lá', 'yến anh', 'ánh sáng'). Nó thể hiện cái nhìn say sưa, tận hưởng, muốn gom góp tất cả vẻ đẹp của cuộc sống vào trong tầm mắt, nhấn mạnh sự giàu có, tươi mới của hiện tại.

Xuân Diệu là một trong những nhà thơ tiêu biểu, có đóng góp quan trọng vào sự thắng lợi của Thơ mới. Ông không chỉ tiếp thu ảnh hưởng phương Tây mà còn Việt hóa chúng, tạo nên phong cách riêng độc đáo. Ông được coi là người đưa Thơ mới đến đỉnh cao, chứ không phải là người chỉ 'bắt chước' mà không có sáng tạo.

Xuân Diệu là một trong những gương mặt tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới (1932-1945), cùng với các nhà thơ khác như Huy Cận, Chế Lan Viên, Hàn Mặc Tử,... Phong trào này đánh dấu sự hiện đại hóa thơ ca Việt Nam.

Hồn thơ Xuân Diệu trước 1945 đặc trưng bởi tình yêu cuộc sống, tuổi trẻ, và đặc biệt là tình yêu đôi lứa với một giọng điệu say đắm, cu??ng nhiệt, thường mang theo cảm thức về sự trôi chảy của thời gian.

Trong 'Vội vàng', Xuân Diệu thể hiện rõ sự tiếc nuối, lo sợ trước sự trôi chảy không ngừng của thời gian, đặc biệt là khi nó cuốn đi tuổi trẻ và mùa xuân cuộc đời. Ông muốn níu giữ, muốn sống gấp để tận hưởng từng khoảnh khắc.

Câu thơ này là tuyên ngôn về lối sống gấp gáp, tận hưởng mãnh liệt từng khoảnh khắc của tuổi trẻ và cuộc sống, thà ngắn ngủi nhưng rực rỡ còn hơn dài lâu mà tẻ nhạt. Nó thể hiện sự khao khát sống hết mình.

Thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu không chỉ là phong cảnh mà thường được 'nhân hóa', mang tâm trạng con người, đặc biệt là tâm trạng tình yêu. Cảnh vật cũng 'say', cũng 'rạo rực', cũng 'vội vàng' như chính con người.

Xuân Diệu được mệnh danh là 'ông hoàng thơ tình' hay 'nhà thơ của tình yêu, tuổi trẻ và mùa xuân' trong phong trào Thơ mới. Ông là người mang đến một luồng gió mới, hiện đại, táo bạo cho thơ ca. Ông không phải là người khai sáng Thơ mới (người khai sáng thường được coi là Phan Khôi với bài 'Tình già'), nhưng là người đưa Thơ mới lên đỉnh cao rực rỡ.

Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ 'Tôi muốn' kết hợp với các động từ mạnh 'tắt', 'buộc' và hình ảnh cụ thể (nắng, màu, gió, hương). Đây là biện pháp điệp cấu trúc và liệt kê, thể hiện ước muốn mãnh liệt, táo bạo đến mức phi lý của cái tôi trữ tình muốn níu giữ cái đẹp, chống lại sự phôi pha của thời gian.

Trước Cách mạng, thơ Xuân Diệu chủ yếu xoay quanh cái tôi cá nhân với tình yêu, tuổi trẻ, nỗi cô đơn lãng mạn. Sau Cách mạng, thơ ông hướng về cái Ta chung, ca ngợi đất nước, con người mới, hòa mình vào cuộc sống lao động, chiến đấu của nhân dân.

Các hình ảnh 'hoa', 'lá', 'yến anh', 'ánh sáng chớp hàng mi' đều là những biểu tượng của sự sống tươi mới, rạo rực, tràn đầy sức sống và vẻ đẹp của tuổi trẻ, mùa xuân. Đoạn thơ vẽ nên một bức tranh cuộc sống đầy quyến rũ, đáng yêu.

Mặc dù có nhiều chủ đề, nhưng cảm hứng chủ đạo xuyên suốt và mạnh mẽ nhất trong thơ Xuân Diệu giai đoạn này là tình yêu, đặc biệt là tình yêu đôi lứa với những cung bậc cảm xúc mãnh liệt, khao khát giao cảm.

Để thể hiện tâm trạng cuồng nhiệt, vội vàng, khao khát giao cảm, thơ Xuân Diệu thường có nhịp điệu nhanh, gấp gáp, dồn dập, khác biệt với nhịp điệu chậm rãi, trầm lắng của thơ truyền thống.

Cảm thức vội vàng bắt nguồn từ nhận thức sâu sắc về sự trôi chảy không ngừng của thời gian và sự hữu hạn của đời người, đặc biệt là tuổi trẻ - giai đoạn đẹp đẽ nhất. Ông sợ thời gian sẽ cuốn đi tất cả những gì tươi đẹp.

Cách so sánh này là một sự kết hợp táo bạo, mang tính hiện đại của Thơ mới. Tháng giêng - biểu tượng của mùa xuân, sự khởi đầu tươi đẹp - được so sánh với 'cặp môi gần', một hình ảnh gợi cảm, cụ thể, thể hiện sự cảm nhận cuộc sống bằng các giác quan một cách mãnh liệt, trực tiếp, đầy nhục cảm.

Xuân Diệu không chỉ là nhà thơ tình xuất sắc mà còn là người cách tân mạnh mẽ thơ tiếng Việt trên nhiều phương diện (ngôn ngữ, nhịp điệu, cấu tứ, đề tài), mang đến một giọng điệu hiện đại, trẻ trung, góp phần quan trọng vào sự phát triển của thơ ca Việt Nam hiện đại.

Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ 'Ta muốn' và hàng loạt động từ mạnh ('ôm', 'riết', 'say', 'thâu'). Cái tôi trữ tình thể hiện một khát vọng mãnh liệt đến tột cùng muốn giao cảm, chiếm lĩnh, tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của sự sống, của tình yêu, của vũ trụ.

Xuân Diệu sử dụng nhiều từ ngữ mới, táo bạo, giàu tính tạo hình và biểu cảm (ví dụ: 'mơn mởn', 'chớp hàng mi', 'non nước rạng'), kết hợp với cách dùng từ ngữ Hán Việt và khẩu ngữ một cách linh hoạt, tạo nên một phong cách ngôn ngữ riêng, hiện đại.

Ba chủ đề này (tình yêu, tuổi trẻ, mùa xuân) là những nguồn cảm hứng lớn, xuyên suốt và được thể hiện một cách mãnh liệt, say đắm nhất trong thơ ông trước Cách mạng. Ông đã khắc họa thành công vẻ đẹp và cảm thức về sự trôi chảy của chúng.

Cái 'tôi' trong thơ Xuân Diệu là một cái tôi cá nhân đầy bản năng, khao khát được sống, được yêu, được tận hưởng vẻ đẹp trần thế một cách mãnh liệt, táo bạo, không bị ràng buộc bởi những lễ giáo cũ.

'Vội vàng' có cấu tứ khá đặc biệt: phần đầu là bức tranh mùa xuân, cuộc sống tươi đẹp và ước muốn phi lý muốn níu giữ; phần sau là cảm thức về sự trôi chảy của thời gian và sự hữu hạn của đời người, từ đó dẫn đến lời giục giã 'Vội vàng lên'. Cấu tứ này tạo nên sự đối lập và phát triển tâm lý nhân vật trữ tình.

Thơ ca trung đại thường thiên về cái Ta cộng đồng, sử dụng ngôn ngữ ước lệ, tượng trưng, thể hiện tư tưởng đạo lý hoặc chí khí anh hùng. Thơ mới (và Xuân Diệu tiêu biểu) đề cao cái Tôi cá nhân, sử dụng ngôn ngữ giàu cảm giác, cụ thể, thể hiện những rung động, khát vọng riêng tư của con người cá thể.

Thơ Xuân Diệu giai đoạn này đầy ắp những rung động mãnh liệt, những cảm xúc tươi mới, chân thành, không che đậy, thể hiện một tâm hồn nhạy cảm, khao khát giao cảm với đời.

Hai câu thơ sử dụng phép đối và nghịch lý (xuân tới đồng nghĩa với xuân qua, xuân non đồng nghĩa với xuân già) để nhấn mạnh sự vận động không ngừng, sự trôi chảy khắc nghiệt của thời gian, gợi cảm giác hụt hẫng, tiếc nuối trước sự phôi pha.

Hoài Thanh đưa ra nhận định này để khẳng định sự đột phá, đi tiên phong trong việc đổi mới thơ ca của Xuân Diệu so với các nhà thơ cùng thời, ông là người mang đến những yếu tố hiện đại, táo bạo nhất cho phong trào Thơ mới.

Trong thơ Xuân Diệu, tình yêu và tuổi trẻ là những giá trị cao quý nhất của cuộc sống, gắn liền với mùa xuân. Tuy nhiên, chúng lại luôn bị đe dọa bởi sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Chính cảm thức về sự mất mát này đã tạo nên sự 'vội vàng', khao khát sống hết mình để tận hưởng tình yêu và tuổi trẻ trước khi chúng phôi pha.

'Thơ thơ' (1938) là tập thơ đầu tay và là một trong những tập thơ quan trọng nhất của Xuân Diệu, đánh dấu sự xuất hiện rực rỡ của ông trong làng Thơ mới với những bài thơ tình nổi tiếng như 'Vội vàng', 'Thơ duyên', 'Đây mùa thu tới',...

Trong khi Nguyễn Khuyến cảm nhận mùa thu với vẻ đẹp thanh sơ, tĩnh lặng, mang chút u hoài của thi nhân ẩn dật, thì Xuân Diệu cảm nhận mùa thu với sự chuyển biến tinh tế, mong manh, mang theo nỗi buồn chia lìa, phai nhạt, gắn liền với cảm thức về sự tàn phai của tuổi trẻ và tình yêu.

Cách dùng từ 'cắn vào ngươi' và các từ láy mạnh 'chói chang', 'chang chang' cùng với lời gọi 'Hỡi...' thể hiện một khát khao chiếm lĩnh, tận hưởng vẻ đẹp của mùa xuân, ánh sáng một cách táo bạo, mãnh liệt, đầy bản năng, như muốn nuốt chửng lấy cái đẹp.

Ảnh hưởng rõ rệt nhất của văn học phương Tây (đặc biệt là chủ nghĩa lãng mạn Pháp) trong thơ Xuân Diệu là việc đề cao cái Tôi cá nhân, khám phá và bộc lộ những rung động, khát vọng, cả những nỗi buồn và cô đơn riêng tư của con người cá thể, điều ít thấy trong thơ ca truyền thống Việt Nam.

Nỗi buồn trong thơ Xuân Diệu giai đoạn này thường là nỗi buồn của một cái tôi cô đơn, lạc lõng giữa cuộc đời, khao khát được giao cảm, được yêu nhưng đôi khi không trọn vẹn, hoặc nỗi buồn trước sự trôi chảy của thời gian, sự phôi pha của cái đẹp và tuổi trẻ.

Xuân Diệu đã mạnh dạn đưa vào thơ những từ ngữ mới, cách diễn đạt táo bạo, giàu hình ảnh và cảm giác, kết hợp nhuần nhuyễn từ ngữ bác học và bình dân, làm cho ngôn ngữ thơ trở nên tươi mới, sống động và biểu cảm hơn.

Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ 'Tôi muốn' và các hành động 'tắt nắng', 'buộc gió' để thể hiện ước muốn níu giữ tuyệt đối vẻ đẹp của tạo hóa, không cho thời gian làm phai nhạt. Đây là biểu hiện cao nhất của khát vọng giữ gìn tuổi xuân, sắc đẹp và sự sống trước sự trôi chảy của thời gian.

Hai câu thơ đối lập giữa sự 'tới'/'còn non' và sự 'qua'/'sẽ già' của mùa xuân. Điều này thể hiện quan niệm về thời gian tuyến tính, không ngừng trôi chảy và mang tính hủy diệt đối với vẻ đẹp, tuổi trẻ. Ngay cả khi đang hiện hữu, thời gian đã ẩn chứa sự mất mát, trôi đi.

Xuân Diệu sử dụng nhiều động từ mạnh, gấp gáp (vội vàng, cuống quýt, ôm, riết, say, thâu, cắn), nhịp thơ nhanh, dồn dập ở phần sau bài thơ ('Ta muốn ôm...', 'Hỡi xuân hồng...'), cùng với các từ ngữ biểu cảm trực tiếp thể hiện sự hối hả, tận hưởng tối đa khoảnh khắc hiện tại.

Hình ảnh 'cành tơ non', 'phơ phất' gợi lên sự mới mẻ, mỏng manh, tràn đầy sức sống nhưng cũng rất dễ bị tổn thương hoặc lướt qua. Nó là biểu tượng cho tuổi trẻ, sự non tơ, tươi mới của cuộc đời và thiên nhiên khi vào độ rực rỡ nhất.

'Đây mùa thu tới' không miêu tả mùa thu tĩnh lặng, u hoài như nhiều thơ cổ điển, mà cảm nhận mùa thu bằng sự giao cảm tinh tế của các giác quan (thị giác, xúc giác, khứu giác) và sự rùng mình, xao xuyến của tâm hồn trước bước đi nhẹ nhàng nhưng rõ rệt của thời gian, của sự tàn phai sắp đến. Mùa thu hiện lên với vẻ đẹp mong manh, buồn bã, chứ không phải là sự tĩnh tại.

Câu 'Hơn một loài hoa đã rụng cành' miêu tả sự tàn lụi; 'Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh' miêu tả sự chuyển màu, phai nhạt; 'Những luồng run rẩy rung rinh lá' miêu tả sự chuyển động nhẹ nhàng của lá khi thu sang. Câu 'Hơi may hiu hắt, lòng se sắt' trực tiếp diễn tả cảm giác lạnh lẽo của gió thu ('hơi may hiu hắt') và sự se lại, rùng mình của tâm hồn ('lòng se sắt') trước cảm nhận về sự tàn phai, chia lìa sắp tới.

Thơ cổ điển thường nhìn thời gian như một vòng tuần hoàn (xuân-hạ-thu-đông rồi lại xuân), mang tính quy luật tự nhiên, đôi khi là sự chờ đợi (xuân về). Xuân Diệu, chịu ảnh hưởng của phương Tây, nhìn thời gian tuyến tính, một đi không trở lại, mỗi khoảnh khắc trôi qua là vĩnh viễn mất đi, do đó tạo ra cảm giác 'vội vàng', 'cuống quýt' để tận hưởng.

Xuân Diệu được mệnh danh là 'ông hoàng thơ tình', 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới'. Ông mang đến một giọng điệu, một cái 'Tôi' trữ tình hoàn toàn mới mẻ, táo bạo, đầy khát khao yêu đương, tận hưởng cuộc sống, khác biệt rõ rệt so với thơ ca truyền thống và cả một số nhà thơ cùng thời. Ông không chỉ là một thành viên mà còn là người tiên phong, tiêu biểu cho tinh thần Thơ Mới.

Đoạn thơ lặp đi lặp lại cấu trúc 'Anh nhớ...' và từ 'Anh nhớ' với tần suất dày đặc ('Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh. / Anh nhớ em, anh nhớ lắm, em ơi! / Anh nhớ anh của ngày xưa, em hỡi! / Anh nhớ tất cả. Anh nhớ đời!'). Đây là biện pháp điệp ngữ, nhấn mạnh và làm tăng cấp độ của nỗi nhớ, thể hiện sự da diết, ám ảnh của chủ thể trữ tình.

Phong cách thơ Xuân Diệu giai đoạn này nổi bật với cảm hứng lãng mạn mãnh liệt, sự trẻ trung, sôi nổi, khát khao giao cảm với đời, với tình yêu và thiên nhiên ở mức độ đỉnh cao, cùng với đó là nỗi buồn về sự ngắn ngủi của thời gian. Ngôn ngữ thơ giàu nhạc điệu, hình ảnh tươi mới, táo bạo.

Trong thơ ca trung đại, tình yêu thường bị ràng buộc bởi lễ giáo phong kiến, mang nặng tính ước lệ, tượng trưng, hoặc là nỗi buồn chia ly, chờ đợi. Xuân Diệu lại thể hiện tình yêu một cách trực tiếp, táo bạo, nồng nàn, xem tình yêu là một nhu cầu bản năng, một lẽ sống và là đỉnh cao của hạnh phúc trần thế. Ông không ngại thể hiện sự chiếm lĩnh, tận hưởng trong tình yêu.

Khổ thơ sử dụng điệp ngữ 'Này đây' kết hợp với liệt kê hàng loạt hình ảnh tươi đẹp, tràn đầy sức sống của thiên nhiên và cuộc sống ('ong bướm', 'hoa', 'lá', 'yến anh', 'ánh sáng'). Biện pháp liệt kê giúp phô bày sự giàu có, phong phú, hấp dẫn của cuộc đời, kích thích khát vọng tận hưởng.

'Vội vàng' thể hiện trực tiếp và mạnh mẽ quan niệm sống mới: sống hết mình cho hiện tại, tận hưởng tối đa những gì cuộc đời ban tặng (tuổi trẻ, tình yêu, thiên nhiên tươi đẹp) trước sự nghiệt ngã của thời gian. Đây là tiếng nói bứt phá khỏi những ràng buộc cũ, thể hiện cái 'Tôi' cá nhân đầy khát khao, phù hợp với tâm lý của một bộ phận thanh niên trí thức trong bối cảnh giao thời.

Xuân Diệu không chỉ miêu tả thiên nhiên bằng thị giác (nhìn) mà còn kết hợp tinh tế nhiều giác quan khác như thính giác (nghe tiếng chim hót), khứu giác (ngửi hương hoa), xúc giác (cảm nhận hơi may hiu hắt), thậm chí cả vị giác (nếm 'vị trên đôi môi'). Sự phối hợp này tạo nên những bức tranh thiên nhiên sống động, gợi cảm và đầy chất 'thơ mới'.

Những động từ này không chỉ miêu tả hành động mà còn thể hiện một thái độ chủ động, mãnh liệt, thậm chí có phần 'tham lam' trong việc tiếp nhận và tận hưởng cuộc sống, tình yêu, thiên nhiên. Đó là sự 'vồ vập', 'cuống quýt' muốn ôm trọn, muốn chiếm lĩnh tất cả vẻ đẹp của 'thời tươi' trước khi nó vụt mất.

Nỗi buồn trong thơ Xuân Diệu không phải là nỗi sầu vạn cổ hay nỗi buồn vì mất nước như thơ ca truyền thống, mà chủ yếu là nỗi buồn của một cái 'Tôi' cá nhân ý thức sâu sắc về sự ngắn ngủi của tuổi trẻ, sự trôi chảy không ngừng của thời gian, và sự hữu hạn của đời người trước vũ trụ và dòng chảy thời gian vô tận. Nỗi buồn này càng day dứt khi khát vọng sống, yêu, tận hưởng lại quá mãnh liệt.

Hình ảnh 'con nai bị chiều đánh lưới' là một ẩn dụ độc đáo. Con nai là biểu tượng của sự nhạy cảm, hoảng loạn, cô đơn. 'Chiều đánh lưới' gợi lên sự giăng mắc, vây hãm của không gian và thời gian (buổi chiều tà), khiến con nai (tâm hồn nhà thơ) cảm thấy bị mắc kẹt, bơ vơ, lạc lõng trong nỗi buồn, sự cô đơn của buổi chiều thu.

Sự 'hòa âm' hay giao thoa cảm giác (synesthesia) là đặc trưng của thơ tượng trưng Pháp và được Thơ Mới Việt Nam tiếp thu. Trong 'Nguyệt cầm', Xuân Diệu không chỉ miêu tả âm thanh tiếng đàn mà còn gắn nó với màu sắc ('màu xanh'), ánh sáng ('ánh trăng'), thậm chí cả cảm giác lạnh lẽo ('rét mướt'). Đây là sự chuyển đổi, hòa trộn các cảm giác từ giác quan này sang giác quan khác, tạo nên bức tranh đa chiều, siêu thực.

Mặc dù có nhiều khía cạnh khác nhau, nhưng chủ đề bao trùm, nổi bật và chi phối mạnh mẽ nhất trong thơ Xuân Diệu giai đoạn này là tình yêu (tình yêu đôi lứa, tình yêu cuộc sống, tình yêu thiên nhiên) và nỗi ám ảnh về thời gian (sự trôi chảy, ngắn ngủi, sự mất mát). Hai chủ đề này thường đan cài, quyện chặt vào nhau.

Thơ ca trung đại thường ẩn mình trong cái 'Ta' chung của cộng đồng, hoặc nếu có cái 'Tôi' cá nhân thì cũng thường tuân theo các chuẩn mực, ước lệ. Cái 'Tôi' của Xuân Diệu là cái 'Tôi' cá nhân vị kỷ, bộc lộ trực tiếp, trần trụi những cảm xúc, khát vọng, kể cả những điều 'thầm kín' nhất (tình yêu, nhục cảm, nỗi buồn cô đơn). Cái 'Tôi' này đầy bản năng, mãnh liệt và là trung tâm của thế giới trữ tình.

Câu 'Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần' là một so sánh độc đáo, táo bạo. Nó không chỉ miêu tả vẻ đẹp, sức hấp dẫn c???a tháng Giêng (mùa xuân) mà còn gắn nó với cảm giác 'ngon' (vị giác), 'cặp môi gần' (xúc giác, gợi tình yêu, sự gần gũi). Đây là sự hòa quyện, tương giao giữa vẻ đẹp thiên nhiên và cảm xúc, khát khao của con người ở mức độ mãnh liệt, 'nhục cảm', thể hiện rõ tinh thần 'yêu' cả thiên nhiên như yêu con người của Xuân Diệu.

Nhan đề 'Thơ Thơ' không chỉ là sự lặp lại của từ 'thơ' mà còn gợi nhiều cách hiểu: là tập thơ của một người trẻ ('thơ thới', 'thơ ngây'), là thơ thuần túy, là thơ của một thời đại mới ('thơ mới'). Nhan đề này thể hiện sự trẻ trung, mới mẻ, hồn nhiên nhưng cũng đầy tự tin vào giá trị thi ca của mình, phù hợp với tinh thần Thơ Mới.

Trong bối cảnh xã hội cũ với nhiều ràng buộc lễ giáo, cái 'Tôi' cá nhân bị kìm nén, tiếng thơ Xuân Diệu như một luồng gió mới, thể hiện khát vọng giải phóng cá tính, sống thật với cảm xúc bản năng, tận hưởng những giá trị trần thế. Nó đánh thức ý thức về giá trị của cuộc sống cá nhân, tuổi trẻ, tình yêu, góp phần định hình tâm hồn của một thế hệ thanh niên mới.